روابط ایران و رژیم اسرائیل در عصر پهلوی | قسمت دوم

روابط ایران و رژیم اسرائیل در عصر پهلوی/قسمت دوم

     کودتای سوم اسفند 1299، رضاخان را در ایران بر مسند قدرت نشاند! … و عصر پهلوی ها دوران طلایی فعّالیت صهیونیست ها در ایران بود. اسناد تاریخی موجود در آرشیو وزارت امور خارجه ایران وجود نقش بارز ویژه «میرزا حبیب الله خان آل رضا» یا عین الملک هویدا (پدر هویدا نخست وزیر بعدی ایران) در صحنه ی ایران و فلسطین را به خوبی نشان می دهد. وی از رهبران حزب بهاییگری ایران بوده و از خواص اطرافیان «عباس افندی»، دومین سرکرده بهاییان است. جالب آنکه هویدا در سال های آغازین سلطنت رضاشاه، عهده دار امور فلسطین بود که تحت قیمومیت انگلیس قرار داشت. با استقرار سلطنت پهلوی در ایران، یهودیان از محلّه های خاص خود خارج شدند و از آزادی ها و امکانات و حمایت های گسترده ای برخوردار گشتند، تا آنجا که بر اساس قوانین دوران پهلوی، یهودیان می توانستند مالک زمین و املاک – به هر میزان و مقداری – بشوند… رژیم شاه علاوه بر دادن آزادی عمل به آنها و کمک به مهاجرت یهودیان ایرانی، نقش مهمّی هم در مهاجرت یهودیان بخارا و سمرقند و عراق و ترکیه داشته است.

     دولت ایران و جامعه یهودیان ایران در زمان جنگ دوم جهانی هنگامی که آوارگان یهودی لهستانی از فشار ارتش نازی فرار کردند، با پذیرش و اسکان آنها در ایران، مقدّمات لازم را برای ورود نمایندگان آژانس یهود به ایران، به بهانه ی انتقال آنها به فلسطین اشغالی فراهم ساختند. پس از تشکیل دولت صهیونیستی و غاصب اسرائیل در سرزمین فلسطینی، پیوندهای جامعه یهود ایران با نهادهای مذهبی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی اسرائیل، گره خورد! … حضور فعال و چشمگیر یهودیان ایرانی در اقتصاد و سیاست ایران نقش مؤثری در سیاست شاه و دولتها در ایران، در قبال رژیم صهیونیستی اسرائیل داشته است و لابی های یهودی ایران نقش فعّالی در تقویت روابط میان رژیم شاه و رژیم صهیونیستی را به عهده گرفتند!

     جمعیت یهودیان ایران که در اواخر حکومت قاجار به 75 هزار نفر بالغ گردیده بود، در دوران پهلویها تا 135 هزار نفر افزایش یافت و در هشت سال نخست تشکیل دولت صهیونیستی و غاصب اسرائیل، به کمک رژیم ایران 45 هزار یهودی از ایران به سوی فلسطین اشغالی مهاجرت کردند. یهودیان ایران به پاس حمایت های همه جانبه خاندان پهلوی از آنها، هنگام ازدواج محمّدرضا پهلوی با فوزیه-خواهر ملک فاروق، پادشاه مصر در 1318ش- لوح طلایی مزیّن به جواهرات گران قیمت هدیه دادند که بر روی آن اشعاری منقوش بود، و در زمان تاجگذاری! پهلوی دوم در سال 1346ش، نیز لوح گرانبهایی از طلای ناب به ارزش شش میلیون دلار به شاه ایران هدیه دادند.(12)

سازمان های یهودی و صهیونیستی در ایران

     اشاره کردیم که سازمان ها و تشکّل های یهودی و صهیونیستی در ایران، نقش مهمّی در ایجاد روابط میان رژیم شاه و اسرائیل داشته اند.(13)

مهم ترین و معروف ترین سازمان های یهودی و صهیونیستی در ایران را می توان به شرح زیر، فهرست کرد:

1- تشکیلات آموزشی مدرسه آلیانس در تهران: این تشکیلات وابسته به آلیانس ایزرائلیت اونیورسال فرانسه است. مسافرت ناصرالدین شاه به فرانسه و ملاقات با سران صهیونیستی فرانسه، زمینه را برای تأسیس این مؤسّسه در تهران فراهم ساخت.

