جامعه ی مطلوب در دیدگاه امام خمینی رضوان الله تعالی علیه

جامعه ی مطلوب در دیدگاه امام خمینی رضوان الله تعالی علیه

در پی انقلاب اسلامی، چگونه جامعه ای مطلوب مردم ایران به رهبری امام راحل بود؟

     در پاسخ به این سؤال باید گفت وقتی می خواهیم جامعه را از دیدگاه امام راحل مورد بررسی قرار دهیم سزاوار است در قالب بیان چند ویژگیِ جامعه ی مطلوب از نگاه ایشان، آن را مطرح نمائیم. ویژگی های جامعه ی مطلوب از نظر بنیان گذار انقلاب می تواند در قالب چند عنوان مطرح شود :

۱- تبدیل شدن انسان به انسان اسلامی

     امام خمینی وضعیت قابل قبول و سالم برای یک جامعه را زمانی می داند که مردم آن جامعه به انسانی اسلامی تبدیل شوند. برای تبدیل شدن به انسان های اسلامی و برای رسیدن به چنین جامعه ای ، سه بُعد باید پدید آید : اسلامی شدن عقاید ، اسلامی شدن اخلاق واسلامی شدن عمل . و نکته ای که در این جا اشاره نمائیم اینکه از نظر امام تبدیل شدن به انسان اسلامی اثر وجود یک جامعه سالم ومطلوب است که با بریدن از جامعه نمی توان به آن رسید. امام رضوان الله تعالی علیه می فرمایند : ملّت ما بحمدالله با پیروزی به اینجا رسیده است. لکن پیروزی این نیست که ما فقط طاغوت را از بین ببریم . پیروزی اصیل آن است که ما بتوانیم متبدّل بشویم به یک موجود انسانی ، الهی ، اسلامی که همه ی کارهایمان، همه ی عقایدمان، همه ی اخلاقمان ، همه اسلامی باشد.۱ البتّه ایجاد شرایط اجتماعی مناسب برای تربیت انسان اسلامی و زمینه ی لازم برای تربیت انسان اسلامی ضروری است همانطوری که امام راحل فرمودند: «موظّفیم شرایط اجتماعی مساعدی برای تربیت افراد مؤمن و با فضیلت فراهم سازیم.»۲

۲- ایجاد راه سعادت انسان ها

     باید گفت مفهوم سعادت بسیار اساسی است . در تفکّر امام خمینی، تلاش ها برای ایجاد راه سعادت انسان ها است، ایشان می فرمایند: « از همه استمداد می کنیم که با هم پیوستگی همه جانبه در راه بسط عدالت اسلامی – که یگانه راه سعادت ملّت است – کوشا باشند».۳ البتّه معلوم است که یگانه راه سعادت، داشتن عقاید، اخلاق و عمل اسلامی است. ایشان می فرمایند « شما کوشش کنید که انسان درست کنید. اگر انسان درست کردید، مملکت خودتان را نجات می دهید».۴

۳- زدودن آثار شرک از جامعه و زندگی مردم

     جامعه ی سالمی که آثارش تا ابد اسلامی باشد، از شرک و آثار آن مبرّی است امام عظیم الشّأن، زدودن این آثار را از جامعه، بعنوان جزئی از وظایف دانسته و می فرماید: « ما موظّفیم آثار شرک را از جامعه مسلمانان و از حیات آنان دور کنیم و از بین ببریم».۵

۴- برقراری و بسط عدالت اجتماعی

     عدالت اجتماعی ویژگی دیگر جامعه ی مطلوب می باشد که امام در این باره می فرمایند: « در راه اهداف مقدّسه ی اسلام که در رأس آن، بسط عدالت اجتماعی و دفع بیدادگری ها و بی فرهنگی هاست، کوشش می کنید».۶

۵- برقراری استقلال

     جامعه ی سالم، وابسته و تحت سلطه ی قدرت های ظالم نیست و برای همین امام رحمه الله می فرمودند :« اسلام، دین افراد مجاهدی است که به دنبال حق و عدالتند، دین کسانی است که آزادی و استقلال می خواهند. مکتب مبارزان و مردم ضدّ استعمار است».۷

۶- برقراری آزادی

     جامعه ی مطلوب که دارای استقلال است و باهدف رسیدن به سعادت پیش می رود، نمی تواند آمیخته به دیکتاتوری باشد. یکی دیگر از ویژگی های چنین جامعه ای، آزادی است و امام عزیزمان در این خصوص می فرمایند : «حقّ اوّلیه ی بشر است که: من می خواهم آزاد باشم، من می خواهم حرفم آزاد باشد، من می خواهم مستقل باشم، من می خواهم خودم باشم، حرف ما این است».۸

۷- وحدت بین اقشار جامعه و اتّحاد مسلمین

     امام خمینی قدّس سرّه الشّریف، تفرقه بین اقشار مختلف جامعه را آسیب تشخیص داده و آن را وسیله ی  تباهی جامعه دانسته است، ایشان در این زمینه اعلام داشتند: « اسلام دستور داده است و فرموده است : “واعتصموا بحبل الله جمعیآ ولاتفرّقوا “. همه باهم؛ تمام اقشار باهم اعتصام به حبل الله؛ وبا توجّه به خدای بزرگ همه باهم پیش برویم،تخلّف ازاین دستور الهی جرم است».۹

