سبک زندگی بانوی دو عالم

سبک زندگی بانوی دو عالم

پایگاه اطلاع رسانی هیات: در زیارت مقدسه جامعه کبیره که از امام هادی علیه السلام نقل شده است می خوانیم:اَلسَّلامُ عَلی مَحاَّلِّ مَعْرِفَهِ اللَّهِ(سلام بر جایگاه های شناسایی خدا)؛ آنچه از این فراز بر می آید این است که بهترین راه و جایگاه برای شناخت خدا و راه رسیدن به خدا بررسی زندگی ائمه و معصومین علیه السلام است.همین طور در فرازی دیگر از این زیارت امده است: مَنْ اَتیکُمْ نَجی وَمَنْ لَمْ یَاْتِکُمْ هَلَک(هرکس به نزد شما آمد نجات یافت و هر کس نیامد هلاک شد).و ثمره وصال انسان به آن بزرگواران را طیباً لِخَلْقِنا وَ طَهارَهً لاِنْفُسِنا وَ تَزْکیهً لَنا وَ کفّارَهً لِذُنُوبِنا(موجب پاکی اخلاق ما و پاک شدن خود ما و تزکیه ما و کفاره گناهان ما) بیان می کند.

در فرازی از زیارت عاشورا می خوانیم:اللهُمَّ اجْعَلْ مَحْیای مَحْیا مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد، وَمَماتی مَماتَ مُحَمَّد وَآل مُحَمَّد. که همان اشاره به خواست خداوند و دعای شیعه برای قرار گرفتن در مسیر سبک زندگی اهل بیت علیه السلام است.

از میان معصومین علیه السلام آن که زندگی پر برکتش به خصوص برای زنان مسلمان همچون خورشیدی نورافشانی می کند، وجود نازنین حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها است که آشنایی با سبک زندگی آن حضرت بسیار برای ما راهگشا خواهد بود.

در جامعه امروز که نظام سرمایه داری غرب با تهاجم فرهنگی خود سعی دارد الگویی مبتذل و غیرانسانی برای زنان و دختران مسلمان ارائه کند مسلما پرداخت به ابعاد گوناگون شخصیتی آن حضرت می تواند الگوی عملی مناسبی برای جامعه شیعی باشد.

در ذیل به بررسی برخی از گوشه های از سبک زندگی عبرت آموز زندگی سراسر تور حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها می پردازیم:

رفتار با والدین و احترام محبت آمیز به پدربزرگوار خویش

حضرت فاطمه سلام الله علیها هشت سال در مکه پا به پای پدر در اعتلا و پیشرفت اسلام کوشید و در آزار کفار و مشرکان و منافقان یار و مددکار پدر بود. در دره و شعب ابوطالب، سه سال درکنار پدر تحمل کرد و زمانی که مشرکان پیامبر صل الله علیه و آله و سلم را آزار و اذیت و زخمی و یا جسارتی می کردند، پیامبر صل الله علیه و آله و سلم را دلداری می داد و زخم هایش را مداوا می کرد؛ این گونه بود که پیامبر صل الله علیه و آله و سلم ایشان را «ام ابیها»(مادر پدرش) نامید.

فاطمه زهرا سلام الله علیها در همه حال به یاد پدر گرامی خویش بود و از هیچ نعمت و کمکی برای یاری به پدر دریغ نمی کرد. در روایت است که: سه روز بود که پیامبر صل الله علیه و آله و سلم غذایی نخورده بودند به طوری که بر حضرت سخت می گذشت. در نزد همسرانش خوراکی یافت نمی شد. نزد فاطمه آمد و گفت: دخترم نزد تو چیزی برای خوردن هست که بسیار گرسنه ام؟ عرض کرد: نه به خدا سوگند! وقتی پیامبر صل الله علیه و آله و سلم بیرون رفت، دخترش از اینکه نتوانسته پدر را سیر کند محزون شد. ناگهان دختر همسایه در زد و دو قرص نان و یک تکه گوشت خدمت فاطمه سلام الله علیها آورد. او خوشحال شد و گفت خود را بر رسول خدا مقدم نمی داریم. درحالی که همه گرسنه بودند آن را زیر سبد نهاده و سرپوش بر آن گذاشت. حسن و حسین علیها السلام را خدمت پیامبر صل الله علیه و آله و سلم فرستاد، تا جدشان را برای غذا دعوت کنند. پیامبرصل الله علیه و آله و سلم تشریف آوردند و غذای بسیار معطری زیر سبد یافت. سوال کرد این غذا از کجاست؟ فاطمه سلام الله علیها جواب داد: از جانب خدایی که به هر کس بخواهد بدون حساب روزی می دهد. پیامبر صل الله علیه و آله و سلم و همه اعضای خانواده علی علیه السلام و همسران پیامبر صل الله علیه و آله و سلم از آن غذا خوردند و برای همسایه ها هم فرستادند.

