هرکسی درخور سرزنش نیست

امام(عليه السلام) مى‌فرمايد: «هر شخص گرفتارى را نمى توان سرزنش کرد (چه بسا بى تقصير باشد)»؛ (مَا کُلُّ مَفْتُون يُعَاتَبُ).
سرچشمه گرفتارى ها و مشکلات و مصائبى که دامن گير انسان مى شود کاملاً مختلف است.

گاه نتيجه مستقيم اعمال انسان است که بر اثر ندانم کارى‌ها، سستى‌ها، تنبلى‌ها و استفاده نکردن به موقع از فرصت ها دامان او را گرفته است.

به يقين چنين شخصى درخور سرزنش است؛ ولى گاه مى شود که اين مشکلات کفاره گناهان انسان است.

خداوند مى خواهد او را به اين وسيله در دنيا پاک کند.

چنين کسى گرچه به سبب گناهش درخور سرزنش است ولى چون مشمول لطف الهى شده سزاوار ملامت نيست.

و گاه سرچشمه آن آزمايش هاى الهى است که خدا مى خواهد با آن مشکل و گرفتارى بنده خود را پرورش دهد.

که همچون فولاد آبديده در کوره حوادث مقاوم سازد.

يا همچون طلاى ناخالصى را که به کوره مى برند تا خالص گردد او را خالص سازد؛ در اينجا نيز جاى سرزنش نيست.

بنابراين همه گرفتاران و بلاديدگان را نمى‌توان سرزنش کرد و حتى در آنجايى که انسان خود سرچشمه آن گرفتارى باشد.

باز گاهى جاهل قاصر است و گاه مقصر؛ تنها اگر مقصر باشد در خور سرزنش است.

اين سخن تفسير ديگرى نيز دارد و آن اين که «مفتون» از ماده «فتن» و «فتنه» در اصل به معناى آزمايش کردن است.

مثلا هنگامى که مى خواهند طلا را آزمايش کنند؛ آن را به کوره مى‌برند تا وضع آن روشن شود.

به همين جهت هر نوع فشار و گرفتارى و مشکلات و گمراهى به عنوان فتنه از آن ياد مى شود.

مفتون در عبارت بالا به معناى فريب خورده باشد.

درباره شخص گرفتار اين حالت گاهى بر اثر تقصير و گاه بر اثر قصور و گاه بدون اختيار دامان انسان را مى‌گيرد.

 

 

 

شرح حکمت چهاردهم نهج البلاغه ؛ درس هایی از کلام امیر (علیه‌السلام)

بازدیدها: 0