۸-بازگشت و احیاء مجد و عظمت اسلام

     در نظر امام خمینی، جامعه ی مطلوب دارای مجد اسلامی است و جامعه ی سالمی که بر خرابه های جامعه ی آسیب دیده ساخته می شود، شاهد بازگشت عظمت اسلام است. امام رحمه الله می فرمایند: «باید فداکاری کنید در ارجاع مجد و عظمت اسلام که مهمّش، عظمت معنوی آن است».۱۰

۹- باز یافتن استقلال روحی

     امام راحل خود باختگی را یکی از اساسی ترین آسیب های یک جامعه می داند به همین علّت، بازیافتن استقلال روحی را لازمه ی یک جامعه ی مطلوب دانسته و می فرماید: « باید کوشش کنید آنچه را از دست داده اید-درطول مدّت حکومت های دست نشانده- که مهمتر از همه استقلال روحی است».۱۱

۱۰- تحوّل نظام آموزشی

     امام خمینی در ترسیم وضعیت یک جامعه ی سالم، رسیدن به یک نظام آموزشی متناسب با ویژگی های جامعه ی مطلوب را هدف دانسته است و می فرماید: « ما باید فرهنگ خودمان را داشته باشیم، این فرهنگ ها، فرهنگ هایی است که نمی گذارند بچّه های ما با فرهنگ بزرگ شوند».۱۲

۱۱- سپردن کارها به کارشناسان امین

     در تفکّر اجتماعی امام خمینی اصلاح نیروی انسانی از برنامه های ضروری اصلاح جامعه است و در این راستا نیز می توان کارها را به کارشناسان امین سپرد. امام راحل در این باره می فرمایند: «…حکومت ما به وسیله امناء ملّت و کارشناسان، تشکیل می شود…».۱۳

۱۲- بهتر شدن زندگی محرومان و تقسیم عادلانه ی ثروت

     برای رسیدن جامعه به یک وضعیت قابل قبول، باید عملکردها اصلاح شود و نتیجه ی این اصلاح، بهتر شدن زندگی محرومان و تقسیم عادلانه ی ثروت است. این امر در نظر امام راحل از شرایط اساسی برای رسیدن به یک جامعه ی سالم است.۱۴

۱۳- برقراری نظم اسلامی

     البتّه در این جا باید اشاره نمود که همه ی ویژگی های برشمرده شده درگرو برقراری نظم اسلامی است لذا امام راحل فرمودند: «…باید نظم اسلام برقرار شود و همه افراد بر طریقه عادلانه اسلام عمل کنند».۱۵

     در مجموع با همه ی مطالبی که اشاره کردیم لازم به ذکر است که جامـعه ی مطلوب و قابل قبول نزد امام خمینی رحمت الله علیه همان جامـعه ی نبوی در مدینه النبی و حکومت پنج ساله ی علوی است و به همین دلیل جامـعه مطلوب نزد امام را باید با آن ها سنجید و ایشان ملاک ارزشیابی هر جامـعه را جامـعه ی نبوی و علوی می داند. البتّه امام خمینی به عنوان یک اندیشمند و یک مصلح اجتماعی از تفکّر اجتماعی روشن و گسترده ای برخوردار است که در این مجال فرصتی برای تفصیل آن نیست. بدیهی است این جامـعه ای که معرّفی شد حدّ مطلوب است و تلاش ها برای رسیدن به آن حدّ مطلوب باید همواره صورت گیرد و اهتمام مسئولین در آن جهت است لکن آنچه که در جامـعه ی کنونی می بینیم حدّ مقدوری است که با وجود اقتضای زمانه و موانع موجود در حدّ توان به دست آمده است اگرچه قصورهایی وجود دارد امّا همچنان مردم و مسئولین نظام به ارزش های بنیان گذار انقلاب پایبند هستند . والسّلام

پاورقی ها:

۱- امام خمینی، صحیفه نور ج ۷ ص۱۹۴

۲- امام خمینی‘ ولایت فقیه‘ص۴۰

۳-امام خمینی،پیشین ج ۲ص۲۱

۴-همان،ج ۷ص۶۳

۵-ولایت فقیه ص۴۰

۶- صحیفه نور ج۱ص۲۱۹

۷- همان, صص۷-۸

۸- همان، جلددوم،ص۸۷و۸۹

۹- همان

۱۰- همان،جلد اول ص ۱۶۲

۱۱- همان

۱۲- همان،جلد دوم،ص ۱۲۸

۱۳- همان،جلدچهارم،ص۱۴۴

۱۴-امام خمینی، درجستجوی راه از کلام امام،دفتراول ص۱۵۸

۱۵- ولایت فقیه،ص۵۰

برگرفته از سایت راسخون

پایگاه اطّلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام

بازدیدها: 302