پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام هیات رزمندگان اسلام , سایت هیات رزمندگان اسلام , پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام , هیات , سایت هیات , هیئت رزمندگان , هیئت رزمندگان اسلام
زن مظهر جمال و زیبایی و عفاف است و مرد مظهر شیفتگی و مجذوب شدن. از آن جهت فرهنگ غنی و ارزشمند اسلام پوشش و حجاب را برای بانوان لازم دانسته است و حجاب را حافظ ارزشهای والای معنوی زنان در برابر مردان قرار داده و در طول تاریخ او را از فساد و تباهی و افتادن در دام شهوت پرستان خودپرست نگهداری نموده است.
نگاه شهوت آمیز مردان به زنان و بالعکس؛ از جمله امور نکوهیده ای است که پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) آن را به شدت منع میکرد و آن را حرام میدانست همان طوری که فرمود: «النظر سهم مسموم من سهام ابلیس فمن ترکها خوفا من الله اعطاه الله ایمانا یجد حلاوته فی قلبه». (۱) نگاه شهوت آمیز [همراه با لذت جنسی] تیر زهراگینی است که از سوی شیطان به سوی طعمه خویش رها میگردد، پس هر کس به خاطر ترس از خدا نگاه با شهوت را ترک کند خداوند ایمانی به او خواهد بخشید که شیرینی و اثرش را در دلش خواهد دید.
رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) در حجه الوداع هنگامی که آن زن جوان خثعمی به حضورش آمد تا چند پرسش داشته باشد در آن هنگام فضل بنعباس همراه بود زن وقتی سؤالهایش را مطرح نمود پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) به هنگام پاسخ دادن متوجه شد بین آن زن و فضل نگاهی رد و بدل گردید و زن عوض اینکه مطالب آن حضرت را گوش کند به فضل که جوان زیبا و نورسی بود متوجه شده در آن وقت رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) دست خود را به طرف فضل بن عباس دراز کرد و صورت او را به طرف دیگر برگرداند و فرمود فخشیت ان یدخل بینهما الشیطان… (۲) ; در نگاه زن جوان و مرد جوان میترسم شیطان قدم نهد و سبب انحراف آنان گردد.
دانشمندان و علمای بزرگ برای لزوم حجاب به قرآن و احادیث و اجماع و عقل استدلال کرده اند و حدود پوشش را برای مردان و زنان به صورت روشن بیان داشتهاند، ما در این نوشتار کوتاه از آن جهت که زن را عنصر اولیه صلاح و رستگاری جامعه میدانیم و بر آن اعتقادیم که اگر رستگاری و فلاح در این قشر عظیم حاکم شود رستگاری و عاقبت به خیری مردان را بدنبال دارد و بالعکس خدای ناکرده چنانچه زنان جامعه فاسد و تباه شدند مجالی برای اصلاح مردان باقی نخواهد ماند. حال به بخشی کوتاه در باره حجاب و پوشش زن میپردازیم.
قرآن و مساله حجاب
قرآن درباره حجاب میفرماید: «قل للمؤمنات یغضضن من ابصارهن و یحفظن فروجهن و لا یبدین زینتهن الا ما ظهر منها ولیضربن بخمرهن علی جیوبهن الا لبعولتهن او آباء بعولتهن او ابنائهن او ابناء بعولتهن او اخوانهن او بنی اخوانهن او بنی اخواتهن او نسائهن … و توبوا الی الله جمیعا ایها المؤمنون لعلکم تفلحون» (۳) ; به زنان با ایمان بگو چشمهای خود را [از نگاه هوس آلود]فرو گیرند و دامان خویش را حفظ کنند و زینت خود را جز آن مقدار که نمایان است، آشکار ننمایند و اطراف روسریهای خود را بر سینه خود افکنند (تا گردن و سینه با آن پوشانده شود) و زینتخود را آشکار نسازند مگر برای شوهرانشان یا پدرانشان و با پدرشوهرانشان و یا پسرانشان یا پسران همسرانشان یا برادرانشان یا پسران برادرانشان یا پسران خواهرانشان یا زنان هم کیش شان و …. همگی به سوی خداوند باز گردید ای مؤمنان تا رستگار شوید.
و در جای دیگر آمده است: «یا ایها النبی قل لازواجک و بناتک و نساء المؤمنین یدنین علیهن من جلابیبهن ذلک ادنی ان یعرفن فلا یؤذین و کان الله غفورا رحیما» (۴) ; ای پیامبر به همسران و دختران خویش و دیگر زنان مؤمنان بگو که جلبابها (روسریها)ی خویش را بر خود فرو افکنند این کار برای اینکه شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند به [احتیاط] نزدیکتر و خداوند آمرزنده و مهربان است.
