فرصت طهارت،نیایش و بندگی به همراه اعمال شب و روز عرفه

روز عرفه، روز شناخت است و هرچند نام عید بر آن نهاده نشده ولی یکی از اعیادبزرگ اسلام به شمار می‌رود. امروز روزی است که خدای سبحان بندگان خود را به عبادت‌و اطاعت‌خویش فرا می‌خواند و خوان کرم و احسان و لطف خود را برای آنان می‌گسترد ودرهای مغفرت و بخشش و رحمتش را بر روی آنان می‌گشاید.
امروز روز دعا و به خاک افتادن در برابر خدا و نیایش و توجه به معبود است. هرکس به اندازه معرفت و شناختش باید دست راز و نیاز را به سوی حضرت ذی‌الجلال بلندکند و مناجات و استغفار نماید و هر اندازه تضرع و خشیت‌بیشتر باشد، قرب به خداافزون‌تر خواهد بود.
باید از امام حسین علیه السلام فرا گرفت که چگونه در این روز باعظمت، بااشک دیده و قلب شکسته و نیت‌خالص، خدا را می‌خواند. او است که شناخت واقعی ازپروردگارش دارد و می‌داند که در این روز، در کنار «جبل الرحمه عرفات‌»، چگونه‌با خدایش گفت‌وگو کند و او را نه از روی خوف و نه از روی طمع، بلکه چون شایسته‌عبادت است، پرستش نماید و نیازهایش را برشمرد و درخواست عفو و بخشش از او کندبا این که خود معصوم از هر خطا و اشتباهی است ولی مقام الهی را قدری است که‌تنها بندگان زبده‌اش به آن معرفت دارند و عارفان حقیقی از خاندان اهل‌بیت عصمت‌اندکه می‌دانند چگونه او را بخوانند و در درگاهش تضرع و زاری کنند و از پیشگاه‌ربوبی علی رغم هیچ گناهی عذر تقصیر بخواهند.
بارالها ! چقدر به من لطف داری با آن همه جهل و نادانیم، و چه اندازه بر من‌ترحم می‌کنی با آن همه کارهای ناشایسته‌ام.
خدایا! چقدر به من نزدیکی و چقدر من از تو دورم. و تو که به من اینقدر محبت‌می‌کنی، پس چه مرا از تو پنهان نگه داشته؟ ! کور باد دیده‌ای که تو را مراقب‌رفتارهایش نداند و زیان‌بار باد تجارت بنده‌ای که از محبتت، نصیبی برایش معین‌نکرده‌ای… خدایا! من به وسیله خودت، تو را می‌شناسم، پس با فروغ نورت مرا به‌سوی خود رهنما باش و بردگی و بندگی راستین را به من بیاموز تا در پیشگاهت،خالصانه پرستش کنم.
خدایا! از دانش نهانت، مرا دانش بخش و در پوشش نگه دارنده‌ات مرا نگه دار.
بارالها! مرا با حقایق «اهل قرب‌» آشنا ساز و راه «اهل جذب‌» را به من‌بنمایان…
خداوندا! تویی که پرده‌ها را از دل‌های محبان و عاشقانت پس زدی تا جز تو دوستی‌بر نگیرند و جز به سوی تو، دستی دراز نکنند. تو مونس آنان هستی در وقتی که تمام‌جهان‌ها و عوالم برایشان غریب است و تو راهنمایشان می‌باشی آن‌جا که راه‌ها را بررویشان می‌گشایی.
کسی که تو را دارد چه ندارد و کسی که تو را ندارد چه دارد! بی‌گمان نومید شدکسی که به جز تو دل بست و زیان دید کسی که از تو روی گرداند.
چه گونه به سوی دیگران روی آورد در حالی که تو هرگز یک آن از او احسانت راقطع نکردی و چگونه از غیر تو رخواست‌یاری کرد، در حالی که تو منت را بر اوپیوسته داشتی.
