فاطمه سلام الله علیها در کلام الهی

قرآن مجید که کلام راستین خداست و در نهایت اتقان و درستی قرار دارد، بی هیچ شک و شائبه ای بازگوکننده حقایقی است که ذهن بشری از نیل به بسیاری از آنها، عاجز و ناتوان است. فاطمه زهرا سلام الله علیها نیز حقیقتی بی مانند دارد که جز در سایه سار قرآن و کلام معصومان نمی توان بدان دست یافت. بدین لحاظ، در این مجال به بررسی برخی از آیات قرآن و بیان پاره ای از این حقایق می پردازیم.

۱٫خانه فاطمه سلام الله علیها جلوه گاه نور هدایت الهی
قرآن کریم، خداوند را نور آسمان ها و زمین می خواند و تصریح می کند که او هر فردی را که بخواهد، به نور خویش هدایت می کند. در ادامه می فرماید:«[ این نور هدایت] در خانه هایی است که خداوند اذن فرموده است رفعت بیابند؛ خانه هایی که نام خدا در آنها ذکر می شود و مردانی که تجارت و معامله، آنان را از یاد الهی غافل نمی کند و می ترسند از روزی که در آن، دل ها و چشم ها زیر و رو می شود، صبح و شام در آنها، تسبیح او می گویند.»(۱)
هنگامی که پیامبر خدا سلام الله علیها آیات مذکور را تلاوت کرد، یکی از اطرافیان حضرت پرسید: یا رسول الله! این خانه ها کدام خانه هایند؟ فرمود:«خانه های انبیا». ابوبکر برخاست و گفت: یا رسول الله! آیا خانه فاطمه و علی از مصادیق این آیه
است؟ پاسخ شنید:«آری، از برترین مصادیق آن است.»(۲)

۲٫ مشکات الهی
قرآن برای تبیین و معرفی نور خداوند، مثالی ذکر می کند:
«مثل نور خداوند، مثل چراغدانی است که درون آن، چراغی گذارده باشند…»(۳).
راوی می گوید: از امام درباره این کلام الهی پرسیدم. فرمود:«آن چراغدان، فاطمه سلام الله علیها است و آن چراغ، امام حسن علیه السلام و آن زجاجه (فانوس یا حباب شفاف)، امام حسین علیه السلام است.»(۴) این بیان در حقیقت اشاره به جایگاه والا و متعالی فاطمه سلام الله علیها و فرزندانش در عالم تکوین و هدایت بشر دارد.

۳٫ ستاره فروزان
امام، ذیل این آیه قرآن که می فرماید:«ستاره ای درخشنده چون مروارید»(۵)، فرمود:«فاطمه ستاره درخشان و فروزانی از میان جمله زنان عالم است.»(۶)

۴٫ انسان بزرگ الهی
امام باقر علیه السلام درباره آیه «همانا آن از مسائل مهم است(و) هشدار و انذاری است برای همه انسان ها»(۷) فرمود:«یعنی فاطمه»(۸). واژه «کُبَر»جمع«کبری» و تأنیث اکبر است. بنابراین، آیه مذکور چنین معنا می شود:«فاطمه زهرا سلام الله علیها  یکی از بزرگان است»(۹).
در بیانی کوتاه می توان گفت: این تفسیر، عظمت معنوی آن بانوی بزرگوار اسلام را بازگو می کند که در اثر آراسته شدن وی به سجایا و کمالات الهی برایش حاصل گشته است.

