اعلاميهها در تاريخ انقلاب اسلامي ايران نقش مؤثري داشتهاند. از چگونگي شكلگيريشان گرفته تا انتشارشان، از مهمترينشان تا اولينشان و از تأثيرگذارترينشان تا تقلبيهاشان همه جريانهاي تاريخي منحصر به فرد و شنيدني خودشان را دارند كه به گفته پژوهشگران تاريخ معاصر ايران براي شرح هر كدامشان ميتوان صفحات بيشماري را اختصاص داد. اما شما تنها با مطالعه اين دو صفحه ميتوانيد اسرار زيادي از تأثير اعلاميهها در شكلگيري تاريخ معاصر ايران كشف كنيد و در جريان تلاشهاي بيشمار مردم انقلابي براي انتشار اين برگههاي تاريخساز قرار بگيريد.
اعلاميه توسط چه كساني نوشته ميشد؟
اعلاميهها توسط افراد معروف نوشته ميشدند. اعلاميههايي كه از طرف امام خميني رحمتالله عليه و ديگر مراجع منتشر ميشدند از طريق مهر مخصوصشان روي برگهها مشخص ميشدند. جامعه مدرسين هم از ديگر گروههايي بودند كه اعلاميه منتشر ميكردند كه افرادي مثل آيتالله مشكيني در آن عضويت داشتند. اعضاي جامعه مدرسين از چهرههاي برجسته ديني و سياسي در كشور بودند، لذا حرفهايشان براي مردم حجت تلقي ميشد. اين گروه از جامعيت بيشتري نسبت به ديگر گروهها برخوردار بود و در شهر قم مركزيت داشت. شهيد مطهري، شهيد بهشتي، امام خامنهاي، آيتالله موسوي اردبيلي و… نيز ازجمله افرادي بودند كه در تهران و شهرستانها بهعنوان رهبران انقلاب شناخته ميشدند و سخنرانيها و گفتههايشان بهصورت اعلاميه منتشر ميشد. تمام اعلاميههايي كه در كشور منتشر ميشد هم راستا با روش امام رحمتالله عليه بود. اگر گاهي بعضي از افراد اعلاميههايي منتشر ميكردند كه با روش امامخميني رحمتالله عليه تعارض داشت، آن اعلاميه به سرعت جمع ميشد و بهدست مردم نميرسيد. شناسايي اين دست از اعلاميهها هم كار سختي نبود، چراكه روش امامخميني رحمتالله عليه از همان ابتدا مشخص و واضح بود.
اعتبار اعلاميهها چگونه تأييد ميشد؟
وقتي اعلاميهاي به صورت يك تكه كاغذ قرار است بين مردم منتشر شود بايد براي مخاطب نشاني از اعتبار داشته باشد. از 3 طريق اعلاميههايي كه به دست مردم ميرسيد از لحاظ اعتبار قابل تأييد بود. يكي از اين روشها مهري بود كه زير نوشتهها ميخورد. امام خميني رحمتالله عليه و مراجع، نوشتههاي خود را با مهرهاي مخصوص بهخود، تأييد و معتبر ميكردند. مهر مراجع بين مردم بهعنوان يك حجت تلقي ميشد. دومين روش اين بود كه اعلاميهها بايد توسط گروههاي مورد تأييد انقلاب و مردم چاپ و منتشر ميشد. گروههايي مثل فرياد اسلام، نداي امام، نداي امت و… گروههايي بودند كه بهدليل اينكه شناسايي نشوند با اسمهاي مستعاري كه بين مردم شناخته شده بود به چاپ و نشر اعلاميهها ميپرداختند. سومين روش براي مطمئن شدن از اعتبار يك اعلاميه رجوع به پخشكنندهها بود. يعني مردم با توجه به اعتبار و نام و نشاني كه از پخشكنندهها سراغ داشتند به اعلاميههايي كه از جانب آنها ميرسيد اعتماد ميكردند. اما اهداف و خطمشي انقلاب به قدري توسط امام خميني رحمتالله عليه و انقلابيون واضح و شفاف شده بود كه مردم ميتوانستند يك اعلاميه جعلي را از يك اعلاميه واقعي تشخيص بدهند.