فقهاء اسلام گفته اند: دو آیه فوق بر وجوب پوشش و حجاب برای زنان دلالت دارد. آنان نیز به آیات (۶۰ تا ۶۱) سوره نور تمسک کرده اند و آن آیات را دلیل پوشش برای زنان دانسته اند همان طوری که روایاتی را مستند خویش قرار داده اند،
پس از عموم آیه شریفه (۳۱ نور) و دیگر آیات استفاده میشود که پوشش برای زنان امری مسلم است و کسی نمیتواند آن را انکار کند، از سوی دیگر سیره فاطمه اطهر(سلام الله علیها) در برخورد با جابر بن عبدالله انصاری(ره) بالاترین شیوه تبیین حکم الهی است که حضرت بدان عمل میکند و وظیفه دیگر زنان را در برابر مردان غیر محرم و بیگانه نشان میدهد. برخورد فاطمه(سلام الله علیها) با جابر که شخص مؤمن و مورد اعتماد رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) است در محیط خانه خویش چنین است مسلم زنان متعهد در حفظ خود در داشتن پوشش صحیح در جامعه (کوچه و بازار و ادارات و …) وظیفه ای سنگینتر دارند.
پوشش زنان در برابر خویشاوندان
احمد بنابینصر بزنطی از یاران عالیقدر امام علی بن موسی الرضا(ع) است میگوید از آن حضرت پرسیدم: آیا برای مرد جایز است که به موهای خواهر زنش نگاه کند؟ حضرت فرمود: نه مگر اینکه سالخورده و پیر و از کار افتاده باشد. عرض کردم: پس خواهر زن با بیگانه چه فرق میکند یعنی هر دوی اینها یکی هستند؟! حضرت فرمود: بلی یکی هستند. پرسیدم: [در مورد سالخورده] چقدر برای من جایز است نگاه کنم؟
فرمود: به موی او و ذراع (از انگشت تا آرنج) او میتوانی نگاه کنی. (۵) قسمت آخر روایت مربوط به سالخورده و پیرزن از کار افتاده است همان طوری که صاحب وسائل مرحوم شیخ حر عاملی بر آن تصریح نموده است.
نقش «حجاب» در سلامت عمومی
در جامعه ای که زن و مرد هر کدام کار متعلق به خویش را انجام دهد و اختلاط و معاشرت بیمرز در آن وجود نداشته باشد زنان غیر متعهد خودنمایی ننمایند و مردان شهوت ران هم با چشمان صیاد خویش به دنبال طعمه نگردند، در آن جامعه آرامش روحی و روانی بر زن و مرد حاکم خواهد شد، و ثبات و استحکام ویژهای بر خانواده آن سایه خواهد افکند، و روز بروز بر تعداد پیوند ازدواجها و زناشوییهای مشروع و قانونی افزوده خواهد گردید که نتیجه آرامش اجتماعات کوچک، آرامش و سعادت جوامع بزرگ انسانی خواهد شد. پس پوشش صحیح بالاترین نعمت الهی است که خداوند بر زنان ارزانی داشته و بر آنان لازم شمرده است.
رسول گرامی اسلام روزی در جمع یاران خویش که در مسجد نشسته بودند، پرسید: بهترین چیز برای زنان چیست؟ کسی نتوانست پاسخ آن حضرت را بدهد. علی(ع) به خانه آمد پرسش پیامبر و ناتوانی یارانش را در پاسخ به آن حضرت بازگو کرد. فاطمه زهرا(سلام الله علیها) فرمود: خیر لهن ان لا یرین الرجال و لایرونهن، فاخبره بذلک فقال(صلی الله علیه و آله و سلم) : من علمک هذا؟ قال(ع): فاطمه. قال(ص):انها بضعه منی; (۶) بهترین چیز برای زنان این است که به مردان نگاه نیندازند و مردان نیز به آنها نظر نکنند. امیرمؤمنان(ع) به مسجد برگشت و آن را برای پیامبر و مردم بازگو کرد. رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) پرسید: از کجا آموختی؟ علی(ع) گفت: این پاسخ فاطمه است. در آن هنگام پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: فاطمه پاره تن من است.