     نخستین مدرسه آلیانس در تهران با فرمان مظفرالدین شاه به سال 1312 ق گشایش یافت و با سیصد دانش آموز آغاز به کار کرد؟!… پس از مدّتی این تشکیلات رو به توسعه نهاد و شعبات خود را در شهرهای اصفهان، همدان، کرمانشاه، شیراز، سنندج، بروجرد، گلپایگان، یزد، کاشان، نهاوند و تویسرکان تأسیس کرد… این مدارس نقش مهمّی در سازماندهی جامعه ی یهودی ایران داشته است و نمایندگان این مدارس همیشه از حمایت سفارت خانه های کشورهای غربی بویژه آمریکا و انگلیس برخوردار بوده اند.

2- مؤسّسه ارت: این مؤسّسه فرهنگی که به سال 1880 م تأسیس شده در اغلب کشورهای جهان شعباتی دارد مرکز آن در ژنو است. در شهریور 1329 این مؤسّسه به منظور آموزش صنایع و حرفه های مختلف به یهودیان ایرانی، به تأسیس یک آموزشگاه حرفه ای در تهران مبادرت نمود.

آموزشگاه ارت ایرانی برای آموزش فرهنگ یهودی اهمّیت خاصی قایل بود و به همین بهانه از مربّیان ورزیده اسرائیلی دعوت به عمل می آورد تا به آموزش یهودیان ایرانی بپردازد.

3- مؤسّسه فرهنگی اوتصر هتورا «گنج دانش»: این مؤسّسه مذهبی و فرهنگی در تهران و شهرستانهای مختلف ایران کلاسهایی را به منظور تدریس زبان «عبری» و علوم دینی دایر کرد… البته مهاجرت جمعی یهودیان اکثر شهرهای کوچک ایران به فلسطین اشغالی و یا تهران باعث شد که مدارس وابسته به این مؤسّسه در بیش از بیست نقطه ایران تعطیل شود چون دیگر نیازی به آنها نبود.

4- سازمان بانوان یهود ایران: این سازمان وابسته به شورای بین المللی زنان یهود است و به سال 1330 ش تأسیس شده عضو شورای عالی جمعیتهای زنان ایران بوده است… مؤسّسه آمریکن جوینت در سال 1326 اقدام به ایجاد کلاس های پرستاری و امدادهای فوری برای زنان یهودی ایران نمود. و این اقدام زمینه را برای تشکل زنان یهودی ایرانی فراهم ساخت… این سازمان نقش مهم در تقویت جنبش صهیونیستی در ایران داشته در سال های نخست تأسیس دولت غاصب فلسطین به ارتش صهیونیستی، کمک های مالی و لجستیکی فراوانی نموده است.

5- آژانس یهود «سخنوت»: در آستانه جنگ دوم جهانی و به سال 1321 ش در ایران تأسیس شد و نقش مهمّی در سازماندهی و ساماندهی یهودیان فراری لهستانی داشته است. دو یهودی معروف و ثروتمند ایرانی؛ عزیز القانیان و دکتر حبیب لوی، نقشی مهم در تأسیس این آژانس در ایران به عهده داشتند. این آژانس به سال های 1328 و 1329 بسیاری از یهودیان عراقی را هم به فلسطین اشغالی منتقل کرد.

     بر اساس اسناد وزارت امور خارجه، این آژانس در مهاجرت یهودیان کردستان ایران و عراق (از طریق ترکیه) به فلسطین اشغالی نقش بسزایی داشته است. آژانس تا سال 1334 ش توانست 45 هزار تن از یهودیان ایرانی را به فلسطین اشغالی انتقال دهد.