۵٫ دریای فضیلت
ذیل این آیه که می فرماید:«(خداوند) دو دریا را در کنار یکدیگر قرار داد؛ در حالی که با هم تماس دارند. در میان آن دو، برزخی است که یکی بر دیگری غلبه نمی کند.»(۱۰)، از امام صادق علیه السلام  نقل شده است که فرمود:«علی و فاطمه، آن دو بحر عمیقی اند که هیچ یک را بر دیگری برتری نیست. بین آن دو، واسطه ای است که همان رسول خداست و محصول این بحر عمیق، لؤلؤ و مرجان است که آن دو، حسن و حسین هستند.»(۱۱)
ثعلبی در تفسیر خود، از سفیان ثوری نقل می کند:«مرج البحرین یلتقیان» یعنی فاطمه و علی، و منظور از «یخرج منهما اللؤلؤ و المرجان» حسن و حسین و مراد از «بینهما برزخ» رسول خداست.»(۱۲)
ابوسعید خدری نیز آیات یاد شده را همین سان تبیین و تفسیر می کند.(۱۳)

۶٫ کوثر رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم
حضرت خدیجه برای پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرزند پسری به دنیا آورده بود که عبدالله نام گرفت، اما پس از مدتی از دنیا رفت. روزی از روزها، یکی از سران مشرکان به نام عاص بن وائل، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را هنگام خروج از مسجدالحرام ملاقات کرد و با وی به گفتگو پرداخت. گروهی از سران قریش که این گفتگو را دیده بودند، به محض ورود عاص بن وائل به مسجد از او پرسیدند: با چه کسی گفتگو می کردی؟ گفت: با آن «ابتر»(۱۴)! خداوند در حمایت از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم خویش، سوره کوثر را نازل کرد و فرمود:«( ای پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم)! ما به تو کوثر( خیر و برکت فراوان) عطا کردیم. پس برای پروردگارت نماز بخوان و قربانی کن و بدان که دشمن تو قطعاً بریده نسل و دم بریده خواهد بود.»(۱۵)
مفسران کلام الهی، «کوثر» را خیر و برکت بسیار معنا کرده و گفته اند:«مقصود از آن، فراوانی نسل و ذریه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم است و این معنا از طریق فرزندان فاطمه سلام الله علیهامحقق شده است؛ به گونه ای که عدد ذریه او از شمارش خارج است و این روند تا روز قیامت تداوم دارد.»(۱۶).
بسیاری از بزرگان علمای شیعه، وجود مبارک فاطمه زهرا سلام الله علیها را روشن ترین مصداق کوثر قلمداد کرده اند؛ زیرا شأن نزول آیه، بیانگر این است که بت پرستان مکه، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را متهم به مقطوع النسل بودن می کردند و قرآن ضمن نفی گفتار آنان، به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید:«ما به تو کوثر عطا کردیم.» از این تعبیر چنین برداشت می شود که این خیر کثیر(کوثر)، همان فاطمه زهرا سلام الله علیهااست.(۱۷)

۷٫ شاخه ای از شجره الهی
خدای متعال کلمه طیبه را به شجره طیبه ای مانند می کند و می فرماید:«آیا ندیدی که خداوند چه سان مثل زده؟ کلمه طیبه( سخن و ایمان پاک) همانند درختی پاک است که ریشه اش ثابت و شاخه اش در آسمان است.»(۱۸)
یکی از یاران امام باقر سلام الله علیها نقل می کند: خدمت آن حضرت رسیدم و درباره آیه یاد شده پرسیدم. حضرت سلام الله علیهاپاسخ داد:
«آن درخت(شجره طیبه)، محمد مصطفی صلی الله علیه و آله و سلماست. تنه آن درخت، امیرمؤمنان علی سلام الله علیها، میوه آن، امام حسن و امام حسین سلام الله علیه، شاخه اصلی آن فاطمه سلام الله علیها است و شاخه های کوچک آن، ائمه اطهار از فرزندان فاطمه سلام الله علیها، و برگ های این درخت، شیعیان و دوستداران ما اهل بیت اند.»(۱۹)

۸٫ حقیقت شب قدر
امام صادق سلام الله علیه درباره آیات نخستین سوره قدر(۲۰) فرمود:«لیله( مقصود حقیقی از آن شب)، فاطمه است و قدر، خداوند است. بنابراین هرکس فاطمه را آن سان که حق معرفت اوست، بشناسد، شب قدر را درک کرده است و حقیقت این است که فاطمه سلام الله علیهافاطمه نامیده شد، چون خلایق از شناختش ناتوان گشتند.(۲۱)