ای کسی که شیرینی هم نشینیش را به محبانش چشاند، پس در پیشگاهش، متملقانه رازو نیاز کردند و ای کسی که لباس‌های هیبتش را بر اولیایش پوشاند تا در برابرش سربه خاک افتادند. تو پیش از یاد یادکنندگان به یاد آنهایی و قبل از توجه بندگان،آغازگر احسانی و پیش از درخواست درخواست کنندگان، از دریای بی‌کران کرمت،بخشنده‌ای; پس مرا شامل رحمتت قرار ده تا به تو برسم، و بر من منت گذار و مراجذب خویش گردان تا بر تو وارد شوم.
خداوندا! هرگز امیدم از رحمتت قطع نمی‌شود هرچند نافرمانیت کنم و هرگز ترسم ازقهرت نمی‌ریزد، هرچند اطاعتت کنم، و اینک که از همه چشم برگرفته و به تو دیده‌دوخته‌ام، آماده دریافت لطف و بخشندگیت هستم.
الها! چه گونه نومید گردم در حالی که تو امیدم هستی و چه‌گونه اهانت‌شوم درحالی که تکیه گاه و پشتیبانم می‌باشی…
راستی اگر دعای عرفه امام حسین علیه السلام را با شناخت‌بخوانیم، تااندازه‌ای شیرینی و لطافت عبارت‌های عرفانی آن حضرت را لمس می‌کنیم; زیرا حسین خدارا می‌شناسد و او را نزدیک‌تر از «حبل الورید» به خود می‌داند، پس روش سخن گفتن‌با او و راز و نیاز کردن در پیشگاهش را خوب درک می‌کند و ما باید این سخنان رابخوانیم و تکرار کنیم و دقت نماییم و در معانیش غرق شویم و از یم عرفانش نمی‌برداریم، تا شاید نظر لطف خدا شامل حالمان گردد و پوششی از رحمت و مغفرتش بر آن‌همه گناهان و نافرمانی‌هایمان کشیده شود چرا که خداوند خود را به لطف و رحمت ورافت توصیف نموده، پس هرگز از خود نمی‌راند بنده‌ای را که در این روز شناخت، بابرشمردن گناه‌هایش، به سویش روی آورده و از مقام ربوبیش درخواست عفو و بخشش‌نموده است.
آری! اگر پوشش او نبود رسوا می‌شدیم و اگر ابر رحمتش آنی بر سر ما نمی‌بارید،هلاک می‌گشتیم. اگر با تاییدات پنهانیش ما را یاری نمی‌کرد، شکست می‌خوردیم و اگرما را پناه نمی‌داد، پناهگاهی نداشتیم.
اگر خمینی، این بنده شایسته خدای، در او فانی نمی‌شد و جز او را نمی‌دید، نه‌انقلاب به پیروزی می‌رسید و نه مستضعفین رهایی می‌یافتند. و این راز موفقیت امام‌بود. این راز نهان بود که ملت ایران یک پارچه آوایی از صدای رسایش شدند و همراه‌او «لا اله الا الله‌» سر دادند و همسان با او مشت‌ها را گره کردند و همگام با اودر برابر جباران و ستمگران و ابرجنایتکاران ایستادند و تا «احدی الحسنیین‌»مقاومت و پایداری کردند، و قطعا هرچه پیروزی به دست آمد به خاطر صبغه اللهی‌انقلاب و راهبرش بود و مردم هم چون گام در گام او نهادند و خدا را مد نظر خویش‌قرار دادند، به این مقام والا دست‌یافتند و خداوند به آنها توجه کرد و دعایشان‌را مستجاب نمود و بر دشمنان غلبه‌شان داد. باز هم باید از خدا خواست و از درگاهش‌در این روز مبارک خاضعانه و متضرعانه درخواست نمود که این انقلاب الهی را تارسیدن صاحب اصلیش حضرت ولی الله الاعظم نگه دارد و لحظه‌ای این ملت‌خداجوی را ازرحمت گسترده‌اش دور نکند و از فتنه‌های زمان در امان دارد. آمین یا رب العالمین.