بانوی عطوفت حضرت زهرا سلام الله علیها همیشه رفتاری سرشار و آمیخته از ادب و تواضع و فروتنی نسبت به پدر داشت. گرچه رابطه ایشان بسیار عاطفی و سراسر محبت و صمیمیت بود، اما این مانع احترام و تواضع ویژه ایشان نسبت به پیامبر صل الله علیه و آله و سلم نمی شد. نقل است از حضرت فاطمه سلام الله علیها که فرمود: وقتی بر پیامبر صل الله علیه و آله و سلم آیه نازل شد(که پیامبر صل الله علیه و آله و سلم را با نامش خطاب نکنید)، هیبت پیامبر صل الله علیه و آله و سلم مرا گرفت، به طوری که نتوانستم به او “یا ابه” بگویم و یا رسول الله به او می گفتم. حضرت از من روی گرداند. چند بار به همین ترتیب صدا کردم و او جواب نداد. سپس فرمود: دخترم این آیه درباره تو و خاندان تو نازل نشده است. تو از منی و من از تو هستم. این آیه درباره اهل جفا و تکبر و کسانی که فخر می ورزند نازل شده است. تو “یا ابه” بگو. چون برای قلب من محبوب تر و برای پروردگار رضایت بخش تر است.

پیمان عشق و محبت(مرج البحرین یلتقیان)

از جمله نکات مهم زندگی حضرت فاطمه سلام الله علیها ازدواج آن حضرت بود. ایشان خواستگارانی بسیار در میان صحابه داشت که از نظر مالی در رتبه های بالایی قرار داشتند اما رسول خدا همچنان مسأله را به نظر خداوند موکول می نمود تا سرانجام جبرئیل بر پیامبر صل الله علیه و آله و سلم نازل شد و گفت:ای محمد! خدا بر تو سلام می رساند و می فرماید فاطمه را به عقد علی درآور، خداوند علی را برای فاطمه و فاطمه را برای علی پسندیده است.

و فاطمه سلام الله علیها و پیامبر صل الله علیه و آله و سلم و اگر بهتر بگوییم خداوند تبارک و تعالی، علی علیه السلام را که جوانی سرشار از ایمان و تعهد بود انتخاب کردند.

مسأله، مسأله زندگی، مهر و عطوفت، آرامش و تربیت، ایمان و تقوا بود. مسأله، مسأله حفظ دین و سلامت فکر و روح بود. قرار بود از محفل ساده و بی تکلف و بی ریای علی علیه السلام و فاطمه سلام الله علیها هر لحظه نوری به عرش بلند شود و عرش را نورانی کند که خدا خود خواسته بود و اذن داده بود. آری! «فی بیوت اذن الله ان یرفع و یذکر فیها اسمه». قرار بود ماحصل این ازدواج حسن علیه السلام و حسین علیه السلام و زینب سلام الله علیها وام کلثوم سلام الله علیها باشند که هرکدام چون نوری در آسمان ولایت بدرخشند و راه زندگی ارادتمندانشان را به سوی خداوند روشن کنند.

فایده ای که آن ازدواج داشت چیزی نبود که با زر و سیم بتوان آن را قیمت گذاشت که هرچه فایده کمتر است معنویت بیشتر به ثمن بخث فروخته می شود و هرچه تجلی معنویت بیشتر باشد مال کم ارزش تر خواهد بود. قرار بود ازدواج علی علیه السلام و فاطمه سلام الله علیها الگویی شود برای شیعیانشان تا ابد.در روایاتی نقل شده است که پیامبر اکرم صل الله علیه و آله و سلم فرمود: اگر علی نبود، فاطمه همتایی نداشت. از اینجا مشخص می شود منظور پیامبر صل الله علیه و آله و سلم در کفویت زوجین، ایمان دو طرف است.

در آن زمان دارایی علی علیه السلام منحصر به شمشیر و زرهی بود برای جهاد در راه خدا و شتری برای کار در باغستان های مدینه. او به دستور پیامبر صل الله علیه و آله و سلم زره را کابین فاطمه سلام الله علیها قرار داد که به حدود ۴۰۰ درهم به فروش رسید و پول آن صرف فراهم آوردن مقدمات زندگیش شد.پیامبر صل الله علیه و آله و سلم مقدار اندکی از پول را به بلال داد تا با آن عطر بخرد و بقیه پول را به چند تن از صحابه داد تا جهیزیه را از بازار فراهم کنند.