۹٫ فاطمه سلام الله علیها، صراط مستقیم الهی
حداقل ده مرتبه در نمازهای شبانه روز، از خدای بزرگ می خواهیم که ما را به «صراط مستقیم» هدایت و راهنمایی کند. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم عظیم الشأن اسلام در تفسیر صراط مستقیم می فرماید:«همانا خداوند، علی سلام الله علیها، و همسرش و فرزندانش را حجت خویش بر خلق خود قرار داده است و آنها دروازه های علم در امت من اند. هرکه به سوی آنان رهنمون شود، به صراط مستقیم هدایت گشته است.»(۲۲)

۱۰٫ ایمان به فاطمه سلام الله علیها، شرط هدایت
امام باقر سلام الله علیه در تفسیر آیه ۱۳۶ و ۱۳۷ سوره بقره می فرماید:«از آیه «آمنا بالله و ما انزل الینا»، علی، حسن، حسین و فاطمه اراده گشته و این حکم، بر امامان پس از ایشان نیز جاری است» و نیز فرمود:«فان آمنوا»یعنی: مردم. «بمثل ما آمنتم به» یعنی: به علی، فاطمه، حسن، حسین سلام الله علیهما و ائمه پس از آنان. «فقد اهتدوا و ان تولوا فانما هم فی شقاق»(۲۳).

۱۱٫ پذیرش توبه با توسل به فاطمه سلام الله علیها
قرآن کریم می فرماید: وقتی حضرت آدم سلام الله علیه و همسرش حوا سلام الله علیها به رغم نهی الهی، از میوه درخت ممنوعه تناول کردند، به سبب تخلف از دستور الهی از بهشت اخراج شدند و به زمین هبوط کردند. «سپس آدم از سوی پروردگارش کلماتی دریافت کرد( و با آن کلمات توبه کرد) و به درستی که خداوند، توبه پذیر و مهربان است.»(۲۴)
ابن عباس می گوید: از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلمدرباره کلماتی که حضرت آدم از پروردگار خویش دریافت کرد و با آن کلمات توبه کرد، پرسیدم. فرمود:
«از خدا خواست که به حق محمد، علی، فاطمه، حسن و حسین سلام الله علیهما توبه اش را بپذیرد. خداوند نیز پذیرفت.»(۲۵)

۱۲٫ صالح درگاه الهی
قرآن کسانی را که فرمان بردار خدا و رسول وی اند، به هم نشینی با آنانی وعده می دهد که از نعمت های بی پایان و ابدی الهی بهره مندند.(۲۶) انس بن مالک می گوید: یک روز صبح، پس از آنکه نماز صبح را با پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به جای آوردیم، به آن حضرت عرض کردم: یا رسول الله! آیا این سخن خدای را برایمان تفسیر می کنی که می فرماید:«و کسی که خدا و پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را اطاعت کند، ( در روز رستاخیز) هم نشین کسانی خواهد بود که خدا، نعمت خود را بر آنان تمام کرده، از پیامبران و صدیقان و شهدا و صالحان، و آنها رفیقان خوبی اند.»(۲۷) فرمود: مقصود از «پیامبران» منم. منظور از «صدیقان» برادرم علی سلام الله علیهااست. مقصود از «شهدا» عمویم حمزه است و مقصود از «صالحان» نیز دخترم فاطمه سلام الله علیها و دو فرزندش ( حسن و حسین سلام الله علیها) اند.(۲۸)

۱۳٫ مقرب الهی و ناظر اعمال نیکان
خدای متعال در کتاب آسمانی خویش هنگام خبردادن از مواهب عظیم و نعمت های روح پرور بهشت برای نیکوکاران می فرماید:«نامه اعمال ابرار و نیکان در علیین است و تو چه می دانی که علیین چیست؟! نامه ای است رقم خورده و سرنوشتی است قطعی که مقربان( خاصان و برگزیدگان درگاه الهی) شاهد آن اند.»(۲۹)
امام باقر سلام الله علیها در تفسیر این کلام الهی می فرماید: منظور از آن «مقربان» پیامبرخدا صلی الله علیه و آله و سلم، علی، فاطمه، امام حسن و امام حسین سلام الله علیها است.(۳۰)
بنابراین فاطمه سلام الله علیهایکی از مقربان و خاصان درگاه الهی است و شاهد و ناظر بر نامه اعمال نیکان در روز رستاخیز خواهد بود.