عطر بندگی

شادباش
عرفه، روزی بسیار پرارزش است. عرفه روز اشک، روز راز و نیاز، روز عشق ورزیدن و روز گریه در عرفات است.
عرفه، روزی است که حاجیان، از ظهر تا غروب آفتاب، میهمان «عرفات» می‌شوند تا در سایه سار لطف الهی، در زیر نگاه مهربان آفتاب، در زلالی چشمه سار عرفه، زنگار گناه از آینه دل بزدایند.
عرفه، لحظه شکفتن است، لحظه اوج و پرواز، لحظه‌ای که فراسوی مرزهای زمان و مکان، می‌شود دل به رحمت پروردگاری سپرد که مهربان‌ترینِ مهربانان است. این روز را به همه مسلمانان شادباش می‌گوییم.

عرفه و عرفات

آفتاب روز نهم ذی حجه، مهربان می‌تابد تا عرفات را آماده پذیرایی ازمیهمانانی کند که از دور و نزدیک، لبیک گویان، می‌آیند. امروز روز عرفه است؛ روز فتح قله‌های بلند معنویت، روز تطهیر روح، روزی که درهای آسمان به روی زمینیان باز است و روزی که لب‌ها از تسبیح خداوند سبحان سرشارند. عرفه، روزی است که دل‌های بی‌قرار، می‌آیند تا بی‌پرده و پشیمان از کرده‌ها و ناکرده‌ها، خود را به بی‌کران رحمت خداوند بسپارند و هر که امروز را دریابد، خوش‌بختی و رستگاری را در خواهد یافت.

وقوف در عرفات

با مناسک ویژه‌ای هم‌چون احرام، وقوف همراه با زاری و تضرع در سرزمین عرفات و مشعر، یادآور روز رستاخیز است؛ همه، با هر رنگ و زبانی، فریاد اطاعت و بندگی بر لب، چون سیل، به سوی عرفات روانند. وقوف درسرزمین عرفات، گوشه‌ای از مناسک حج است که در آن، حاجیان می‌آیند، تا لبیک گوی فرمان خداوند باشند؛ پس، سر بر خاکی می‌گذارند که بوی استغفار می‌دهد؛ بوی بهشت، بوی بندگی.

سرزمین بخشایش

عرفات، سرزمین اشک و دعا است؛ عرفات سرزمین عشق است؛ صحرایی که در بی‌کرانش هنوز عطرِ مناجات حسین علیه‌السلام می‌آید. هنوز می‌توان امام باقر علیه‌السلام را دید که از ظهر تا غروب، دو دست خود را به سوی آسمان بالا برده و دعا می‌کند. سرزمینی که می‌شود در آن، آینه دل را از زنگار گناه زدود. همه در عرفات یکسانند و هر کس به اندازه ظرفیت خویش، از رحمت خداوند، بهره‌مند می‌شود. عرفات، سرزمین طلوع خورشید مهربانی و مغفرت است.

عرفه و مناسک حج

اولین مرحله از مناسک حج تمتع، پس از احرام، وقوف در سرزمین عرفات است. حاجیان، در روز هشتم ذی حجه، که آن را روز «ترویه» می‌گویند، احرام می‌بندند، تا بتوانند شب نهم، در سرزمین عرفات بمانند و وقوف لازم در روز نهم ـ که روز عرفه است ـ را درک کنند؛ اگرچه مستحب است شب نهم را در سرزمین منا بمانند. امام صادق علیه‌السلام درباره عرفه فرمودند: اگر ماه مبارک رمضان بر کسی گذشت و او آمرزیده نشد، امید به آمرزش او تا ماه مبارک آینده نیست، مگر آن که عرفه را با شرایطش درک کند». و نیز روایت شده است که برخی گناهان، جز در عرفات و مشعرالحرام بخشیده نخواهد شد.