جهیزیه ساده و اندکی فراهم و نزد پیامبر صل الله علیه و آله و سلم آوردند. ساده و بی تکلف می نمود. پیامبر صل الله علیه و آله و سلم چون سادگی بیش از حد اشیاء را نگریست دست به دعا بلند کرده و فرمود: خدا به اهل بیت برکت دهد. و البته خدانیز چنین کرد چرا که «انما یریدالله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا» در حق هیچ کسی به جز این خاندان نازل نشد! آری خدا خواست که اهل بیت پاک و مطهر قرار گیرند، به دور از هرگونه رجس و نازیبایی و ناپاکی. و خدا خواست که تا روزگار هست و هست، هرجا کرامتی دیده شود دوستدارانش به یاد حسن علیه السلام بیفتند و هر جا قیامی در راه خدا بر علیه ظلم ستم کیشی روی دهد با پرچم حسین علیه السلام افراشته شود و الگوی هر زن مسلمانی زینب سلام الله علیها باشد.

تفاهم در زندگی مشترک

امیرالمؤمنین علی علیه السلام می فرماید: «به خدا سوگند(در سراسر زندگی مشترک با فاطمه سلام الله علیها تا آنگاه که خدای عزیز و جلیل او را قبض روح فرمود هرگز او را خشمگین نساختم و بر هیچ کاری او را اکراه و اجبار نکردم، و او نیز مرا هرگز خشمگین نساخت و نافرمانی من نکرد؛ هر وقت به او نگاه می کردم رنج ها و اندوه هایم برطرف می شد.»[۱]

تقسیم کار منزل با همسر

امام صادق علیه السلام می فرماید: «… علی علیه السلام آب و هیزم می آورد و حضرت فاطمه آرد می کرد و خمیر می ساخت و نان می پخت و لباس ها را وصله می زد، و آن بانوی گرامی از زیباترین مردم بود و گونه های مطهرش از زیبایی مثل گل بود. درود خدا بر او و پدر و فرزندانش باد.»[۲]

امام علی علیه السلام فرموده است: «فاطمه به قدری با مشک آبکشی کرد تا بر سینه اش اثر گذاشت، و به قدری با آسیاب دستی آرد کرد تا دست هایش مجروح شد و آنقدر خانه روبی کرد و برای پخت و پز آتش زیر دیگ نهاد که لباس هایش گردآلود و دودی گردید؛ و در این امور زحمت و رنج بسیار به او می رسید. ..»[۳]

پیامبر صل الله علیه و آله و سلم به فاطمه سلام الله علیها کمک می کند. رسول خدا صل الله علیه و آله و سلم به منزل حضرت علی وارد شد، او را دید که همراه فاطمه سلام الله علیها مشغول آسیاب کردن هستند، پیامبر فرمودند: «کدامیک خسته تر هستید؟ حضرت علی عرض کرد: فاطمه ای رسول خدا! پیامبر صل الله علیه و آله و سلم به فاطمه سلام الله علیها فرمودند: «دخترم برخیز» و فاطمه برخاست و پیامبر صل الله علیه و آله و سلم به جای او نشست و با علی علیه السلام در آرد کردن دانه ها یاری فرمود.[۴]

بنابراین احترام به همسر و رعایت حقوق همسر و همسردوستی و فرزند دوستی و سخت کوشی در امور خانه و تبدیل خانه به مدرسه و تبدیل بخشی از خانه به مسجد و عبادت گاه و برنامه ریزی در کار خانه و رعایت حق خدمت کار و آموزش قرآن و اخلاق به خدمت کار از ویژگی های حضرت زهرا سلام الله علیها بود چنان که تبدیل خانه به سنگر جهاد و مبارزه بر علیه ستمگران و دفاع از ولایت را در راستای وظایف خویش می دانست، همچنین توجه به دعا در حق همسایه و قانع بودن به خانه اجاره ای در اول زندگی و ایجاد روحیه عبادت و انفاق گروهی و خانوادگی در بین اعضا و و رعایت تفاهم با همسر و قبول مسئولیت شخصی در تربیت فرزندان و تقسیم کار در امور خانه و مشورت در امور و بردباری و تحمل فقر خانوادگی و مشکلات خانوادگی و فرمان پذیری از همسر از اخلاق و روحیات خاص حضرت زهرا سلام الله علیها بود حتی رسیدن به انواع موفقیت های خانوادگی و سرودن شعر برای شوهر و فرزندان و پدر. نیز از اخلاق خانوادگی حضرت زهرا سلام الله علیها می باشد.