۱۴٫ فاطمه سلام الله علیها، مبرا از هر ناپاکی
آیه تطهیر در خانه ام سلمه بر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرستاده شد:«خداوند می خواهد که پلیدی و گناه را از شما اهل بیت دور کند و شما را کاملاً پاک سازد»(۳۱). علت نزول آن نیز چنین است که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم خدا امیرمؤمنان علی، فاطمه، امام حسن و امام حسین سلام الله علیهارا فراخواند. عبایی را روی آنها کشید و وقتی هر پنج نفر زیر عبا قرار گرفتند، فرمود:«بار خدایا! اینان اهل بیت من اند. پس آلودگی و ناپاکی را از ایشان دور ساز و پاک و پاکیزه بگردانشان».(۳۲)
زمخشری می نویسد: رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم عبای پشمینه سیاه رنگی بر دوش داشت. وقتی امام حسن سلام الله علیها به محضرش شرفیاب شد، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم وی را به زیر عبای خود فراخواند. پس از مدتی امام حسین سلام الله علیهاآمد، او را نیز بدانجا فراخواند. پس از وی فاطمه سلام الله علیها و سپس امیرمؤمنان سلام الله علیهاآمد و به زیر عبای رسول الله صلی الله علیه و آله و سلمرفتند. پس از آن، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:«انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت…»(۳۳)
ابوسعید خدری تصریح می کند: این آیه در شأن پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم خدا، علی، فاطمه، امام حسن و امام حسین سلام الله علیهانازل شده است.(۳۴) ام سلمه نیز بدین مطلب تصریح دارد.(۳۵) ابن حجر هیثمی نیز اذعان می کند که اکثر مفسران بر این عقیده اند که آیه تطهیر در شأن علی، فاطمه و حسن و حسین سلام الله علیهانازل شده است.(۳۶)

۱۵٫ فاطمه سلام الله علیها، بهترین الگو
خداوند به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم خویش می فرماید:«خانواده ات را به نماز فرمان بده و بر آن پایدار باش.»(۳۷) در این زمینه می نویسند: از زمانی که این آیه نازل شد، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم خدا پیوسته، هنگام نماز، بر در خانه علی و فاطمه سلام الله علیها حاضر می شد و می فرمود:«خداوند، شما را رحمت کند؛ هنگام نماز است. به درستی جز این نیست که خداوند می خواهد پلیدی و ناپاکی را از شما اهل بیت دور کند.(۳۸)»(۳۹).
پیامبرخدا صلی الله علیه و آله و سلمبا عبارات «خداوند می خواهد پلیدی را از شما اهل بیت دور کند»، به همگان فهماند که آیه تطهیر، در شأن اهل بیت است و
علت دعوت به نماز، بی تفاوتی علی و فاطمه سلام الله علیهابه عبادت نیست، بلکه از باب الگودهی به مسلمانان است و آن دو بزرگوار، مبرا از هر قصور و تقصیری در اجرای دستورهای الهی اند. برخی از اصحاب در این رابطه نقل می کنند: پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نه ماه پی در پی این کار را انجام داد.(۴۰)

۱۶٫ پاداش بیکران برای فاطمه سلام الله علیها
صادق آل محمد سلام الله علیه نقل می کند: رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلموارد خانه فاطمه سلام الله علیهاشد؛ در حالی که فاطمه لباس خشنی از پشم شتر بر تن داشت، با یک دست، آسیاب می کرد و با دست دیگر، کودکش را شیر می داد. با مشاهده این وضعیت، اشک از چشمان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم سرازیر شد. فرمود: «دخترم! تلخی دنیا را در برابر شیرینی آخرت تحمل کن؛ زیرا خداوند این آیه را بر من نازل کرده است: به زودی پروردگارت آن قدر به تو عطا خواهد کرد که خشنود شوی(۴۱).»(۴۲)

