سخاوت و بخشش امام محمد باقر علیه السلام

سخاوت و بخشش امام محمد باقر علیه السلام

کمک به محرومان و نیازمندان اصل بزرگی در زندگانی امام باقر علیه السلام بود و برطرف کردن نیازهای مادی و روحی مردم را مهم ترین فعالیت های اجتماعی خود به شمار می آورد. امام آنان را دور خود جمع می کرد و سخنانشان را می شنید و دردهایشان را آرامش می بخشید. امام روزهای تعطیل (به ویژه جمعه) را به دستگیر و انفاق به مستمندان اختصاص می داد و دیگران را به این کار تشویق می کرد.

در روایتی از امام صادق آمده است :

«با وجود اینکه پدرم از نظر بنیه مالی ضعیف تر از سایر افراد خاندانش و نیز مخارج زندگی اش نیز بیشتر از بقیه بود ولی در هر روز جمعه به نیازمندان کمک می کرد حتی اگر کمک او به اندازه یک دینار بود و می فرمود: پاداش صدقه وکمک به نیازمندان در روز جمعه برتری دارد؛ همانگونه که روز جمعه نسبت به دیگر روزهای هفته دارای برتری است.»(۱)

هر چند امام عائله زیاد و زندگی ساده ای داشت ولی بین مردم به بخشندگی و کرامت مشهور بود.(۲)
شیخ مفید مینویسد: آن حضرت در بخشش و سخاوت نزد خاص و عام زبانزد بود. و با وجود کثرت عیال و متوسط بودن وضع زندگی اشت به تفضیل و احسان شناخته شده بود.
ابن شهر آشوب در کتاب مناقب در مورد امام باقر می نویسد: او راستگوترین و بخشنده ترین مردمان بود. در میان اهل بیت کمترین ثروت و در عین حال بیشترین هزینه را داشت.

بخشش و رسیدگی:
نکوهیده برادری است آن برادر که در زمان توانگری و غنای تو با تو به دوستی و معاشرت باشد و در حالت فقر و فاقه قطع رشته مودت و آشنایی کند.
امام همواره به نیازمند و بی نیاز بخشش می کرد و این رفتار را مایه خرسندی خویش قرار داده بود. و در بخشش ها، همیشه شأن و مرتبه افراد را در نظر می گرفت و به اندازه ای کمک می کرد که نه موجب اسراف و زیاده روی و نه سبب تحقیر و پایین آمدن شان او شود.بخشندگی او را این گونه ستوده اند:

«ابا جعفر در بخشش هایش به ما از پانصد درهم تا هزار درهم می بخشید. بخشندگی و احسان او نسبت به آشنایان و بیگانگان و هر که به او رو می آورد به گونه ای بود که امیدداران به کرمش و آرزومندان بخشش اش هرگز خسته و دل آزرده نمی شدند»(۳)

احترام به فقرا:
ابی در کتاب نثر الدر می نویسد: هر گاه فرد دردمند و گرفتاری را می دید زیر لب استعاذه می کرد و هیچگاه از اهل خانه اش شنیده نشد که به فقیر بگوید: این را بگیر؛از روی حقارت و خفت نام سائل را نمی بردند بلکه آن حضرت همواره می فرمود که «سَمُّوهم بِاَحسنِ اسمائِهم» سائلین را به بهترین اسامی ایشان را نام ببرید.(۴)

رسیدگی به آشنایان:
سلمی کنیز امام باقر علیه السلام می گوید: هر وقت بعضی از برادران حضرت به عنوان مهمانی به محضر آن بزرگوار شرفیاب می شدند امام علیه السلام با بهترین غذاها از آنها پذیرایی می کرد لباس بر آنها می پوشاند و مقداری هم پول در اختیارشان می گذاشت من عرض می کردم علت چیست که اینقدر به اینها کمک می کنید می فرمود:

ای سلمی هیچ کار نیکی بهتر از رسیدگی به برادران و آشنایان نیست.(۵)

حکایت شده است که روزی کمیت شاعر معروف در خدمت امام محمد باقر علیه السلام رفته دید که آن حضرت به این بیت مترنم است:

ذَهَبَ الَّذینَ یُعاشُ فِى اَکْنافِهِمُ لَمْ یَبْقَ اِلاّ شامِتٌ اَوْ حاسِدٌ

پس کمیت در بدیهه این بیت ادا نمود:

وَ بَقى عَلى ظَهْرِ الْبَسیطَهِ واحِدٌ فَهُوَ الْمُرادُ وَ اَنْتَ ذاکَ الواحِدُ(۶)

پی نوشت ها:

(۱)اعیان الشیعه،ج۱،ص۶۵۳،انوار البهیه،ص۱۴۱- آفاق اندیشه (نگاهی به زندگانی امام باقر(علیه السلام)ابوالفضل هادی منش،مرکز پژوهش های صداو سیما،سروش مهر:۱۳۸۳،ص۲۹

(۲)الارشاد،ج۲،ص۲۳۰؛کشف الغمه،ج۲،ص۳۲۹

(۳)الارشاد،ج۲ص۲۳۹؛بحارالانوار،ج۴۶،ص۲۸۷- زندگانى حضرت سجاد و امام محمد باقر علیهما السلام( ترجمه جلد ۴۶ بحار الأنوار)، محمد باقر بن محمد تقى مجلسى، تهران‏:اسلامیه‏،ص۲۰۳٫

(۴)فی رحاب ائمه اهل البیت،سیره الباقر،ص۶- منتهی الامال ،حاج شیخ عباس قمی،ویرایش:دکتر عقیقی بخشایشی،عبدالرحیم نصری خراسانی،قم:نوید اسلام،۱۳۸۶،ج۲،ص۱۳۵

(۵)احقاق الحق،ج۱۲،ص۱۷۴- سیره عملی اهل البیت علیهم السلام،سید کاظم ارفع،موسسه تحقیقاتی فیض کاشانی،۱۳۷۲،ص۲۸- سیره معصومان،سید محسن امین عاملى،ترجمه‏ :على حجتى کرمانى‏:تهران:سروش،۱۳۷۶،ج‏۶،ص:۱۸

(۶)منتهی الامال ،حاج شیخ عباس قمی،ویرایش:دکتر عقیقی بخشایشی،عبدالرحیم نصری خراسانی،قم:نوید اسلام،۱۳۸۶،ج۲،ص۱۳۵

پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام

بازدیدها: 182