خوب شوهرداری کردن

برای زن بزرگ ترین موفقیت و ارزش این است که در شئون گوناگون زندگی، خشنودی همسرش را به دست آورد و از هر گونه عملی که موجب ناراحتی شوهر می گردد پرهیز نماید. حضرت علی علیه السلام می فرمایند: «جهاد زن، خوب شوهرداری است» زن برای اینکه بتواند در این جهاد پیروزمند باشد باید تمام سعی و تلاش خود را بکار گیرد تا خانه را محل آرامش مرد قرار دهد.

شوهرداری حضرت زهرای مرضیه سلام الله علیها بهترین الگو برای زنان مسلمان است. رفتار حضرت زهرا سلام الله علیها با شوهر در عالی ترین مرحله صفا و مهربانی بود. نه تنها هرگز خاطر شوهر را نرنجاند بلکه یاوری مهربان برای او بود.

حضرت علی علیه السلام می فرمایند: «سوگند به خدا، من زهرا سلام الله علیها را تا آن زمان که خداوند او را به سوی خود برد، خشمگین نساختم و در هیچ کاری موجب ناخشنودی او نشدم. او نیز هیچ گاه مرا خشمگین نکرد و عملی از او سر نزد تا باعث ناخشنودی من شود.»

و همچنین نقل است که امام علی علیه السلام فرمود:[۵] هرگاه به چهره او «زهرا سلام الله علیها» نگاه می کردم هر گونه غم و اندوه از من برطرف می شد.[۶]

پس از ماجرای تلخ سقیفه، سران سقیفه برای جلب افکار عمومی مردم به فکر چاره افتادند تا به گونه ای که از حضرت زهرا سلام الله علیها دلجویی نمایند که اجازه ملاقات می خواستند. اما فاطمه زهرا سلام الله علیها هر گونه پیشنهادی را رد می نمود و موضع اعتراض و سکوت و بیزاری را ادامه می داد.

روزی امام علی علیه السلام وارد منزل شد و فرمود: فاطمه جان خلیفه و عمر در پشت درب منزل، منتظر اجازه ورود می باشند، تا نظر شما چه باشد. حضرت زهرا سلام الله علیها فرمودند: «علی جان خانه، خانه توست و من همسر تو می باشم هر آنچه می خواهی انجام ده.»[۷]

همسرداری حضرت فاطمه سلام الله علیها نیز بهترین الگو برای زنان مسلمان است. شیوه رفتار با همسر برای یک زن آن قدر مهم است که حضرت علی علیه السلام می فرماید: جهاد زن، خوب شوهرداری کردن است.

فاطمه سلام الله علیها با آن همه فضیلت، همسری نیکو و مطیع برای امیر مؤمنان علی علیه السلام بود. روایت است هنگامی که علی علیه السلام به فاطمه سلام الله علیها می نگریست، غم و اندوهش برطرف می شد.

رسول خدا در اولین شب ازدواج علی علیه السلام و زهرا سلام الله علیها کارهای آنان را به این شکل تقسیم نمود: خمیر کردن آرد و پختن نان و تمیز کردن و جارو زدن خانه به عهده فاطمه سلام الله علیها باشد و کارهای بیرون منزل از قبیل جمع آوری هیزم و مواد غذایی را علی علیه السلام انجام دهد.

پس از آن بود که حضرت زهرا سلام الله علیها فرمود: جز خدا کسی نمی داند که از این تقسیم کار تا چه اندازه خوشحال شدم، زیرا رسول خدا صل الله علیه و آله و سلم مرا از انجام کارهایی که مربوط به مردان است، باز داشت.

فاطمه سلام الله علیها هیچ گاه حتی اموری را که احتمال می داد علی علیه السلام قادر به تدارک آنها نباشد، از او طلب نمی نمود؛ تا آنجا که از علی علیه السلام در رابطه با فاطمه سلام الله علیها نقل شده است: به خدا سوگند که او را به خشم نیاوردم و تا هنگامی که زنده بود، او را وادار به کاری که خوشش نیاید نکردم؛ او نیز مرا به خشم نیاورد و نافرمانی هم نکرد.