۱۷٫ سربلند از امتحان الهی
عبدالله بن مسعود در تفسیر این آیه که می فرماید:«امروز آنها را به سبب صبر و استقامتشان پاداش بخشیدم؛ آنها پیروز و رستگارند»(۴۳)، می گوید: یعنی امروز به سبب اینکه علی بن ابی طالب، فاطمه، حسن و حسین سلام الله علیهما بر طاعت، گرسنگی، فقر، و امتحانات الهی در دنیا صبر پیشه کردند، بهشت را بدانان پاداش دادم و به درستی که آنها رستگار و سربلند از حساب و کتاب الهی هستند.(۴۴)

۱۸٫ اسوه ایثار و اخلاص
امام حسن و امام حسین سلام الله علیها در خردسالی بیمار شدند. رسول الله سلام الله علیها همراه جمعی از یاران خویش به عیادت آنها آمدند. سپس به علی سلام الله علیه فرمودند: ای اباالحسن! خوب است برای شفای دو فرزند خویش، نذری کنی. از این رو، علی سلام الله علیه، فاطمه سلام الله علیها و فضه خادمه، هر سه نذر کردند که در صورت شفای این دو کودک، سه روز «روزه » بگیرند…
در پایان داستان ایثار و فداکاری اهل بیت سلام الله علیهماآمده است که فرشته وحی الهی نازل شد و فرمود: ای محمد! خداوند با چنین خاندانی به تو تهنیت می گوید. سپس، سوره «هل اتی» را بر او خواند.(۴۵)
خداوند در این سوره، سه صفت آشکار و برجسته این خانواده را- که فاطمه سلام الله علیها نیز یکی از آنان است- متذکر می شود که عبارت است از :۱٫ وفای به نذر: «به نذر خود وفا می کنند و از روزی که شر و عذابش گسترده است، بیمناک اند»(۴۶)؛
۲٫ ایثار:«و غذای خود را با اینکه به آن علاقه و نیاز دارند، به مسکین و یتیم و اسیر می دهند»؛ (۴۷)
۳٫ اخلاص:«ما، شما را فقط به خاطر خدا اطعام می کنیم و هیچ پاداش و سپاسی از شما نمی خواهیم».(۴۸)

۱۹٫ برترین زن مسلمان
هنگامی که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم با مسیحیان نجران درباره مسیحیت و نفی الوهیت حضرت عیسی سلام الله علیها گفتگو می کرد و آنان با وجود استدلال آن حضرت، سخن او را نپذیرفتند، خداوند به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم خویش دستور داد با آنها «مباهله » کند. آن حضرت در حالی که برای مباهله حضور یافت که حسین سلام الله علیه را در آغوش داشت و دست حسن سلام الله علیه را گرفته بود و فاطمه سلام الله علیها پشت سرش می آمد و علی هم پشت سر فاطمه سلام الله علیها قرار گرفته بود. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به اهل بیت خود فرمود:«وقتی دعا کردم، آمین بگویید».
اما اسقف نجران با دیدن آن چهره های پرجاذبه الهی گفت: اگر آنان از خدا بخواهند کوه را از جایش برکند، می کند، مباهله نکنید که هلاک می شویم و بر روی زمین یک نصرانی تا روز قیامت باقی نمی ماند.
بنابراین، آنان مباهله نکردند و خواستند بر دین خود باقی بمانند و در نهایت، با آن حضرت توافق کردند که جزیه بپردازند.(۴۹)
این واقعه زمانی بود که خداوند فرمود:«هرگاه بعد از علم و دانشی که ( درباره مسیح) به تو رسیده، ( باز هم) کسانی با تو به محاجه و ستیز برخیزند، به آنها بگو: بیایید ما فرزندان خود را دعوت کنیم، شما هم فرزندان خود را؛ ما زنان خویش را دعوت نماییم، شما هم زنان خود را؛ ما از نفوس خود دعوت کنیم، شما هم از نفوس خود؛ آن گاه مباهله کنیم و لعنت خدا بر دروغگویان قرار دهیم.»(۵۰)
ابن عباس در تفسیر این آیه می گوید: منظور پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از فرزندان ما، حسن و حسین، مقصود از زنان ما، فاطمه و منظور از نفوس ما، شخص پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و علی است.(۵۱)
ابوسعید خدری نیز می گوید: زمانی که این آیه نازل شد، رسول الله، علی و فاطمه و حسن و حسین سلام الله علیهارا فراخواند و فرمود:«بارخدایا! اینها اهل من اند.»(۵۲)
درواقع، تعبیر «ابنائنا» و «نسائنا» و «انفسنا» درباره این چهار معصوم، بیانگر برتری و فضیلت آنان بر سایرین است؛ زیرا پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از میان همگان، فقط آن چهار نفر را برگزید.