قرارگاه استجابت

روز عرفه را روز دعا و نیایش نامیده‌اند، دعا سلاح انسان، هنگام سختی‌ها و تنگناهاست. دعا، هدیه‌ای الهی است که نصیب آدمیان شده است. دعا، پلی است که میان آفریدگار و آفریده. نیایش دری که همیشه به روی بندگان باز است. چشمه‌ای است که در زلال آن، می‌شود غبار گناه را شست و روح را تطهیر کرد، و عرفه، روز دعاست؛ روز توبه، روز ندبه. عرفه، روزی است که دعادر آن، به استجابت نزدیک است. امام صادق علیه‌السلام فرمود: «دعا، قرارگاه اجابت است، همان طور که ابر، قرارگاه باران است».

عرفات، سرزمین دعا

عرفه، روز دعا و عرفات، سرزمین نیایش است. عرفات، سرزمینی است که انسان را از زمین تا عرش بالا می‌برد، سرزمینی است که در آن، دیواری بین خدا و بنده وجود ندارد. عرفات، سرزمین اشک و حاجت است؛ سرزمینی که گویی، آسمان به زمین نزدیک است. آری! گاه برخی از مکان‌ها، انقلابی در دل به پا می‌کنند که می‌تواند باعث نزدیکی بیش‌تر انسان به خداوند شود و عرفات، یکی از همین سرزمین‌هاست.

آداب دعا

یکی از آداب سخن گفتن، آن است که انسان، در نظر بگیرد که در مقابل چه کسی ایستاده و با چه کسی گفت وگو می‌کند. دعا سر بندگی، بر آستان حضرت دوست ساییدن است. دعا، بی‌پرده با خداوند مهربان، سخن گفتن است؛ با خداوند پاک و منزه. پس گفت‌وگو با پروردگار زمین و آسمان، دلی پاک، به زلالی آب و به روشنی آفتاب می‌خواهد. باید خانه دل را از غبار گناه و زشتی تکاند، از غبار غفلت زدود و از هر چه غیر خداست، تهی کرد. باید دل را خدایی کرد، از حرام، چشم پوشیده و سرانجام، آن گاه که خدایی شد، سجده کرد و سر بر خاک بندگی نهاد و با خداوند یکتا راز ونیاز کرد.

مستحبات عرفات

هنگام وقوف در سرزمین عرفات، چند چیز مستحب است؛ دوری از هر آن‌چه موجب غفلت و دوری از خداوند است، صد بار سوره توحید خواندن، از شیطان رانده شده، به خدا پناه بردن، زیارت امام حسین علیه‌السلام خواندن، تن را به زلال آب سپردن واز گناه و زشتی غسل کردن، لب راسرشار از زمزمه «زیارت جامعه» کردن و سرانجام، پابه‌پای «دعای عرفه»، اشک پشیمانی ریختن.

یک راز از عرفات

شایسته است در روز عرفه، حاجی از «جَبَلُ الرَّحْمه» ـ که در سرزمین عرفات است ـ بالا رود و دعایی که سالار شهیدان، حسین بن علی علیه‌السلام ، در سمت چپ آن کوه خواندند را در حالی که رو به کعبه ایستاده است، بخواند. امام سجاد علیه‌السلام در این باره فرمود: «راز بالا رفتن از «کوه رحمت» این است که انسان بداند خداوند نسبت به هر مرد و زن مسلمان، مهربان است و او را درپناه خود حفظ می‌کند».