تنها اعلاميه جعلي چرا و كجا منتشر شد؟
طي چندين سالي كه اعلاميهها نقش رسانههاي گروههاي انقلابي را بين مردم ايفا ميكردند تنها يك مورد پيش آمد كه اعلاميهاي دروغين منتشر شود. اين اعلاميه كه بهدست ساواك و با قصد و منظور از پيش تعيين شده منتشر شد، به نام امام خميني رحمتالله عليه بود. اما از آنجايي كه اهداف انقلاب و مسير حركتهاي آن به روشني از سوي امام رحمتالله عليه مشخص شده بودند اهداف شوم اين اعلاميه بهزودي در بين مردم آشكار شد و قضيه جعلي بودن آن لو رفت. وقتي مردم به مطالب درج شده در اين اعلاميه مشكوك شدند براي اطمينان بيشتر آن را پيش امامخميني رحمتالله عليه بردند. امام هم فرمودند كه اين كار، بايد كار ساواك باشد و مردم بايد هوشيار باشند كه گاهي ممكن است كه دشمن چنين كارهاي موازي انجام دهد. بعد از استفتا از امام رحمتالله عليه اين اعلاميه به سرعت جمعآوري شد. چون ساواك در بين جريانات مذهبي نفوذي نداشت اين اعلاميه در اماكن مذهبي منتشر نشد، غيراز تعدادي از مساجد كه آنها هم به سرعت جمعآوري شدند. تمام اعلاميههايي كه از سوي امام رحمتالله عليه و افراد و گروههاي انقلابي منتشر ميشدند مستقيم خود شاه را مورد انتقاد قرار ميدادند. اگر اعلاميهاي منتشر ميشد كه به جاي شخص شاه به ديگر گروهها ميپرداخت معلوم بود كه اين اعلاميه متعلق به امام رحمتالله عليه و گروههاي انقلابي نيست.
مهمترين اعلاميه تاريخ انقلاب اسلامي
هر يك از اعلاميههايي كه در طول تاريخ شكلگيري انقلاب اسلامي ايران منتشر شد در جايگاه خودش مهم و تأثيرگذار بود، اما بعضي از اين اعلاميهها نقش خاصي داشتند. اعلاميهاي كه ضربه شديدي به دستگاه حاكميت شاهنشاهي وارد كرد اعلاميه تعطيلي 15 خرداد در سال 1357 بود. براي حكومت غيرقابل تصور بود كه همزمان در سراسر ايران بازارها و مغازهها تعطيل شوند. اعلاميهاي كه در نيمه شعبان سال 57 منتشر شد و امام خميني رحمتالله عليه طي اين اعلاميه جشن در اين روز را تحريم اعلام كردند، يكي از مهمترين اعلاميههاي تاريخ انقلاب اسلامي به شمار ميرود. ساواك برنامههايي را ضمن اجراي اين جشن طراحي كرده بود كه با اين كار تمام نقشه و برنامههايشان خنثي شد. اعلاميه منصوب به 17 شهريور يكي ديگر از اعلاميههاي تاريخساز است. با اتفاقي كه در 17 شهريور افتاد و كشتار و خونريزي كه حكومت به بار آورد همه وحشت كرده بودند و فكر ميكردند كه مبارزه به بنبست ميرسد. اما با انتشار اعلاميه امام خميني رحمتالله عليه كه در آن بيان داشته بودند كهاي كاش در بين شما بودم و به شهادت ميرسيدم و مقايسهاي كه بين شهداي 17 شهريور با شهداي كربلا داشتند باعث شد نهضت انقلاب جان دوبارهاي بگيرد ومنفيبافيها از بين برود.
اعلاميه چگونه تكثير و منتشر ميشد؟
اعلاميهها بعد از نوشته شدن بايد تكثير ميشدند. تكثير اعلاميهها هم از طريق چاپ آنها اتفاق ميافتاد كه چاپ هم در آن زمان به وسيله دستگاههاي استنسيل يا از طريق كپي كردن آنها انجام ميشد. در بعضي موارد براي تكثير اعلاميهها از دستگاههاي كپي ادارات و مدارس استفاده ميشد البته بهصورت مخفيانه. در موارد ديگر هم از دستگاههاي مغازههاي تكثير استفاده ميشد كه با دادن پول قابل توجي به مغازهدار بهصورت شبانه از دستگاههاي آنها استفاده ميشد. البته گاهي هم خود مغازهدارها كه از نيروهاي انقلابي محسوب ميشدند امكانات خود را رايگان براي چاپ اعلاميه اختصاص ميدادند و نيروهاي انقلابي بهطور مخفيانه و پشت درهاي بسته از شب تا صبح را به تكثير اعلاميهها مشغول ميشدند. اعلاميهها بعد از تكثير بايد براي انتشار به بخشهاي مختلف شهر منتقل ميشد. افرادي كه كارتن اعلاميهها را دريافت ميكردند افراد مشخصي بودند. غيراز اين افراد، كارتنهاي حاوي اعلاميهها به مساجد، زيارتگاهها، حرم امامزادهها و مكانهايي كه مردم بهصورت جمعيتي در آنجا حضور داشتند مثل هيأتها و مجالس، منتقل ميشدند.
بازدیدها: 0