بررسی ویژگی های امام حسین علیه السّلام در زیارت اربعین | قسمت دوم

زیارت اربعین_۲

بررسی ویژگی های امام حسین علیه السّلام در زیارت اربعین

۳. بخشیدن هستی خود برای نجات جامعه

     وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیک لِیسْتَنْقِذَ عِبَادَک مِنَ الْجَهَالَه وَ حَیرَه الضَّلاَلَه ۷؛ خداوندا! او خون پاک قلبش را در راه تو بذل کرد [و جانش را فدا نمود] تا بندگانت را از جهالت و حیرت و گمراهى نجات دهد.
     از مهم ترین محورهای زیارت اربعین، بیان فلسفۀ قیام عاشورا است که در یک جملۀ کوتاه تمام مقصود حضرت اباعبدالله علیه السّلام بیان گردیده است. امام صادق علیه السّلام در این فراز به صراحت تمام عرضه می دارد که امام حسین علیه السّلام تمام هستی خود را فدا کرد تا بندگان خدا را از بند جهالت، تاریکی و گمراهی رها کرده و به سوی نور و کمال هدایت رهنمون کند. این همان هدف نهایی تمام پیامبران علیهم السّلام و فرستادگان الهی در طول تاریخ بوده است که در قیام عاشورا به اوج خود رسید.

انقلاب ارزش‌ها

     در تاریخ می خوانیم: بعد از بعثت رسول گرامی اسلام صلّی الله عیه وآله وسلّم اصول و ارزش های جاری در جامعه که علیه مصالح دنیا و آخرت مردم بود، به ارزش های انسانی و الهی تبدیل شد. خرافه پرستی به حقیقت یابی، و جنگ و خونریزی و ناعدالتی به قسط و عدل و مساوات بدل گردید و انسان های در ظاهر پایین درجه، به افرادی مورد اعتماد و دارای منزلت اجتماعی والایی تبدیل شدند. تمام قوانین و ملاک های ظاهری و مادی جای خود را به معیارهای ارزشمند و متعالی داد. پیامبر رحمت صلّی الله عیه وآله وسلّم حتّی به کارگزاران خویش تأکید می نمود که در تبدیل و تغییر روش های غلط و رسوم جاهلانه نهایت تلاش خود را به عمل آورند.
     هنگامی که معاذ بن جبل را به سوی یمن می فرستاد، به او فرمود: ای معاذ! آثار جاهلیت و رسوم باطل را بمیران و سنّت های متعالی اسلامی را در میان مردم ترویج کن! آن گرامی، در آخرین فرازهای پیام حج خود، به انقلاب ارزش ها و حرکت به سوی زیبایی ها و کمالات تأکید ورزید و فرمود: ألا کلُّ شَیءٍ مِنْ أمْرِ الْجاهِلیه تَحْتَ قَدَمی موضوعٌ ۸؛ بدانید تمام باورها و رسمهای ایام جاهلیت را زیر پای خود نهاده و باطل اعلام می کنم.

     امام حسین علیه السّلام نیز انقلاب تاریخی خود را انقلاب ارزش ها معرّفی کردند و فرمودند: إِنِّی أَدْعُوکمْ إِلَى اللَّهِ وَ إِلَى نَبِیهِ فَإِنَّ السُّنَّه قَدْ أُمِیتَتْ فَإِنْ تُجِیبُوا دَعْوَتِی وَ تُطِیعُوا أَمْرِی أَهْدِکمْ سَبِیلَ الرَّشاد ۹؛ من شما را به سوى خدا و رسول دعوت می نمایم؛ زیرا سنت ارزشمند پیغمبر خدا صلّی الله عیه وآله وسلّم از بین رفته است. اگر شما دعوت مرا بپذیرید و امر مرا اطاعت کنید، من شما را به راه هدایت راهنمایى می کنم.

     امام حسین علیه السّلام همانند جدش رسول خدا صلّی الله عیه وآله وسلّم چراغ روشنی بخش در تاریکی های جهل و نادانی بود و همانند شمعی خود را فدا کرد تا مردم در پرتو نور او به ارزش های اخلاقی دست یابند. چنانکه قرآن پیامبر اکرم صلّی الله عیه وآله وسلّم را چراغ روشنی بخش در تاریکی های جهل و نادانی معرفی می کند و می فرماید: « یَا أَیهُّا النَّبىِ إِنَّا أَرْسَلْنَاک شَاهِدًا وَ مُبَشِّرًا وَ نَذِیرًا * وَ دَاعِیا إِلىَ اللَّهِ بِإِذْنِهِ وَ سِرَاجًا مُّنِیرًا » ۱۰؛ اى پیامبر! ما تو را گواه فرستادیم و بشارت دهنده و انذارکننده! و تو را دعوت کننده به سوى خدا به فرمان او قرار دادیم، و چراغى روشنى بخش!

     پیامبر صلّی الله عیه وآله وسلّم نیز امام حسین علیه السّلام را چراغ روشنی بخش هدایت معرفی کرده و فرمود: اِنَّ الْحُسَیْنُ مِصْبَاحُ الْهُدَی وَ سَفِینَه النَّجَاه ۱۱؛ همانا حسین علیه السّلام چراغ هدایت و کشتی نجات است.