     بر اساس اسناد موجود در آرشیو وزارت امور خارجه و سازمان اسناد ملّی، به سال 1346 ش در اسرائیل متجاوز از هشاد هزار کلیمی ایرانی زندگی می کردند امّا اغلب آنها فقیر و تهی دست بودند و در میان آنها به طور نمونه حتّی یک کلیمی ثروتمند هم یافت نمی شد زیرا ثروتمندان ایرانی این اقلّیت مذهبی، به هیچ وجه حاضر به ترک ایران و زندگی در محلّی دیگر نیستند که حساب و کتابی در کار آن نیست!! آنها ترجیح داده اند در ایران بمانند و یا به کشورهای اروپایی و امریکا مهاجرت کنند. در فلسطین اشغالی کلیمی های ایرانی نیز مثل سایر یهودیان مشرق زمین و آفریقایی به مشاغل مهم راه نیافته اند.(14)

6- سازمان پیشاهنگی یهود «خلوتص»:(15) این تشکّل کاملاً وابسته به آژانس یهود در ایران بود. بر اساس گزارش های «ساواک»، رؤسا و مسئولان خلوتص ایران معمولاً توسّط رژیم صهیونیستی انتخاب و از فلسطین اشغالی به ایران اعزام شدند … آموزش نظامی و تربیت سازمانی و گروهی یهودیان از جمله آموزش های اعضای این سازمان بوده است.

7- انجمن کلیمیان تهران: از جمله اهداف تأسیس این انجمن، ساماندهی امور اجتماعی، فرهنگی و دینی یهودیان ایران با مرکزیت تهران بود. جمع آوری اعانه برای رژیم صهیونیستی و تلاش برای انتقال یهودیان ایرانی به فلسطین اشغالی، بخشی از فعّالیتهای مستمر این انجمن بوده است. رهبران انجمن که از یهودیان متنفّذ و سرمایه دار بودند، با رژیم پهلوی و ارکان آن، پیوندهای همه جانبه و وسیعی داشتند.

8- صندوق ملّی یهود: این صندوق وابسته به سازمان جهانی صهیونیسم بوده بر اساس مصوّبات کنگره های سازمان جهانی صهیونیسم، این صندوق جمع آوری اعانات و کمک های مالی یهودیان نقاط مختلف جهان را به عهده داشت. بر اساس اسناد ساواک این مؤسّسه مالی، اقدام به جمع آوری اعانات از کلیمیان ایرانی برای رژیم صهیونیستی می نموده است… و القانیان معدوم، در ردیف اوّل کمک کنندگان به رژیم اسرائیل به شمار می رفت.

9- سازمان بانوان هاتف: (16) مؤسّسه فرهنگی زنان یهود ایرانی که درباره وابستگی آن به دیگر سازمان های یهودی موجود در ایران دیدگاه های متفاوتی وجود دارد. برخی از اسناد، این سازمان را وابسته به انجمن کلیمیان تهران می داند. هدف اوّلیه جمع آوری اعانات برای کمک به مستمندان یهودی ایرانی و کمک به اسرائیل بوده است.

10- سازمان جوانان یهود: این سازمان فعّالیت خود را به سال 1334 ش آغاز کرد و پیوندهای تنگاتنگ با آژانس یهود و امریکن جونیت داشته است.

11- سازمان دانشجویان یهود ایران: بر اساس اسناد این سازمان، در مهرماه 1339 اولین «جلسه علمی دانشجویان یهودی» تشکیل گردیده است.

12- کانون فرهنگی کوروش کبیر: این سازمان با هدف آشنا ساختن جامعه یهود ایران با فرهنگ یهودی و ایجاد محیطی مناسب برای فعّالیت های هنری و فرهنگی اجتماعی تأسیس شده است. این مؤسّسه در نیمه ی دهه ی 1330 ش تأسیس شده است.

13- کانون خیرخواه: این سازمان خیریه در سال 1322 ش به ابتکار دکتر روح الله سپیر تأسیس و در سال 1324 به ثبت رسید. این کانون دارای بیمارستان موقوفه به نام دکتر سپیر است.(17)

14- انجمن اتّفاق: این تشکیلات به کلوپ عراقی ها نیز معروف است، دارای دبستان و دبیرستان مخصوص یهودیان عراقی مقیم ایران بوده است. رهبران این انجمن از صهیونیست های عراق بودند که در ایران، طبق معمول سازمان های یهودی فعّالیت های مرموزانه ای داشته اند.

