صبرعاشورایی ؛ یکی از اوصاف خاص بندگی

برای روشن شدن این مساله مقدمه ای را بیان می کنم؛ ایمان نیز دارای درجات و مراتبی است؛ مرتبه ای از ایمان است که فقط از زبان تجاوز نکند، بسیاری از ایمان ها در همین مرتبه متوقف می شوند لذا آثاری از ایمان در زندگی این افراد وجود ندارد. این مرتبه از ایمان نمی تواند برای انسان سپری برای حفاظت از بلاها به حسابی بیاید، بنابراین، چنین افرادی با این درجه از ایمان با کمترین فشار و امتحان دچار لغزش می شوند؛ این ایمان نمی تواند نجات دهنده باشد، چون قشری است و هیچ یک از آثار و نتایج ایمان در آن نیست.

فلسفه مهم صبر رسیدن به هدفهاى عالى است، انسان هر کار مثبتى بخواهد انجام دهد، چه بسا مواجه با مشکلات فراوانى است، اگر مى خواهید مشکلى متوجه شما نشود، باید کار نکنید، اگر بخواهید کتابى تألیف کنید، مسلماً ایرادات و انتقادات فراوان و به قول معروف «مَنْ صَنَّفَ فقد استهدف»: «کسى که تصنیف کرد خود را هدف و آماج گلوله هاى انتقاد قرار داده است» باید بدانید بجز با سپر صبر نمى توان این تیرها را از خود دفع کرد.

مرتبه ای از ایمان وجود دارد که اثرگذار است و به اصلاح انسان می پردازد و آثاری دارد در زندگی انسان؛ از این رو، می توان گفت ایمان باید با تمرین و ممارست و عمل کسب گردد؛ اعمال واجب و مستحب در شکلگیری ایمان موثر است. لذا می توان گفت بندگان خداوند بر اساس مدارج ایمان تقسیم بندی می شوند لذا قرآن معیار برتری را تقوی دانست و هیچ برتری بین انسانها نیست جز تقوا و ایمان و درجات آن با تقوی و پارسایی قابل اکتساب است؛ در مرتبه ای از ایمان انسان وظایفی می یابد و مراتب را تشخیص می دهد و براساس آن رتبه که در آن قرار گرفته، عمل می کند؛ معرفت و شناخت مراتب ایمان نیز با معرفت خداوند به دست می آید.

مرتبه ای از ایمان چنانکه که گفته شد از حد زبان بیرون نرود و در همان حد باقی بماند؛ مراتبی از ایمان که اندیشه و سپس زندگی انسان را تحت تاثیر قرار می دهد در این مرتبه انسان متصف به اوصافی می شود و مکتسب منزلت هایی می گردد که این اوصاف در اعمال او متجلی می شود.

بازدارندگی از گناه و خودداری از گناه در مرتبه ای است که برای انسان دست می دهد و گردن نهادن به اوامر الهی و دستورات خداوند نیز مرتبه ای است که ملازم با همین رتبه است که با تمرین و ممارست و مداومت و تکرار و پایبندی به عمل پس از طی مرحله علمی حاصل می شود؛ اگر به علم کسب شده با دقت عمل شود انسان در ذات خود متحول می گردد و تجلی ایمان در زندگی او محقق می شود.

راه رسیدن به اعلی درجات ایمان!

رسیدن به این رتبه و منزلت از ایمان بدون درک سختی ها و قرار گرفتن در رنج های بزرگ و فارغ از امتحان نیست؛ پیامبران بزرگ اگر به مراحل اعلی ایمان راه یافته اند به دلیل آزمون های بزرگ و سختی است که پشت سر گذاشته اند. ابراهیم علیه السلام نمونه ای آشکار است که آزمون های او در قرآن ذکر شده است: «وَإِذِ ابْتَلَى إِبْرَاهِیمَ رَبُّهُ بِکَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنِّی جَاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِمَامًا قَالَ وَمِنْ ذُرِّیَّتِی قَالَ لَا یَنَالُ عَهْدِی الظَّالِمِینَ؛ و چون ابراهیم را پروردگارش با کلماتى بیازمود و وى آن همه را به انجام رسانید خدا به او فرمود من تو را پیشواى مردم قرار دادم [ابراهیم] پرسید از دودمانم [چطور] فرمود پیمان من به بیدادگران نمى ‏رسد».