۲۰٫ محبت کوثر، مزد رسالت
خداوند خطاب به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم خویش می فرماید:«بگو هیچ پاداشی از شما ( بر رسالتم) درخواست نمی کنم، جز دوست داشتن نزدیکان را»(۵۳). این آیه، مودت و محبت نسبت به نزدیکان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را به عنوان اجر و مزد رسالت پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم معرفی می کند و آن را از امت مسلمان می خواهد. ابن عباس روایت می کند: وقتی این آیه نازل شد، به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم عرض کردند:«یا رسول الله! آنانی که محبت و مودت آنها بر ما واجب شده است، چه کسانی اند؟» فرمود:«علی، فاطمه، حسن و حسین سلام الله علیهما»(۵۴).

پی نوشت ها :

۱٫ «فی بیوت اذن الله أن ترفع و یذکر فیها اسمه یسبح له فیها بالغدو و الاصال…»نور/۳۶ و ۳۷٫
۲٫ الکشف و البیان(تفسیر ثعلبی)، تحقیق: ابومحمد ابن عاشور، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چ۱، ۱۴۲۲ق، ج۷، ص ۱۰۷٫
۳٫ «مثل نوره کمشکاه فیها مصباحٌ…»نور/۳۵٫
۴٫ مناقب الامام علی بن ابی طالب، ابن مغازلی، بیروت، دارالاضواء، چ۳، ۱۴۲۴ق، ص ۲۶۳، ح۳۶۱٫
۵٫ «کانها کوکبٌ درّی».نور/۳۵٫
۶٫ مناقب الامام علی بن ابی طالب، ص ۲۶۳، ح ۳۶۱٫
۷٫ «إنها لاحدی الکبر نذیراً للبشر».مدثر/ ۳۵ و ۳۶٫
۸٫ تفسیر نورالثقلین، عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، تحقیق: سید هاشم رسولی محلاتی، قم، مؤسسه اسماعیلیان، چ۴، ۱۴۱۲ق، ص ۴۵۸، ح۲۲٫
۹٫ همان.
۱۰٫ «مرج البحرین یلتقیان بینهما برزخ لا یبغیان». الرحمن/ ۱۹ و ۲۰٫
۱۱٫ ینابیع الموده، سلیمان قندوزی، تحقیق: علاء الدین اعلمی، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، چ۱، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص ۱۳۹٫
۱۲٫ الکشف و البیان، ج۹، ص ۱۸۲٫
۱۳٫ مناقب الامام علی بن ابی طالب، ص ۲۷۷، ح۳۹۰٫
۱۴٫ «مشرکان مکه، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را پس از وفات پسرانش از روی طعنه «ابتر» صدا می زدند؛ چون فرزند پسری نداشت.»
۱۵٫ «انا اعطیناک الکوثر فصل لربک وانحر ان شانئک هو الابتر».کوثر/۱-۳٫
۱۶٫ مجمع البیان فی تفسیر القرآن، فضل بن حسن طبرسی، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۵ق، ج۱۰، ص ۴۵۸-۴۶۰٫