از ویژگی های مهم حضرت فاطمه سلام الله علیها این بود که آن بزرگوار بهترین یار و یاور شوهرش علی علیه السلام در اجرای فرامین الهی بود. پیامبر صل الله علیه و آله و سلم از علی علیه السلام سوال کرد: همسرت را چگونه یافتی؟ و علی علیه السلام پاسخ گفت: نِعْمَ الْعَوْنُ علی طاعَهِ اللَّه(بهترین یار و یاور برای اطاعت و بندگی خدا).

آن بانوی بزرگوار، نام همسر خود را با احترام یاد می کرد. گاهی وی را با کنیه «ابالحسن» می خواند و گاهی با یاد قرابت نسبی(یا ابن عم) وی را ندا می داد. در حدیث شریف کساء آمده است که حضرت فاطمه سلام الله علیها می فرماید: ابوالحسن علی بن ابیطالب وارد شد و فرمود سلام بر تو ای دختر رسول خدا گفتم: و بر تو باد سلام ای ابا الحسن و ای امیر مؤ منان. این گونه نقل نام و خطاب احترام آمیز یکی از نکات اصلی رابطه زوجین نسبت به یکدیگر است.

از دیگر نکات متابعت ایشان از شوهر بود. نقل است هنگامی که مصدوم کردن حضرت زهرا سلام الله علیها از امیرمومنان درخواست ملاقات و عیادت ایشان را کردند، حضرت علی علیه السلام تقاضای آن دو را به فاطمه سلام الله علیها ارائه کردند و ایشان در جواب فرمودند: البیت بیتک و الحره امتک(خانه متعلق به شماست و من هم به منزله کنیز و خدمتگزار در خانه شماهستم).

رسیدگی به وضع ظاهری به خاطر همسر از اصول زندگی یک زن و مرد مسلمان است. آمده است پیامبر برای شب عروسی حضرت زهرا سلام الله علیها دستور داد عطرهایی خوشبو تهیه کنند و حضرت زهرا سلام الله علیها نیز در داخل خانه دائماً معطر بودند.

تربیت و رفتار با فرزندان

سیره رفتار فاطمه سلام الله علیها با فرزندان خود نیز سرمشقی مناسب برای تربیت صحیح فرزندان است. ایشان به فرزندان احترام می گذاشتند و آنها را با احترام خطاب می کردند و همیشه سعی در آموزش و تربیت دینی و اخلاقی آنها داشتند.

در حدیث شریف کساء حضرت فاطمه سلام الله علیها در پاسخ سلام فرزند خود امام حسن علیه السلام می فرماید: سلام برتو ای نور دیده ام و میوه دلم. و در پاسخ سلام امام حسین علیه السلام می فرماید: سلام بر تو ای فرزند من و ای نور دیده ام و میوه دلم.

حضرت زهرا سلام الله علیها فرزندان خود را همیشه برای یادگیری و تعلیم و تزکیه آماده می کرد؛ به عنوان مثال به فرزندش حسن علیه السلام می فرمود: «به مسجد برو، آنچه را از پیامبر شنیدی فراگیر و نزد من بیا و برای من بازگو کن».

و در عین حال شادی و خوشحالی را در بیت خود تسری می داد و این تا حدی بود که از بازی با کودکان که نقش بسزایی در تربیت آنها دارد اجتناب نمی نمود. نقل شده است که فاطمه سلام الله علیها فرزندش حسن علیه السلام را روی دست می گرفت و بالا می انداخت و حرکت می داد و می فرمود: اشبه أباک یاحسن، و اخلع عن الحق الرّسن، و اعبد الهاً ذامنن، و لاتوال ذا الاحسن.(ای حسن، نظیر پدرت باش و ریسمان ظلم از حق دور کن، و خداوندی را که صاحب نعمت هاست پرستش کن و با افراد تیره دل دوست مباش).

ایشان همیشه رسیدگی به فرزندان را در اولویت قرار می داد. سلمان می گوید: روزی فاطمه زهرا سلام الله علیها را دیدم که مشغول آسیاب بود. در این هنگام فرزندش حسین گریه می کرد. عرض کردم: برای کمک به شما آسیاب کنم یا بچه را آرام نمایم؟ ایشان فرمود: من به آرام کردن فرزند اولی هستم، شما آسیاب را بچرخانید.

همچنین از نکات بارز حضرت زهرا سلام الله علیها در تربیت فرزندان سبک عملی تشویق به عبادت برای آنها بود. مسلما وقتی والدین الگوی عملی کودکان برای عبادت پروردگار باشند، در آینده و بزرگ سالی آنها نیز به تعصی از والدین این راه را پیش خواهند برد.