حدود پوشش بانوان از دیدگاه فقهاء اسلام
بسیاری از فقهاء شیعه و اهل سنتبعد از اعتماد بر ظهور آیات گذشته و تصریح روایات در مورد وجوب پوشش ادعای اجماع و اتفاق نموده اند و ذیل تفسیر آیات سوره نور و احزاب حدود و مقدار پوشش را برای زنان مشخص نمودهاند. در اینجا به بیان برخی از نظریات فقهاء میپردازیم:
ابن رشد فقیه و فیلسوف معروف اندلسی مینویسد: عقیده اکثر علماء بر این است که بدن زن جز چهره و دو دست تا مچ عورت (*) است، ابوحنیفه معتقد است: قدمین نیز عورت شمرده نمیشود لکن ابوبکر بنعبدالرحمان بنهشام بر این باور است که تمام بدن زن بلا استثناء عورت است. (۷) در الفقه علی مذاهب الخمسه آمده است: علماء اسلام اتفاق نظر دارند که بر هر یک از زن و مرد لازم است آنچه را در خارج نماز باید بپوشد در حال نماز هم باید بپوشد سپس میگوید: به عقیده علماء شیعه امامیه بر زن در حال نماز همان قدر از بدن را واجب است بپوشاند که در غیر نماز باید از نامحرم بپوشد. (۸)
فقهاء اسلامی در دو موضع از کتابهای فقهی خود وجوب حجاب و حدود پوشش را برای بانوان مطرح نمودهاند.
الف – در بحث پوشش در حالت نماز (بحث ساتر)
ب- در بحث نگاه کردن مرد به زن نامحرم و یا عکس آن
علامه حلی(ره) میفرماید: جمیع بدن زن عورت است جز چهره او به اجماع همه علماء، در همه شهرها جز ابوبکر بن عبدالرحمان بنهشام که تمام بدن زن را عورت دانسته است. سخن او به اجماع فقهاء مردود است. زیرا از نظر علماء ما (شیعه) دو دست تا مچ نیز مانند چهره است و عورت نخواهد بود. مالک بن انس و شافعی و اوزاعی و سفیان ثوری در این جهت با علماء شیعه هم عقیده اند، ابن عباس در تفسیر کلام خدا: «و لا یبدین زینتهن الا ما ظهر منها» وجه و کفین را با هم استثنا نموده است. (۹)
***
در پایان باید گفت: فقهاء اسلامی در دو موضع از کتابهای فقهی خود وجوب حجاب و حدود پوشش را برای بانوان مطرح نموده اند.
الف – در بحث پوشش در حالت نماز (بحث ساتر) ب- در بحث نگاه کردن مرد به زن نامحرم و یا عکس آن امام خمینی(ره) در این دو باب فرموده اند:
۱- زن در نماز همه بدن اوست که شامل سر و مویها میگردد و فقط صورت (به مقداری که باید در وضو باید شسته شود) و دستها تا مچ و پاها تا ابتداء ساق مستثنی شده سپس فرموده اند: از آن مقداری که استثناء شده واجب است مقدار بیشتری را پوشاند تا یقین به پوشش مقدار واجب پیدا شود. (۱۰)
۲- نگاه کردن مرد به زن نامحرم چه با قصد لذت و چه بدون آن حرام است و نگاه کردن به صورت و دستها اگر با قصد لذت باشد حرام است و اگر بدون قصد لذت باشد مانعی ندارد. (۱۱)
پی نوشت :
۱- بحارالانوار، ج ۱۰۴، ص ۳۸، ح ۳۴، ب۳۳٫
۲- فتح الباری، ج ۴، ص۴۳۹ تا ۴۴۲٫ حدیث ایام حج صادر گردیده و احکام دیگری در مورد محرم استفاده میشود و لکن قدر مسلم حرمت نگاه با شهوت از سوی مرد به زن و بعکس میباشد، و جواز نگاه به صورت زن بدون ریبه همان طوری که پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) نگاه کرد و عمل پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) نسبتبه فضل بنعباس نشانگر حرمت نظر به زن با لذت میباشد؛ باید توجه داشت این روایت را کتب اهل سنت نقل کردهاند و اصل حدیث هم مرفوعه میباشد.
۳- نور: ۳۱٫
۴-احزاب:۵۹٫
۵- وسائل الشیعه، ج ۲۰، باب۱۰۷، ص۱۹۹، ح ۲۵۴۲۰ (چاپ آل البیت); سالته عن الرجل یحل له ان ینظر الی شعر اخت امراته؟ فقال(ع) لا الا ان تکون من القواعد…
۶- وسائل الشیعه، ج ۲۰، ص۶۷، ح ۲۵۰۵۴ (چاپ آل البیت); بحارالانوار، ج۴۳، ص ۵۴، ح ۴۸; احقاق الحق، ج ۱۰، ص۲۵۷٫
*- منظور از واژه عورت «آسیبپذیر» و یک اصطلاح در فقه است.
۷- بدایه المجتهد، ابنرشد، ج ۱، ص ۱۱۱٫
۸- الفقه علی مذاهب الخمسه، محمد جواد مغنیه، ص۱۱۳٫
۹- تذکره الفقهاء، ج ۲، ص۴۴۶، م ۱۰۸٫
۱۰- تحریر الوسیله، ج ۱، ص۱۲۹، م۳٫
۱۱- رساله توضیح المسائل، احکام نگاه کردن، م۲۴۳۳٫
نویسنده: فاطمه اسپیدکار
انتهای مطلب/
بازدیدها: 1