۱۷٫ برگزیده تفسیر نمونه، احمد علی بابایی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چ۶، ۱۳۷۹ش، ج۵، ص ۵۹۹-۵۶۰٫
۱۸٫ «الم تر کیف ضرب الله مثلاً کلمه طیبه کشجره طیبه اصلها ثابت و فرعها فی السماء». ابراهیم/ ۲۴٫
۱۹٫ شواهد التنزیل، حاکم حسکانی، تحقیق: محمد باقر محمودی، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، چ۱، ۱۳۹۳ق، ج۱، ص ۳۱۱٫
۲۰٫ «انا انزلناه فی لیله القدر».قدر/۱٫
۲۱٫ تفسیر فرات کوفی، تحقیق: محمد الکاظم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۴۱۶ق، ص ۵۸۱ و ۵۸۲، رقم ۷۴۷؛ بحارالانوار، تحقیق: محمود دریاب، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، چ۱، ۱۴۲۱ق، ج۱۸، ص ۵۲٫
۲۲٫ شواهد التنزیل، ج۱، ص ۵۸، ح ۸۹٫
۲۳٫ التفسیر للعیاشی، تحقیق: قسم الدراسات الاسلامیه مؤسسه البعثه؛ قم، بنیاد بعثت، چ۱، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص ۱۵۹، رقم ۲۱۲/ ۱۱۱٫
۲۴٫ «فتلقی ادم من ربه کلمات فتاب علیه انه هو التواب الرحیم»بقره/۳۷٫
۲۵٫ ینابیع الموده، ج۱، ص ۱۱۲؛ الطرائف، سید بن طاووس، قم، نشر خیام، چ ۱۳۷۱ق، ص ۱۱۲، ح ۱۶۶؛ الدرالمنثور، جلال الدین سیوطی، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص ۱۹٫
۲۶٫ «و من یطع الله و الرسول فاولئک مع الذین انعم الله علیهم من النبیین و الصدیقین و الشهداء و الصالحین و حسن اولئک رفیقا». نساء/۶۹٫
۲۷٫ همان.
۲۸٫ بحارالانوار، ج۱۰، ص ۳۶۱٫
۲۹٫ «ان کتاب الابرار لفی علییین و ما ادریک ما علییون کتاب مرقوم یشهده المقربون». مطففین/۱۸-۲۱٫
۳۰٫ بحارالانوار، ج۱۰، ص ۳۶۱٫
۳۱٫احزاب/ ۳۳٫
۳۲٫ ینابیع الموده، ج۱، ص ۱۲۵٫
۳۳٫ الکشاف، تحقیق: عبدالرزاق المهدی، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چ۲، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص ۳۹۶٫
۳۴٫ الکشف و البیان، ج۸، ص ۴۲؛ ینابیع الموده، ج۱، ص ۱۲۷؛ شواهد التنزیل، ج۱، ص ۲۵، ح ۶۶۱؛ ذخائر العقبی، مکتبه القدسی، ۱۳۵۶ق، ص ۲۴؛ فرائد السمطین، ابراهیم بن محمد جوینی، تحقیق: محمدباقر محمودی، بیروت، مؤسسه المحمودی للطباعه و النشر، چ۱، ۱۴۰۰ق، ج۲، ص ۱۰، ح۳۵۶؛ جامع البیان عن تأویل آیات القرآن، محمد بن جریر طبری، تحقیق: صدقی جمیل العطار، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵ق، ج۲۲، ص ۹، ح ۲۱۷۲۷٫