در همین زمینه امام حسن علیه السلام می فرماید: مادرم فاطمه را در شب جمعه در محراب عبادت دیدم که به عبادت و نماز مشغول است، او پیوسته به رکوع و سجود مشغول بود که شب به پایان رسید.

آن حضرت در شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان کودکان خود را به بیداری فرا می خواند. حضرت در روز بچه ها را می خواباند تا استراحت کنند و غذای کمتری به آنان می داد تا بدین گونه زمینه و موقعیت بهتری برای شب زنده داری داشته باشند. ایشان نمی گذاشت احدی از اهل خانه خوابش ببرد و می فرمود: محروم است کسی که از برکات شب قدر محروم بماند.

از نکات دیگر تربیتی ایشان عدالت در توجه به کودکان بود. آمده است روزی امام حسن علیه السلام نزد پیامبر صل الله علیه و آله و سلم آمد و اظهار تشنگی کرد. رسول خدا صل الله علیه و آله و سلم برخاست، ظرفی برداشت و از گوسفندی که داخل منزل بود مقداری شیر دوشید و به امام حسن علیه السلام داد. فاطمه زهرا سلام الله علیها، به پیامبر صل الله علیه و آله و سلم گفت: گویا حسن برای شما عزیزتر از حسین است. پیامبر صل الله علیه و آله و سلم فرمود: نه. هردو برایم عزیز و محبوبند ولی چون اول حسن تقاضای آب کرد او را مقدم داشتم.

همچنین روزی حسنین علیهم السلام در حضور پیامبر صل الله علیه و آله و سلم کشتی گرفتند. در این میان فاطمه سلام الله علیها شنید که پدر بزرگوارش، امام حسن را به پیروزی بر امام حسین ترغیب می کند. حضرت زهرا سلام الله علیها از این نوع رفتار پیامبر صل الله علیه و آله و سلم اظهار تعجب کرد. پیامبر فرمود: دوستم جبرئیل، حسین را تشویق می کند و من حسن را تشویق می نمایم.

تشویق فرزندان به فراگیری سواد آموزی

حضرت زهرا سلام الله علیها از همان آغاز کودکی فرزندانش، عبادت خدای تعالی را در روح و روان آنها تثبیت کرد و خوی پرستش خدای یکتا را در فطرت لطیف آنها سرشت و از همان آغاز به آنها علم آموخت و آنها را برای کسب معارف و تشویق در فراگیری، آماده می‏کرد، به عنوان مثال به فرزندش حسن  علیه السلام که هفت ساله بود می‏فرمود: «به مسجد برو، آنچه را از پیامبر شنیدی فراگیر و نزد من بیا و برای من بازگو کن.»[۸]

حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها در آموختن مسائل دین به دیگران از اشتیاق زایدالوصفی بهره مند بود. روزی زنی نزد او آمد وگفت: مادری پیر دارم که در مورد نماز خود اشتباهی کرد و مرا فرستاده تا از شما مسئله ای را بپرسم. حضرت زهرا سلام الله علیها سؤال او را پاسخ فرمود؛ زن برای بار دوم وسوم مسئله ای پرسید و پاسخ شنید. این کار تا ده بار تکرار شد و هر بار آن بانوی بزرگوار، سؤال وی راپاسخ فرمود. زن از رفت و آمدهای پی در پی شرمگین شد و گفت: دیگر شما را به زحمت نمی اندازم. فاطمه سلام الله علیها فرمود: باز هم بیا و سوال هایت را بپرس، تو هر قدر سؤال کنی من ناراحت نمی شوم. زیرا از پدرم رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم شنیدم که فرمود: روز قیامت علمای پیرو ما محشور می شوند و به آنها به اندازه دانش شان خلعت های گرانبها عطا می گردد و اندازه پاداش به نسبت میزان تلاش است که برای ارشاد و هدایت بندگان خدا نموده اند.

ساده زیستی زهرایی

ساده زیستی و پرهیز از تجمل از نکات بارز زندگی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها است. مهریه کم، جهیزیه مختصر، اکتفا به غذای اندک و معاش کم، استفاده از حداقل امکانات برای زندگی و… همانگونه که در فوق شرح داده شد از خصوصیات آشکار سیده زنان عالم است.

شیعه و سنی نقل کرده‏اند، امیرمؤمنان و فاطمه زهرا و امام حسن و امام حسین علیه السلام و خادمه آنان «فضه» طبق نذری که کرده بودند سه روز، روزه گرفتند.