۴. ذلت و خواری دشمنان امام حسین علیه السّلام

     وَ أَشْهَدُ أَنَّ اللَّهَ مُنْجِزٌ مَا وَعَدَک وَ مُهْلِک مَنْ خَذَلَک وَ مُعَذِّبٌ مَنْ قَتَلَک؛ و گواهى می دهم که خداى متعال وعده اى که به تو داده است، البته به آن وفا می کند و آنان که تو را خوار [و مضطر] گذاشتند، همه را هلاک کند و قاتلانت را عذاب سخت چشاند.

     از دیگر پیام های زیارت اربعین جاودانگی حماسۀ عاشورا است و این در حقیقت حکایتگر یک پیام غیبی و تحقق وعده الهی است که حضرت زینب سلام الله علیها نیز در خطبه ای که در مجلس یزید قرائت کرد، به آن اشاره نمود. آن گرامی در سخنان خویش از آینده دردناک یزیدیان پرده برداشت و فردای درخشان حماسه آفرینان عاشورا و پیروزی همیشگی مرام حسینی را نوید داد و به یزید این چنین نهیب زد: فَکد کیدَک واسعَ سَعیک وناصِب جُهدَک فَوَاللَّه لا تَمحو ذِکرَنا و لا تُمیتُ وَحینَا و لا تُدرِک أمرَنا و لا تَدحَضُ عَنک عارَها وهَل رَأیک إلاّ فَنَد؟ و أیامُک إلاّ عَدَدٌ؟ و جَمعُک إلاّ بَدَدٌ؟ یومَ ینادى المُنادى: ألا لَعَنه اللَّه عَلَى الظالمینَ ۱۲؛ [اى یزید!] هر نیرنگى که خواهى بزن، و هر اقدامى که توانى بکن و هر کوشش که دارى، دریغ مدار! سوگند به خدا که نمى توانى نام ما را محو کنى و نمى توانى نور وحى ما را خاموش نمایى. تو نمى توانى عظمت امر ما را درک کنى و ننگ این ستم را هرگز از خود نتوانى زدود!؟ آیا غیر از این است که رأى، [طرح و نقشه هاى] تو سست و مدت حکومت تو اندک و جمعیت تو پراکنده است؟ آن روزى که منادى فریاد مى زند: آگاه باشید، لعنت خدا بر گروه ستمکاران باد.

     یادگار رسول خدا صلّی الله عیه وآله وسلّم در آن موقعیت حسّاس و تاریخی – که هیچ سخنور ماهری؛ حتّی قادر به تعادل در گفتار نیست- چنان با اعتماد به نفس عمیقی خبر از آینده داد و پیش بینی دقیقی کرد که ما بعد از صدها سال نتایج آن را به وضوح مشاهده می کنیم. آری، امروزه این پیام زیارت اربعین تحقّق یافته و پیش بینی حضرت زینب سلام الله علیها به وقوع پیوسته و در واقع وعده ی الهی تحقّق یافته، دشمنان امام حسین علیه السّلام خوار و رسوا گشته و عظمت نام و یاد و حماسه حسینی تمام عالم را فرا گرفته است.

ای که در کرب و بلا بی کس و یاور گشتی
چشم بگشا و ببین خلق جهان یاور توست

     از دیگر پیامهای زیارت اربعین: مشمول لطف و کرم الهی ، مقام شهادت ، پاکی نسل ، میراث دار انبیاء ، منصوب شدن به امامت از سوی خدا ، مدافع اسلام و اندیشه های الهی ، لیاقت و شایستگی رهبری ، نصیحت امّت با دلسوزی و مهرورزی می باشد.

پی نوشت ها ؛

۷) در بعضی از نسخه ها مثل کامل الزیارات این عبارت این‌گونه آمده است: بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیک لِیسْتَنْقِذَ عِبَادَک مِنَ الضَّلَالَه وَ الْجَهَالَه وَ الْعَمَى وَ الشَّک وَ الِارْتِیابِ إِلَى بَابِ الْهُدَى … کامل الزیارات، ابن قولویه، ص ۲۲۸.
۸) سیره ابن هشام، ابو محمد عبد الملک بن هشام حمیری، دار القلم، بیروت، ج ۴، ص۲۵۰.
۹) بحار الأنوار، محمد باقر مجلسى، مؤسسۀ الوفاء، بیروت، ۱۴۰۳ق، ج ۴۴، ص ۳۴۰.
۱۰) احزاب/ ۴۵ و ۴۶.
۱۱) مدینه المعاجز، سید هاشم بحرانى، مؤسسۀ المعارف الاسلامیه، قم، ۱۴۱۴ق، ج ۴، ص ۵۱.
۱۲) بحار الانوار، علامه مجلسی، ج ۴۵، ص ۱۳۳؛ و مقتل خوارزمی، موفق بن احمد خوارزم، نشر مفید، قم، ج ۴، ص ۶۴۶.

برگرفته از سایت راسخون

پایگاه اطّلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام

بازدیدها: 550