روز عرفه، روز خواری شیطان

عرفه، روزی است که حاجیان به عرفات می‌آیند و از ظهر تا غروب آفتاب، در آن‌جا می‌مانند و به نیایش و عبادت مشغول می‌شوند. روز عرفه، سخت‌ترین روز برای شیطان است و عید برای مؤمنین. روزی است که خداوند، بندگان خویش را به عبادت و فرمان برداری از خود فراخوانده و سفره بخشش و احسان خویش را بر زمین گسترده است. شیطان، در این روز، خوار و کوچک شمرده می‌شود. روز عرفه، روز درخواست است؛ روز دعاهای به اجابتْ نزدیک.

امام حسین علیه‌السلام و عرفه

زیباترین مناجات روز عرفه، دعای امام حسین علیه‌السلام است. هنوز از هر گوشه از سرزمین عرفات، صدای مناجات حسین علیه‌السلام به گوش می‌رسد و هنوز نوای ملکوتی‌اش، زمین را می‌لرزاند و ستون‌های عرش را به لرزه در می‌آورد. هنوز «اللهم»های حسین بن علی علیه‌السلام به گوش می‌رسد که خدا را به زیباترین نام‌هایش می‌خواند. آخرین حج امام حسین علیه‌السلام است و امام علیه‌السلام در سرزمین عرفات است و روز، روز عرفه. از خیمه بیرون می‌آید، جمعی با او همراه می‌شوند، امام علیه‌السلام دست‌ها را به نشانه دعا بالا می‌آورد و سپس دعا می‌خواند؛ دعایی که جاودانه شد چون خودِ امام علیه‌السلام .

عطر بندگی

دعای عرفه امام حسین علیه‌السلام سرشار از زیباترین کلمات در گفت‌وگو با پروردگار است؛ کلماتی که لبریز از عشق به خداوند است، کلماتی که عطر بندگی می‌پراکند.
«ای حسین علیه‌السلام ! تو در این دشت چه خواندی که هنوز سنگ‌های «جبلُ الرَّحمه»، از گریه‌های تو نالانند؟ عشق را هم ز تو باید آموخت. خدا را هم باید از کلام تو شناخت. در دعای عرفه، چه فرمودی و چه خواندی که هنوز رد عرفان تو در پهنه این دشت، جاری است… زیر هر خیمه گرم، یا که در سایه هر سنگ بزرگ، یا که در دامن کوه، حاجیان گریانند؛
با تو در نغمه و در زمزمه‌اند…»

عرفه، روز درک است

آنان که در عرفات نیستند، در عرفه که هستند! سزاوار است روز عرفه را عید بدانیم و پاک و پاکیزه، از ظهر تا غروب آفتاب، در هر جا که هستیم، دست دعا به آسمان بلند کنیم و به راز و نیاز و نیایش با آفریدگار هستی بپردازیم.
روز عرفه، تنها ویژه حاجیان و سرزمین عرفات نیست. می‌توانیم در هر مکانی که هستیم، دل را عرفاتی کنیم و روز عرفه را درک کنیم؛ دعایی بخوانیم و عذر به درگاه خدای آوریم؛ با او سخن بگوییم، و از او مدد بخواهیم که خود، آفریدگار این زمین و آسمان است. آنان که در عرفات نیسند، اگر عرفه را دریابند، گویی چون حاجیان، حج به جا می‌آورند و در سرزمین عرفات، عرفه را درک کرده‌اند و به فیض عرفه رسیده‌اند.

عرفه، عید رحمت

آن هنگام که آفتاب، در میان آسمان است، درهای رحمت خداوند، به روی زمینیان گشوده می‌شود، فرشتگان، سبدْ سبدْ گل‌های رحمت و مغفرت می‌آورند و چشم‌ها به آسمان است، دست‌ها بالا می‌رود و از حنجره‌ها، ندای «الّلهم»، بلند است. امروز، عرفه است؛ روز بیداری از غفلت‌ها، روز درک آفریدگار هستی؛ روز بارش رحمت الهی و روز استغفار است.
«عرفات»، جلوه بندگی

پهن دشت عرفات

جلوه گاهی است که در آینه‌اش
چهره روشن وحدت پیداست
همه در زیر یکی سقف بلند آسمان نیلی
به مناجات و عبادات مشغول
اشک بر دیده، غم‌ها بر دل، بار گناهان بر دوش
همه در گریه و در راز و نیاز، جامه‌ای ساده و یکسان و سفید، جامه‌ای ضدّ غرور، همه بر تن دارند».