شب اول هنگام افطار فقیری در زد، حضرت علی علیه السلام افطار خود را به او داد. سایرین نیز به او اقتدا کرده و افطار خود را به فقیر دادند و با آب افطار کردند. شب دوم یتیمی در زد و باز افطار خود را به او دادند. شب سوم نیز اسیری آمد و چیزی طلبید، این بار نیز افطار خود را به او دادند. آنگاه از سوی خدای متعال سوره «هل آتی علی الانسان» نازل شد.[۹] و در آن آیه «و یطعمون الطعام علی حبه مسکینا و یتیما و اسیرا» اشاره به ایثار و انفاق آن بزرگواران دارد.[۱۰] تفسیر این داستان را در تفاسیر شیعه و سنی و از جمله در تفسیر معروف «کشاف» تألیف عالم و مفسر بزرگ سنی «جاراللّه‏ زمخشری» می‏توان یافت.

روح عبادت و نیایش

تجلی عبادت و روح عادت در سیره حضرت موج میزد به گونهای که عبادت و ایشان زبانزد عام و خاص، دوست دشمن بوده است. حضرت پیامبر صل الله علیه و آله و سلم درباره حضرت فاطمه سلام الله علیها می فرمود: ایمان به خدا در اعماق دل و باطن روح زهراء چنان نفوذ کرده که برای عبادت خدا خودش را از همه چیز فارغ می سازد. فاطمه دخترم بهترین زن عالم است. پاره تن من و نور چشم من و میوه دل من و روح و روان من است. حوریه ای است به صورت انسان. آنگاه که در محراب عبادت می ایستد نورش برای ملائک آسمان درخشندگی دارد و خداوند به ملائکه خطاب می کند: بنده مرا ببینید! چطور در مقابل من به نماز ایستاده و اعضای بدنش را خوف می لرزد و غرق عبادت است! ای ملائکه گواه باشید که پیروان فاطمه را از عذاب دوزخ در امان قرار دادم.

در حدیث دیگری به سلمان می فرماید: ای سلمان! خدای تعالی چنان دل و جان و تمام اعضاء و جوارح دخترم فاطمه را به ایمان پر کرده که یک سره برای عبادت و فرمانبرداری حق تعالی خود را از همه چیز فارغ ساخته است.

امام حسن مجتبی علیه السلام فرمود: در دنیا کسی عابدتر از مادرم فاطمه سلام الله علیها نبود؛ آن قدر به عبادت می ایستاد تا پاهایش ورم می کرد. همین طور ابن عمره از پدرش نقل می کند که گفت: از امام صادق علیهم السلام پرسیدم: چرا فاطمه سلام الله علیها زهرا نامیده شد؟

فرمود: برای آن که وقتی فاطمه زهرا سلام الله علیها در محراب عبادت می ایستاد، نورش برای اهل آسمان می درخشید، همان طوری که نور ستارگان برای اهل زمین می درخشد.

امام مجتبی علیهم السلام نقل فرموده اند که: «مادرم فاطمه سلام الله علیها را دیدم شب جمعه در محراب خود به عبادت برخاسته است و تا نمایان شدن سپیده صبح در عبادت و رکوع و سجود می بود، و می شنیدم که برای مؤمنین و مؤمنات دعا می فرمود و آنان را نام می برد و برایشان دعا می کرد، و برای خود هیچ دعا نمی کرد، به او گفتم: مادر! چرا همان طوری که برای دیگران دعا می فرمایی برای خودت دعا نمی کنی؟ فرمود: پسرم، ابتدا همسایه سپس خانه خود.

سبک زندگی سیاسی و اجتماعی

حضرت فاطمه سلام الله علیها حتی الامکان از ظاهر شدن در انظار عمومی اجتناب می کرد اما این بدان معنی نبود که در مواقع حساس و لازم از انجام وظیفه خود شانه خالی کند.

ابن ابی الحدید از واقدی نقل می کند که پس از جنگ احد فاطمه سلام الله علیها با گروهی از زنان مدینه از خانه خارج شد و چون چهره مجروح پدرش را دید او را در آغوش گرفت و خون از صورت مبارکش پاک کرد؛ سپس آبی فراهم نمود و خون های چهره رسول خدا را شست و شمشیر او را پاک کرد.

همچنین می نویسد: زنانی که از مدینه آمده بودند چهارده نفر بودند که زهرا سلام الله علیها یکی از آنان بود و آب و نان با خود به جبهه برده و در کنار رزمندگان از مجروحین پرستاری می کردند.