15- گروه مَکبیت: سازمان صهیونیستی دیگری است که در ایران فعّالیت داشته با ارتش رژیم صهیونیستی روابط خاصی داشته است. از جمله اهداف تأسیس این گروه جمع آوری اعانه برای ارتش صهیونیست ها و ترغیب جوانان یهودی ایرانی برای کمک و حمایت از رژیم صهیونیستی بوده است.

16- باشگاه وایزمن: این باشگاه که به عنوان یک انجمن فرهنگی میان یهود ایران به فعّالیت مشغول بود ضمن آموزش فرهنگ و زبان عبری و تبلیغ آموزه های توراتی، به تشویق جوانان برای اعزام به فلسطین اشغالی نیز مبادرت می ورزید.

17- کانون کرمل: این سازمان ویژه جوانان یهود ایران به سال 1344 ش تأسیس شده است. برابر اساس نامه این کانون، هدف از تشکیل آن هدایت افکار؟! جوانان یهود ایران بوده در زمینه ی آموزشی، فرهنگی، ورزشی و هنری فعّالیت داشته است.

18- انجمن علمی پزشکان یهود ایران: این «انجمن علمی» به سال 1336 ش فعّالیت خود را در ایران آغاز و علنی نمود… و پزشکان یهودی ایرانی، اعضای اصلی این انجمن بودند.

مناسبات بهاییت و رژیم صهیونیستی اسرائیل

     اهتمام حزب سیاسی بهاییگری به اسرائیل و صهیونیسم، تا حدّی است که «شوقی ربانی»! سومین سرکرده این حزب یکی از مهم ترین مسئولیت های شورای بین المللی بهاییان را، رابطه با دولت اسرائیل اعلام می کند. شوقی افندی در طرح ده ساله اش، حمایت از دولت اسرائیل را بر همه دولت های جهان ترجیح می دهد (18) و به بهایی ها دستور می دهد که به تشکیل محافل روحانی و ملّی بر مبنای قوانین و مقررات دولت اسرائیل اقدام کنند…(19) این حمایت های همه جانبه از دولت اسرائیل و در هم تنیدگی مناسبات بهاییت و صهیونیست ها، باعث شد که دولت غاصب اسرائیل ، بهاییت را به عنوان یک «دین جهانی»! قلمداد و در ردیف اسلام، مسیحیت و یهودیت قرار دهد.

     دولت صهیونیستی به بهایی ها اجازه ساخت نخستین مرکز بزرگ بهاییان را به نام «مشرق الاذکار»! در فلسطین اشغالی می دهد. بهایی ها با خرید قطعه زمینی به مساحت 36 هزار متر مربع واقع در جبل کرمل، توانستند مرکز «مشرق الاذکار» و قبر بهاء الله و سیّدعلی محمّدباب و برخی از رهبران خود (عبّاس افندی و شوقی افندی) را در آنجا بسازند و البتّه مراکز و عوائد موقوفات این فرقه، جنبه جهانگردی و مالی برای رژیم صهیونیستی دارد.

     به طور کلّی می توان گفت که در سراسر جهان محافل بهاییت به مثابه حزبی صهیونیستی عمل می کنند و اتّحاد بهایی ها و صهیونیست ها در ایران دوران شاهنشاهی دلیل این مدّعاست.

زمینه ها، انگیزه ها و عوامل برقراری روابط میان دو رژیم

     در سال های نخست پس از جنگ جهانی دوم و درگیری اعراب و نیروهای اشغالگر، رژیم صهیونیستی توانسته بود موجودیت خود را با حمایت های غرب بویژه آمریکا تثبیت نماید. حمایت های مالی و اعتباری سرمایه داران آمریکایی به اسرائیل، این رژیم را در قبال مشکلات اقتصادی و اجتماعی، تقویت کرد. ولی اشاره کردیم که تنگ تر شدن حلقه محاصره اقتصادی و نظامی اعراب، امنیت رژیم صهیونیستی را به شدّت تحت مخاطره قرار می داد، نخستین تلاش اسرائیل برای خروج از انزوای منطقه ای، ایجاد روابط با کشورهای غیرعرب خاورمیانه همچون ترکیه و ایران، با موفقیت روبه رو شد، ولی تحولات ایران و قضیه ملی شدن نفت و قطع روابط ایران با رژیم صهیونیستی و انگلستان، در گسترش مناسبات میان رژیم شاه و رژیم صهیونیستی وقفه ای ایجاد نمود.

     کودتای ننگین 28 مرداد 1332 و سرکوب نیروهای ملّی و مذهبی، تقریباً هم زمان با سرنگونی ملک فاروق، شاه مصر و به قدرت رسیدن «افسران آزاد» و قرار گرفتن رهبری هدایت رادیکالیزم اعراب در دست مصر بود. این تحوّلات در خاورمیانه بستری برای هم گرایی سیاست خارجی شاه و رژیم صهیونیستی به وجود آورد!

از جمله عوامل برقراری روابط میان دو رژیم عبارت است از:

1- وابستگی دو کشور به اردوگاه غرب، بویژه آمریکا و انگلیس.

2- تیرگی روابط دو کشور با شوروی سابق که منبع تهدیدی برای ایرانیان بود.

3- مقابله با رادیکالیزم عرب به رهبری ناصر…، دو کشور نسبت به تحرّکات ملّی گرایی عربی در منطقه احساس خطر و تهدید می کردند.

4- بنابر انگیزه های مناسبات دو جانبه دو رژیم، رژیم صهیونیستی در پی اجرای طرح راهبردی پیرامونی بود و می کوشید برای شکستن حلقه ی محاصره، متّحدان نیرومندی در همسایگی اعراب پیدا کند.

     شاه ایران نیز در پی تبیین سیاست «ناسیونالیزم مثبت» خود!، در عرصه سیاست خارجی ایران بود. شوروی و رادیکالیزم عرب کانون های تهدیدی برای امنیت دو کشور به شمار می رفتند، لذا این عوامل در تقویت انگیزه های روابط دو جانبه، کمک های شایانی نمودند. سیاست به اصطلاح آزادی مذهبی! و حفظ منافع ملّی دو رکن اساسی سیاست «ناسیونالیزم مثبت شاه» بود که برقراری روابط با رژیم صهیونیستی را تجویز می کرد.

5- زمینه های همکاری مشترک: به نظر سران دو رژیم، ایران و اسرائیل از توان بالقوّه ای برای همکاریهای مشترک در زمینه های اقتصادی، کشاورزی، آموزشی، فرهنگی، فنّاوری، انرژی، نظامی و اطّلاعاتی و امنیتی برخوردار بودند، لذا برقراری روابط دیپلماتیک میان دو کشور ولو به صورت غیررسمی و دوفاکتو، نخستین گام در جهت تحقّق این همکاری ها به شمار می رفت.

… ادامه دارد.

پی نوشت:

12. روزنامه اطلاعات، ش 19544، مورخ 17 بهمن 1370، ص 10، به نقل از روزنامه های اسرائیل.
13. کتاب سازمان های یهودی و صهیونیستی در ایران مهم ترین منبع مطالعاتی در زمینه سازمان های یهودی و صهیونیستی در ایران است. این کتاب بر اساس اسناد و اطلاعات ساواک تنظیم شده است. تهران، مؤسّسه مطالعات و پژوهش های سیاسی، چاپ دوم، بهار 1384.
14. طلوعی، محمود، آفت جهانی، ص 204- یزدانی، مرضیه، اسناد مهاجرت یهودیان ایرانی به فلسطین، تهران سازمان اسناد ملی ایران چاپ اول 1374، ص 200-201. احمد مرعشی، «آنچه درباره اسرائیل نشنیده و نمی دانید»، مجلّه خواندنی ها، مورخ 19 اردیبهشت 1346.
15. خلوتص کلمه ای عبری به معنی فدایی است!
16. هاتف مخفّف «هدایت افکار و ترویج فرهنگ» است.
17. این بیمارستان در خیابان شهید مصطفی خمینی واقع شده است.
18. زاهد زاهدانی، سعید، بهاییت در ایران، مرکز نشر اسناد انقلاب اسلامی، چاپ دوم، 1381، ص 257.
19. رائین، اسماعیل، انشعاب در بهاییت، مؤسّسه تحقیقی رائین، ص 170.

برگرفته از پرتال فرهنگی راسخون

پایگاه اطّلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام

بازدیدها: 0