ویژگی‌ها، مراتب و درجات نیایش

دعا، دعوت است و خواندن و مغز عبادت. پس عبادتی که دعا در آن نباشد، بی‌محتواست. همچنین نیایش به آن حالت روحی گویند که میان انسان و معبودش، رابطه انس و کشش ایجاد می‌کند. نیایش سبب نگرش مثبت به زندگی می‌شود. نیایش همانند عبادتِ تاجران و بردگان و آزادگان، دارای مراتب و درجاتی است. از طمع به بهشت و ترس از دوزخ تا شوق لقای پروردگار. رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله می‌فرماید: «بهترین مردم کسی است که به پرستش و نیایش عشق ورزد.» امام علی علیه‌السلام در این‌باره می‌فرماید: «طمع بهشت و ترس از دوزخ، او را برای نیایش وادار نمی‌کند، بلکه مقتضای بندگی و عظمت خداییِ خداوند، او را به ایجاد ارتباط وادار می‌سازد».

عید عرفه

ساز و کار نیایش، مانند ساز و کارهای تبادل امواج فیزیکی، تحت شرایطی قوّت و شدّت می‌گیرد. در مکان‌هایی مانند مساجد، زیارت‌گاه‌ها و همچنین در جهت قبله، میدان‌های مغناطیسی مادی و معنوی برای تصعید امواج ذکر و نیایش، مناسب‌تر است. زمان‌هایی مانند سحر، شب قدر، شب جمعه و روز عرفه نیز امتیاز ویژه‌ای در خود نهفته دارند.
عرفه؛ یعنی دعا و دعا؛ یعنی ابزاری مناسب برای رابطه سریع عاشقانه با شکستنِ قفسِ آهنین خودپرستی. دعا؛ یعنی شیوه‌ای در فاصله‌افکنیِ ممدوح میان دل و گناه. گرایش به سپیدی و شست‌وشوی تیرگی‌های پیشین و این؛ یعنی عید. عید بر عاشقان مبارک.

جایگاه دعا در قرآن و احادیث

از جمله صفات پسندیده که قرآن کریم برای حضرت ابراهیم علیه‌السلام برمی‌شمارد، اوّاه است که در فرمایشِ امام باقر علیه‌السلام به معنایِ «بسیار دعاکننده به درگاه خداوند» آمده است. همسو با چنین اهمیتی در قرآن، در روایات نیز دعا به روح عبادت، سلاح مؤمن و کلید رحمت تعبیر شده که از جایگاه خاص دعا در اسلام خبر می‌دهد. این بیانات شریف، نقش‌محوری دعا و نیایش را در دین به روشنی تشریح می‌کند. برای نمونه، امام صادق علیه‌السلام به میسِّر بن عبدالعزیز می‌فرماید: «ای میسِّر! به درگاه خدا دعا کن و از پیش خود نگو که دعا فایده ندارد و آنچه شدنی است، خواهد شد. به درستی که بنده در نزد خدای متعالی مقامی دارد که جز با خواهش و تمنّا به آن نمی‌رسد و اگر بنده‌ای دهان خود را ببندد و هیچ خواهش نکند، چیزی به او داده نخواهد شد. ای میسِّر! هر دری که کوبیده شود، امید باز شدنش خواهد رفت».