همچنین علی علیه السلام نقل می کند:ما به مراه پیامبر صل الله علیه و آله و سلم در جریان حفر خندق بودیم که فاطمه سلام الله علیها با تکه نانی نزد پیامبر صل الله علیه و آله و سلم آمد و آن را به خدمت او برد. پیامبر صل الله علیه و آله و سلم فرمود: این چیست فاطمه عرض کرد: از نانی است که برای دو فرزندم پختم، این تکه آن را برای شما آوردم. پیامبر صل الله علیه و آله و سلم فرمود: دخترم! این اولین غذایی است که بعد از سه روز وارد دهان پدرت می شود.

دفاع از حریم امامت و ولایت

بدون شک امامت حلقه اتصال نبوت است. پیامبر جانشین و امام بعد از خود را دراندک مناسبت های مختلف قبل از وحی و بعد از رسالت خطیر نبوت بیان می کرد. اما بعد از رحلت جانگداز پیامبر امامت و وصایای پیامبر را کنار گذاشتند. دختر پیامبر برای تبیین موضوع مهم امامت تلاش فراوان نمود. گریه ها و ندبه های این بانوی بهشتی بالاترین فریاد و دفاع از مقام امامت بود. بیرون کشاندن حضرت فاطمه سلام الله علیها از خانه‌اش به بیت‌الاحزان، نه تنها به نفع خلیفه و دستیارانش تمام نشد؛ بلکه باعث وبال حکومت گردید. آن‌ها می‌خواستند حضرت زهرا سلام الله علیها را از مسجد رسول ‌خدا صل الله علیه و آله و سلم که محل تجمع مردم بود، دور سازند؛ ولی با این کار سند دیگری بر مظلومیت حضرت زهرا سلام الله علیها افزودند.زیرا مردم می‌دیدند که عده‌ای که خود را از پیروان آنان می‌دانند و به نبوت پدرش اعتراف دارند، ظلم و ستمگری‌شان به جایی رسیده است که نزدیک‌ترین مردم به رسول‌خدا صل الله علیه و آله و سلم یعنی دخترش را که عواطف زنانه خود را دارد، در فشار قرار دادند و او را از اظهار حزن و اندوه در فراق پدرش باز داشتند که مبادا حضرت زهرا سلام الله علیها از ظلمی که بر او روا داشته‌اند، با صدای بلند سخن بگوید. ولی صدیقه طاهر سلام الله علیها به رغم هیئت حاکمه، به اعتراض خویش در قالب حزن و اندوه ادامه داد و از خانه‌اش به بقیع در زیر درختچه‌ای مأوی گزید. هنگامی که آن درخت را قطع نمودند، امام علی علیه السلام سایبانی به نام بیت‌الاحزان ساخت و حضرت زهرا سلام الله علیها در آنجا قرار گرفت.

از مهم ترین و بارزترین قله های زندگی بانوی بزرگ اسلام حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها دفاع ایشان از حریم ولایت امیرمومنان علی علیه السلام و خطبه فدکیه آن حضرت است. که سرانجام آن حضرت در راه دفاع از ولایت مجروح شده، نوزادش محسن علیه السلام را سقط کرده و به شهادت رسید.

پی نوشت ها:

[۱] مجلسی، بحارالانوار، ج۴۳، ص۱۳۴، کشف الغمه، ج۱، ص۴۹۲، بیت الاحزان، ص۳۷٫

[۲] کلینی، روضه الکافی، ص۱۶۵٫

[۳] مجلسی، بحارالانوار، ج۴۳ و ۴۲ و ۸۲، بیت الاحزان، ص۲۳٫

[۴] مجلسی، بحارالانوار، ج۴۳، ص۵۰ و ۵۱، بیت‏ الاحزان، ص۲۱٫

[۵]حسینی شاهرودی، سید محمد، الگوهای رفتاری حضرت زهرا سلام الله علیها، تربیت فرزند، ص ۱۶٫

[۶]حسینی، سیدعلی، کرامات و مقامات عرفانی حضرت زهرا سلام الله علیها، ص۴۴٫

[۷]دشتی، محمد، فرهنگ سخنان حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها، ص۱۳٫

[۸]محمدی اشتهاردی، محمد، نگاهی بر زندگی حضرت فاطمه سلام الله علیها ص۶۴٫

[۹]امالی صدوق، ص۲۱۶ و ۲۱۲، کشف الغمه، ج۱، ص۴۱۳ و ۴۱۷٫

[۱۰]مناقب شهر آشوب، ج۳، ص۱۴۷ و ۱۴۸، منتهی الامال، ص۶۸ در ذکر وقایع سال دوم.

منبع: حوزه

بازدیدها: 0

پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام