تقوا | لباسی برای زینت شما …

مراتب تقوا

تقوا که از والاترین کمالات معنوی است، مانند دیگر کمالات معنوی، دارای مراتبی است که از یک زاویه علمای اخلاق برای تقوی سه مرتبه ذکر کرده اند که به آنها اشاره می کنیم: (مصباح یزدی، محمد تقی، ره توشه، قم، مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی، ۱۳۷۵، ص ۳۶۱ و ۳۶۲)

۱ـ نگهداری نفس از عذاب جهنم و خلود در آن؛ این مرتبه، با انجام اعمال صالح و ترک محرمات و داشتن عقاید صحیح، حاصل می شود چرا که تقوا به معنای صیانت نفس و بازداشتن خود از مخالفت خدا، تنها به معنای پرهیز از گناه نیست؛ از این جهت تقوا هم در عقائد راه دارد و هم در غیر عقائد.

۲ـ مرتبه دوم تقوا این است که علاوه بر ترک گناهان از مشتبهات و مکروهات نیز دوری گزیند.

۳ـ مرتبه سوم تقوا این است که علاوه بر حفظ اعضاء و جوارح از محرّمات و مشتبهات و مکروهات دل را از آنچه مرضی خدا نیست، حفظ کند و اندیشه گناه و کار زشت هم به دل راه ندهد.

البته انسان هر اندازه قدرت دارد، باید در به دست آوردن تقوا تلاش نماید که هر کدام از این مراتب را به دست آورد، خیر و غنیمت می باشد.

آثار تقوا

تقوا آثار مثبت زیادی در زندگی انسان دارد که به بعضی از آنها اشاره می کنیم:

۱٫ انسان سازی: امام علی (علیه السلام ) می فرماید: تقوا یک خصلت روحی و یک تربیت معنوی است که در پرتو آن جان انسان ساخته و پرداخته می شود. (نهج البلاغه خطبه متقین)

۲٫ مسؤلیت پذیری: فرد با تقوا از زیربار مسئولیت های شرعی شانه خالی نمی کند و مشتاقانه می پذیرد و سختی ها و مشکلاتش را هموار می کند.

۳٫ آزادگی: تقوا وسیله آزادی انسان از هر بندگی است کسی که دارای تقوا است در برابر شهوات به زانو در نمی آید؛ در برابر مقام و دیگر تمایلات نفسانی تسلیم نمی شود، بنابر این از هر هلاکتی در امان است.

۴٫ رستگاری در آخرت: تقوا کلید هدایت است و فرد با تقوا با انجام کارهای مثبت و گام برداشتن در مسیر هدایت علاوه بر سعادت در دنیا به کسب پاداش های اخروی و ذخیره آن برای روز معاد موفق می شود.

برخی از راه های تقویت تقوا

۱ . کسب علم

آگاهی از معارف دینی و دانستن حکم خدا و نظر شرع و عقل، لازمه تقواپیشگی است و کسی که از کارهای زشت و زیبا خبر ندارد، نمی تواند آنها را ترک کند.

۲ . ایمان به خدا

در بیشتر آیات و روایات،‌تقوا با واژه مقدّس «الله» همراه است و بیانگر آن است که در واقع، «تقوا»، در رابطه با خدا و ایمان به عالم غیب معنا پیدا می کند و باید گفت: یک واژه صد در صد دینی و اسلامی است. قرآن مجید نیز در موارد متعددی، تقوا را مشروط بر ایمان به خدا کرده است.

۳ . پرستش خدا

اگر تقوا را به سنگری تشبیه کنیم که مؤمن در آن به جنگ با شیطان می پردازد، عبادت و پرستش، نقش ارتباط مستمرّ و دریافت فرمان و کمک از فرمانده مطلق هستی را ایفا می کند و هر چه این ارتباط قوی تر و بیشتر باشد، رزم، سنگر و رزمنده نیز قوی تر و محفوظ ترند و مأموریت نیکوتر انجام می گیرد و اگر برعکس، ارتباط ضعیف و اندک باشد، آسیب پذیر خواهند شد.

۴ . چشم پوشی از مادّیات

از دیدگاه قرآن، مظاهر مادّی دنیا «مطاع اندک» («قُل مَتاعُ الدّنیا قَلیلٌ» نساء (۴)، آیه ۷۷) است و ارزش آن را ندارد که همّت انسان را به خود معطوف دارد. متقیان ضمن فعالیت های گوناگون اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و … همیشه دل در گروه معشوق واقعی دارند و بر آوردن نیازهای بعد مادّی زندگی را از واقع بینی و تحلیل صحیح مسائل مادّی باز نمی دارد، انسان متّقی، با الهام گیری از کتاب و پیامبر خدا، همه مظاهر مادّی حتّی جسم خویش را فناپذیر می داند و چنین بینشی سبب می شود که؛

ـ نفس را از گرایش های ناروای دنیایی، باز دارد.

ـ از افراط و تفریط در پاسخ دادن به غرایز حیوانی، خودداری کند.

ـ از خصومت ورزی، ثروت اندوزی، جاه طلبی و … پرهیز نماید و ….

امثال چنین اقداماتی، از نتایج تقواست و هر قدر، مؤمن از دلبستگی به دنیا فاصله بگیرد، به تقوای حقیقی نزدیک تر می شود. امیر مؤمنان ـ علیه السلام ـ در کلام نغز و شیوایی، این ارتباط را چنین بیان می کند:

حَرامٌ عَلی کُلِّ قَلْبٍ مُتَوَلِّهٍ بِالدُّنیا اَنْ یَسْکُنَهُ التَّقوی» (شرح غررالحکم، ج ۳، ص ۴۰۵)بر هر قلب فریفته دنیا حرام است که تقوا در آن جای گیرد.

کلام آخر:

حال که اهمیت تقوا تا حدودی روشن شد پس بجاست که ضمن رعایت حریم های الهی، هرگاه که حال خوشی داریم و شرایط دعا فراهم است از خدا بخواهیم علاوه بر خودمان، فرزندانمان نیز متّقی و مؤمن شوند.

و چه زیبا فرمود پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله که: هر کس تقوا روزى اش شود، خیر دنیا و آخرت روزى او شده است. (نهج الفصاحه ص ۷۶۹ ، ح ۳۰۱۵)

بازدیدها: 143