۳۵٫ مناقب الامام علی بن ابی طالب، ص ۲۵۴، حدیث ۳۴۵؛ الاصابه فی تمییز الصحابه، ابن حجر عسقلانی، تحقیق: عادل احمد عبدالموجود، بیروت، دارالکتب العلمیه، چ۱، ۱۴۱۵ق، ج۸، ص ۲۶۵؛ اسد الغابه، بیروت، دارالفکر، چ۱، ۱۴۱۹ق، ج۶، ص ۲۲۵٫
۳۶٫ الصواعق المحرقه، تحقیق، عبدالوهاب عبداللطیف، مکتبه القاهره، چ۲، ۱۳۸۵ق، ص ۱۴۳٫
۳۷٫ «وامر اهلک بالصلاه و اصطبر علیها». طه/۱۳۲٫
۳۸٫ «الصلاه رحمکم الله «انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت».
۳۹٫ شواهد التنزیل، ج۱، ص ۳۸۱، ح ۵۲۶٫
۴۰٫ الکشف و البیان، ج۸، ص ۴۲٫
۴۱٫ «و لسوف یعطیک ربک فترضی». ضحی/۵٫
۴۲٫ مجمع البیان، ج۱۰، ص ۳۸۲؛ الکشف و البیان، ج۱۰، ص ۲۲۵؛ موفق؛ مقتل الحسین خوارزمی، ابن احمد مکی، تحقیق: محمد سماوی، قم، انوارالهدی، چ۱، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص ۱۰۵، ح۳۴٫
۴۳٫ «انی جزیتهم الیوم بما صبروا انهم هم الفائزون».مؤمنون/ ۱۱۱٫
۴۴٫ شواهد التنزیل، ج۱، ص ۴۰۸، ح ۶۶۵٫
۴۵٫ الکشاف، ج۴، ص ۶۷۰ و ۶۷۱؛ التفسیر للعیاشی، ج۳، ص ۱۶۳-۱۶۵؛ الکشف و البیان، ج۱۰، ص ۹۹-۱۰۱؛ مجمع البیان، ج۱۰، ص ۲۰۹ و ۲۱۰؛ شواهد التنزیل، ج۲، ص ۳۰۰-۳۰۲، ح ۱۰۴۲؛ تذکره الخواص، ابن جوزی، بیروت، مؤسسه اهل البیت، ۱۴۰۱ق، ص ۲۸۱-۲۸۳؛ ینابیع الموده، ج۱، ص ۱۰۸ و ۱۰۹٫
۴۶٫ «یوفون بالنذر و یخافون یوماً کان شره مستطیراً».انسان/ ۷٫
۴۷٫ «و یطعمون الطعام علی حبه مسکینا و یتیما و اسیرا». انسان/ ۸٫
۴۸٫ «انما نطعمکم لوجه الله لا نرید منکم جزاءً و لا شکورا». انسان/ ۹٫
۴۹٫ ر.ک: الکشاف، ج۱، ص ۳۹۶ و ۳۹۷؛ الکشف و البیان، ج۳، ص ۸۵ و ۸۶٫
۵۰٫ «فمن حاجک فیه من بعد ما جاءک من العلم فقل تعالوا ندع ابنائنا و ابنائکم و نسائنا و نسائکم و انفسنا و انفسکم ثم نبتهل فنجعل لعنت الله علی الکاذبین». آل عمران/۶۱٫
۵۱٫ مناقب الامام علی بن ابی طالب، ص ۲۶۴، ح ۳۶۲؛ شواهد التنزیل، ج۱، ص ۱۴۲، ح ۱۹۴٫
۵۲٫ «اللهم هؤلاء اهلی»، ذخائر العقبی، احمد بن عبدالله طبری، ص ۲۵٫
۵۳٫ «قل لا اسئلکم علیه اجرا الا الموده فی القربی». شوری/ ۲۳٫
۵۴٫ ینابیع الموده، ج۱، ص ۱۲۴؛ الطرائف، ص ۱۱۲، ح ۱۶۷؛ الکشف و البیان، ج۸، ص ۳۱۰؛ مجمع البیان، ج۹، ص ۴۸؛ مناقب الامام علی بن ابی طالب، ص ۲۵۸، ح ۳۵۲؛ فرائد السمطین، ج۲، ص ۱۳، ح ۳۵۹؛ بحارالانوار، ج۱۰، ص ۱۹۶٫

منبع:راسخون

بازدیدها: 110