ابراهیم علیه السلام در مبارزه با بت پرستان محکوم به آتش شد و از این آزمون موفق و پیروز گذشت و آزمون سخت تری برایش پیش آمد و آن قربانی فرزند در راه خدا و شکستن کامل نفس بود از این مرحله نیز گذشت؛ به مرحله تسلیم دست یافت.

می توان سه وجه را برای تسلیم بیان کرد:

۱٫ مراد از اسلام اعتقاد بجمیع عقائد حقّه است و هر چند ابراهیم و اسمعیل معتقد بودند ولى ثبات و استمرار بر آن را درخواست مینمودند؛

۲٫ مراد از اسلام خلوص در عبادت و توجه به مبداء است چنانچه در آیه دیگر می فرماید: «إِنِّی وَجَّهْتُ وَجْهِیَ لِلَّذِی فَطَرَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ حَنِیفاً»

۳٫مراد از اسلام مطلق اطاعت و امتثال نسبت بجمیع اوامر الهى است.

ولى آنچه به نظر می رسد این است که مراد از اسلام در اینجا صاحب مقام تسلیم است که فوق مقام رضا و توکل و صبر است زیرا صبر عبارت از تحمل مشاق عبادت و ترک معصیت و بلا است بدون اینکه بیتابى و ناسپاسى کند و توکل واگذار کردن کارها به خداست؛ یعنى مطابق دستور او رفتار کند و اعتماد به او نماید و رضا موافقت طبع و میل با مشیت و اراده حق است یعنى هر چه خدا براى او بخواهد خوشنود باشد و تسلیم این است که خودى در میان نه بیند و میلى در نفس نیابد بلکه خود و اراده و میل خود را فانى در اراده حق به بیند و به مرتبه «وَ ما تَشاؤُنَ إِلَّا أَنْ یَشاءَ اللَّهُ» برسد و این مقام خاصان درگاه احدیت و مقربان پیشگاه ربوبیّت است و لذا حضرت ابراهیم و اسماعیل این مقام را از خداوند براى خود و بعض از ذریه خود مسئلت می کنند زیرا که «من» در «وَ مِنْ ذُرِّیَّتِنا أُمَّهً مُسْلِمَهً لَکَ» براى تبعیض است و شامل جمیع ذریه نمی شود چون می دانند همه ذریه آنها لایق این مقام نبوده و به آن نخواهند رسید و میان آنها مشرکان و بت پرستان و ستمکاران است.

بعد از این مباحث می رسیم به حضرت سیدالشهدا علیه السلام که در دعای پدرش ابراهیم علیه السلام از جمله پذیرفته شدگان این رتبه است که به مراتبی از ایمان می رسد و در مقامی است که وظایف خطیر هدایت بشریت و نجات انسان از جهالت را عهده دار است؛ چنانکه در زیارت آن حضرت تصریح شده به این مقام و منزلت بزرگ که همان مقامی است که ابراهیم و اسماعیل از خدا در خواست می کنند برای نسل شان:  «صَفْوَتِکَ مِنْ خَلْقِکَ وَ الْفَائِزِ بِکَرَامَتِکَ أَکْرَمْتَهُ بِالشَّهَادَهِ وَ أَعْطَیْتَهُ مَوَارِیثَ الْأَنْبِیَاءِ وَ جَعَلْتَهُ حُجَّهً عَلَى خَلْقِکَ فَأَعْذَرَ فِی الدَّعْوَهِ وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیکَ لِیَسْتَنْقِذَ عِبَادَکَ‏ مِنَ الضَّلَالَهِ وَ الْجَهَالَهِ وَ الْعَمَى وَ الشَّکِّ وَ الِارْتِیَابِ إِلَى بَابِ الْهُدَى وَ الرَّشَادِ».

از این رو، بی گمان شکر و رضا منزلت بزرگی است که خاص اولیاء الهی و پیامبران بزرگ است و نیل به این مراتب معنوی برای هر کس و بدون طی مراتب ایمان حاصل نمی  گردد؛ درجه ای از ایمان خاص و مخصوص بندگانی است که فراتر از آن نیست «…. وَ قالَ رَبِّ أَوْزِعْنِی أَنْ أَشْکُرَ نِعْمَتَکَ الَّتِی أَنْعَمْتَ عَلَیَّ وَ عَلى‏ والِدَیَّ وَ أَنْ أَعْمَلَ صالِحاً تَرْضاهُ وَ أَدْخِلْنِی بِرَحْمَتِکَ فِی عِبادِکَ الصَّالِحِینَ‏» .

