مختصری از زندگینامه سعدی شیرازی

سعدی شیرازی (۱۲۱۰–۱۲۹۲ میلادی)، یکی از بزرگترین شاعران و ادیبان فارسی زبان و استاد مسلمِ سخنوری در ادبیات کلاسیک ایران است. او در شیراز زاده شد. و در نظامیه بغداد تحصیل کرد. سعدی جهانگردی پرحاشیه ای داشت. و سالها در سرزمین های مختلف، از هند تا شام و حجاز، سفر کرد. تجربه هایش از این سفرها، بن مایهٔ اصلی آثارش شدند. که آمیخته به پند، اخلاق، عرفان و واقع بینی اجتماعی است.

مهمترین آثار او

تفاوت اصلی بوستان با گلستان سعدی در این است که بوستان به نظم یا همان شعر و گلستان به نثر مسجع نوشته شده است. از مشهورترین اشعار سعدی، بنی آدم است. که نماد اندیشهٔ جهانیِ برابری و انسانیت اوست:

بنی آدم اعضای یکدیگرند

که در آفرینش ز یک گوهرند

چو عضوی به درد آورَد روزگار

دگر عضوها را نماند قرار

این بیت ها امروز بر سردر سازمان ملل متحد نقش بسته اند.

در «بوستان» نیز داستانهای پندآموزی مانند حکایت لقمان حکیم می آید:

حکایت لقمان حکیم

شنیدم که لقمان سیه‌فام بود
نه تن‌پرور و نازک اندام بود

یکی بندهٔ خویش پنداشتش
زبون دید و در کار گل داشتش

جفا دید و با جور و قهرش بساخت
به سالی سرایی ز بهرش بساخت

چو پیش آمدش بنده رفته باز
ز لقمانش آمد نهیبی فراز

به پایش در افتاد و پوزش نمود
بخندید لقمان که پوزش چه سود؟

به سالی ز جورت جگر خون کنم
به یک ساعت از دل بدر چون کنم؟

ولی هم ببخشایم ای نیکمرد
که سود تو ما را زیانی نکرد

تو آباد کردی شبستان خویش
مرا حکمت و معرفت گشت بیش

غلامی است در خیلم ای نیکبخت
که فرمایمش وقتها کار سخت

دگر ره نیازارمش سخت، دل
چو یاد آیدم سختی کار گل

هر آن کس که جور بزرگان نبرد
نسوزد دلش بر ضعیفان خرد

گر از حاکمان سختت آید سخن
تو بر زیردستان درشتی مکن

سعدی در غزل سرایی نیز استاد است. و غزل هایش ترکیبی از عشق زمینی و آسمانی است:

به جهان خرم از آنم که جهان خرم از اوست

عاشقم بر همه عالم که همه عالم از اوست

 

یا

 

ماه فرو ماند از جمال محمد (ص)

سرو نباشد به اعتدال محمد (ص)

قدر فلک را کمال و منزلتی نیست

در نظر قدر با کمال محمد (ص)

وعده دیدار هر کسی به قیامت

لیله اسری شب وصال محمد (ص)

آدم و نوح و خلیل و موسی و عیسی

آمده مجموع در ظلال محمد(ص)

عرصه گیتی مجال همت او نیست

روز قیامت نگر مجال محمد (ص)

و آن همه پیرایه بسته جنت فردوس

بو که قبولش کند بلال محمد (ص )

همچو زمین خواهد آسمان که بیفتد

تا بدهد بوسه بر نعال محمد (ص )

شمس و قمر در زمین حشر نتابد

نور نتابد مگر جمال محمد (ص )

شاید اگر آفتاب و ماه نتابد

پیش دو ابروی چون هلال محمد (ص)

چشم مرا تا به خواب دید جمالش

خواب نمی گیرد از خیال محمد (ص )

سعدی اگر عاشقی کنی و جوانی

عشق محمد(ص) بس است و آل محمد(ص)

 

سبک سعدی سهل و ممتنع است.

ظاهری ساده اما پر از ظرافتهای ادبی. او با استفاده از ضربالمثلها و حکایات مردمی، مفاهیم پیچیده را به زبانی گویا بیان میکند.

سعدی به «استادِ سخن» و «شیخِ اجل» مشهور است. و تأثیرش بر شاعران پس از خود، مانند حافظ، انکارناپذیر است.

سعدی در پایان عمر به شیراز بازگشت و آرامگاهش امروز زیارتگاه ادب دوستان است. او نه تنها شاعر که جامعه شناسی فرزانه بود. که درد انسانها را می فهمید و برای صلح و عدالت می کوشید. شعر سعدی، آیینه ای از فرهنگ ایرانی و گنجینه ای از خرد بشری است. که پس از هفت قرن، همچنان تازه و کاربردی مینماید.

 

 

بازدیدها: 0