عظمت زن در فرهنگ وحی

در فرهنگ وحی، در قرآن کریم و بلکه در انجیل، تورات و کتب آسمانی، از زن به عظمت یاد شده است. در سختن گفتن با فرشتگان و دریافت بشارت از آنان، زنان نیز مانند مردان سهیم بوده اند. در قرآن کریم آنگاه که از مادر مریم(س) و یا خود ایشان یاد می شود جزء آل عمران و در زمره اصفیاء قرار گرفته اند.

خداوند رحمن در قرآن کریم مى‏فرمايد:

انّ اللّه اصطفى آدم ونوحاً وآل ابراهيم وآل عمران على العالمين، ذريّة بعضها من بعض واللّه سميع عليم ⁽¹⁾

به يقين خداوند، آدم ونوح وخاندان ابراهيم و خاندان عمران را بر مردم جهان برترى داده است، فرزندانى كه بعضى از آنان از بعض ديگرند، وخداوند شنواى داناست.

منظور از عمران، پدر مريم(س) است، نه عمرانى كه پدر موسى(ع) است چون عمرانى كه پدر موسى است اصلاً نامش در قرآن كريم نيامده است. بعد خداوند مى‏فرمايد: اذ قالت امرات عمران ربّ انّي نذرت لك ما في بطني محرّراً ⁽²⁾ همسرعمران گفت: پروردگارا، آنچه در رحِم خود دارم نذر تو كردم تا آزاد شده باشد.

خداوند اين دو بانو (مریم و مادر ایشان)، را به عنوان صفوه مردم عالم، معرفى نموده است.

خداوند در قرآن کریم سخن از “اسماء الهی” و تعلیم آن به حضرت آدم(ع) آورده است، (فتلقى آدم من ربّه كلمات‏. سپس آدم از پروردگارش كلماتى را دريافت نمود). مراد از لفظ كلمات در این آیه شریفه، اسماء الهى است و بارزترين مصداق اسماء الهى، عترت طاهره‏اند كه در بين آنان، فاطمه زهرا (سلام الله عليها) مى‏درخشد.

در نهج البلاغه آنگاه که امیرالمؤمنین(علیه السلام) در سوگ زهرای مرضیه(سلام الله علیها)، با رسول خدا(ص) نجوا میکنند؛ میفرمایند: قلّ يارسول اللّه عن صفيّتك صبري‏ ⁽³⁾ . يارسول اللّه، اين صفيه تو يعنى اين بانويى كه صفوه تو، مصطفا و برگزيده توست رحلت كرده و صبر در فقدانش براى من دشوار است. حضرت از او به عنوان صفيه ياد مى‏كند يعنى صفوة اللّه است.

قرآن كريم براى مساله غضب ومبارزه عليه ستم، مردانى را به عنوان الگو ارائه داده است، اما آنچه كه در جريان مبارزه با ستم فرعونى مطرح مى‏شود، مبارزات زنان است.

قرآن كريم از سه زن كه موسى را از كشته شدن حفظ نموده و تربيت كردند به عنوان نمونه ياد مى‏كند. پرورش موسى كليم، به عهده سه زن بوده است: مادر موسى، خواهر موسى و همسر فرعون. اين سه زن با وضع سياسى آن روز مبارزه كردند و براى حفظ حضرت موسى(ع) جان خود را به خطر انداختند.

قرآن مى‏فرمايد:

واوحينا الى ام موسى ⁽⁴⁾ . از يكسو، وقتى مادر موسى فرزند را به دستور الهى به دريا انداخت، به خواهر موسى گفت: اين جعبه را تعقيب كن. وقالت لاخته قصيه ⁽⁵⁾ ؛ از سوى ديگر همسر فرعون گفت: لاتقتلوه عسى ان ينفعنا او نتخذه ولدا ⁽⁶⁾ . نكشيد او را شايد سودى به ما رساند يا او را به فرزندى بگيريم.

ودر مجموع اين سه زن، زمينه رشد وتربيت موسى‏(عليه‏السلام) را فراهم كردند.

در قرآن کریم آنگاه که از مقام والدین و احترام به ایشان سخن به میان میآید، نام مادر را جداگانه مطرح مى‏كند. قرآن كريم در احترام به پدر و مادر ضمن آیات متعدد مى‏فرمايد:

امّا يبلغنّ عندك الكبر احدهما او كلاهما فلا تقل لهما اف‏ ولاتنهرهما وقل لهما قولاً كريماً ⁽⁷⁾

اگر يكى از آن دو يا هر دو، در كنار تو به سالخوردگى رسيدند به آنها حتى «اوف‏» مگو وبه آنها پرخاش مكن و با آنها سخنى شايسته بگوى.

و در بخشى ديگر مى‏فرمايد: ما سفارش كرديم به انسان كه احسان را نسبت‏ به پدر و مادر فراموش نكند:

و وصّينا الانسان بوالديه احساناً ⁽⁸⁾

وانسان را نسبت‏ به پدر ومادرش به احسان سفارش كرديم.

وقضى ربّك الاّ تعبدوا الاّ اياه و بالوالدين احساناً ⁽⁹⁾

پروردگار تو مقرّر كرد كه جز او را مپرستيد وبه پدر ومادر خود احسان كنيد. و در جاى ديگر احسان به پدر ومادر را در كنار عبادت حقّ ياد مى‏كند:

ان اشكر لي ولوالديك ⁽¹⁰⁾

شكر گزار من وپدر ومادرت باش.

اما با همه اين تجليل‏هاى مشترك، آنگاه که صحبت از زحمات میشود، از زحمت مادر سخن مى‏گويد، آنجا كه مى‏فرمايد:

ووصّينا الانسان بوالديه احساناً حملته امّه كرهاً ووضعته كرهاً وحمله وفصاله ثلاثون شهراً ⁽¹¹⁾

دوران باردارى، زايمان، و دوران شيرخوراگى براى مادر دشوار است. وهمه اينها را به عنوان شرح خدمات مادر ذكر مى‏كند.

خداوند در قرآن کریم از وظایف پرورشی زن سخن میگوید و می فرماید: والوالدات يرضعن اولادهنّ حولين كاملين ⁽¹²⁾

و مادران شير مى‏دهند فرزندانشان را دو سال كامل.

در مدت سى ‏ماه كه مستقيماً كودك از مادر تغذيه مى‏كند، مادر مسئول حفظ دو نفر است و دو تكليف دارد. يكى براى خود و ديگرى براى كودك.

و این عظمتی است که خداوند در وجود زن به ودیعه نهاده است. دادن مقام معلّم به او. اصلاح خود و اصلاح دیگری.

————————————————————————————–

پی نوشت:

1- آل عمران،33 و34

2- آل عمران،35

3- نهج البلاغه، خطبه 202

4- قصص،7

5- قصص، 11

6- قصص،9

7- اسراء، 23

8- احقاف، 15

9- اسراء، 23

10- لقمان، 14

11- احقاف، 15

12- بقره، 233

بازدیدها: 167