چنانکه در این آیه شریفه اشاره شده است که آل داوود شاکر بودند و بندگان کمی به این رتبه از ایمان نایل می شوند: «اعْمَلُوا آلَ داوُدَ شُکْراً وَ قَلِیلٌ مِنْ عِبادِیَ الشَّکُور» (سباء، ۱۳) منظور از آل داود پیامبران بنی اسرائیل هستند که به رتبه و مقام شکر نایل شده اند؛ ابن عربی در باب دهم از فتوحات در تشریح مقام شکر مقام شکر و شکور بودن را از اسما الهی و آن را از مقامات خاص اهل الله بر می شمارد و شکر را نیز دارای مراتب: علمی، لفظی، عملی بر می شمارد که مرحله عملی و مداوت به آن از ویژگی های بندگان خاص است. هدایت انسانها ورسیدن به این رتبه از انسانیت واز سوی خداوند برگزیده شدن به این منصب نعمت بزرگی است که برای نیل به آن باید از مراحل سخت گذشت و به مقام شکور بودن رسید.

نام نهضت بزرگ امام حسین علیه السلام بی نام زینب سلام الله علیها هرگز ذکر نمی شود

شکوریت از اوصاف خاص از بندگی است که امام حسین علیه السلام به آن رسیده است لذا شکر می کند به آنچه در این رتبه از خدا به او می رسد چون موفق می شود در این رتبه که اوج قله ی انسانیت است به آن دست یابد و برای همه انسانیت الگو باشد و هادی انسانیت؛ بنابراین، امام حسین علیه السلام هرگز برای طایفه خاص نیست بلکه برای همه بشریت و در سطح و رتبه بالاترین پیامبران همچون ابراهیم علیه السلام قرار بگیرد و خواهرش زینب سلام الله علیها نیز پس از مصائب و دیدن صحنه های مختلف در روز عاشورا و حوادث پس از آن به مرتبه ای از شکور بودن نایل می شود که برای همه جهانیان الگوست.

بر این اساس است که نام نهضت بزرگ امام حسین علیه السلام بی نام زینب سلام الله علیها هرگز ذکر نمی شود چراکه حضرت زینب سلام الله علیها از نظر رفتاری و در مقابله با حوادث و پیروزی بر آن حوادث تلخ و مدیریت بحران های بزرگ تا پایان نهضت و اتمام نمودن نهضت به بهترین شکل و خاتمه دادن نقش اساسی داشتن، برای همه اصناف بشر ثابت می شود، اگر انسان به کمال رتبه ایمان باید برسد و اگرخانواده را در این عصر بحران های اخلاقی و اجتماعی نجات یابد و از این آزمایشات سخت عبور داد.

امام حسین علیه السلام در این مصائب بی مانند که هیچ یک از انبیای الهی اینگونه آزمونی نداده اند، چگونه سربلند است و به اعلی رتبه ایمان می رسد و خداوند را شکرگزار است و به رتبه خاص شکوریت دست می یابد و ارزش آن را در هدایت بشریت می داند؛ لذا می بینیم که قیام حسین علیه السلام برای همه بشریت الگوست.

وظیفه امروز ما در برابر حفظ نهضت حسینی

بر ما و بر همه اهل بینش و دانش و خرد است که نهضت امام حسین علیه السلام و فریاد هدایت او را به گوش همه جهانیان برسانیم؛ تشکیل و برگزاری با عظمت و باشکوه مراسم عزاداری امام حسین علیه السلام خود بازتابی از ایمان و اخلاص بی مانند امام حسین علیه السلام است که همه جهان را فرا گرفته است. مراسم باشکوه و بی نظیر دسته شب تاسوعای حسینه زنجان و اربعین و دیگر مراسم های عزاداری، طنین فریاد توحیدی امام حسین علیه السلام   است که از مقام و مرتبه شاکر بودن امام حسین علیه السلام و خواهرش زینب سلام الله علیها برخاسته و تمام تاریخ بشریت را فرا گرفته است.