دانش نوین و نیایش

تأثیر دعا در رفع گرفتاری‌های روحی و حتی جسمی انکارناشدنی است. دکتر الکسیس کارل در کتاب نیایش به اثر دعا و نیایش در جسم انسان تصریح می‌کند. بررسی‌های دامنه‌دار دانشمندان و تحلیل‌های روان‌شناختی و کاربردی، مفید بودن نیروی سحرآفرین ایمان را در سلامت روانی و جسمانی تأیید کرده است. حتی برخی موارد، درماندگی دانش در بیان قدرت اثربخش ایمان آشکار است. ایمان به انسان امید می‌بخشد و سبب تسلط وی بر خویشتن می‌شود؛ به طوری که می‌تواند فشارهای روحی را تا سرحدّ امکان مهار سازد. دکتر هارولد جی. کویینگ معتقد است پای‌بندی به نظام اعتقادی، افراد را توانا می‌کند تا بیماری‌های کُشنده، درد و رنج یا اندوهِ از دست رفتنِ کسی را بهتر برتابند. در قرآن نیز اساسی‌ترین معالجه بیماری‌های روانی، ذکر، نیایش و یاد خدا معرفی شده است.

عرفات، سرزمین اشک و دعا

عرفات سرزمین اشک و دعاست. (۱) عرفات سرزمینى است که خداوند به خاطر اشک‎ها و دعاهاى زائران به فرشتگان مباهات مى‌ورزد. سرزمینى که گناهان در آن بخشیده مى‌شوند. (۲)
سرزمینى که خیال بخشیده نشدن در آن، خود گناه بزرگى است. (۳) حتى کسانى که هنوز متولد نشده‌اند، امید است مورد لطف قرار گیرند. (۴)
عرفات سرزمینى است که به عرصات قیامت ماند که خلایق همه جمعند و هر کس به دعا مشغول، و در انتظار رد و قبول، بیرون دروازه‌اند. مى‌خواهند نزد مولایشان حضور یابند. ابتدا باید پشت در بایستند تا اجازه ورود بگیرند. باید بنالند تا به حرم(مشعر) راه یابند چقدر بنالند؟ چگونه بنالند؟… تا ننالند به حرم راه نیابند آنگاه که پاک شوند، وارد حرم شوند. خانه خدا پاک است و مهمان پاک مى‌پذیرد. (۵)
پس دعا کنند. روز عرفه روز دعاست. انسان جز دعا مالک چیزى نیست نه تنها مالک مال نیست ‌بلکه مالک اجزاء و جوارحش نمى‌باشد. ما جز تضرع و دعا سلاحی نداریم، دشمن درون ما تنها با اشک رام مى‌شود. و “سلاحه البکاء”. (۶) یا از ترس جهنم مى‌نالد یا گریه شوق دارد که چرا به بهشت نرسیده، چرا از هجرانش ننالد؟
عرفات سرزمینى است که بهترین مردان خدا در آن توقف کرده، دعاها و اشک‌ها داشته‎اند، و در هر سوى این دشت ردّ پاى مهدى فاطمه است. (۷) عرفات با اشک‎هاى مقدس سیدالشهدا اباعبدالله الحسین‌ علیه السلام در روز عرفه به هنگامه خواندن دعاى عرفه متبرک‌تر شد.

شب نهم از شب‎های متبرک و شب مناجات با قاضى الحاجات است و توبه در آن شب مقبول و دعا در آن مستجاب است. عبادت در این شب، اجر صد و هفتاد سال عبادت را دارد. براى شب عرفه چند عمل وارد شده است:
۱- دعایی که با با این عبارت آغاز می‎شود، خوانده شود اَللّهُمَّ یا شاهِدَ کُلِّ نَجْوى وَ مَوْضِعَ کُلِّ شَکْوى وَ عالِمَ کُلِّ خَفِیَّهٍ وَ مُنْتَهى کُلِّ حاجَهٍ یا مُبْتَدِئاً که روایت شده هر کس آن را در شب عرفه یا در شب‎هاى جمعه بخواند خداوند او را بیامرزد.
۲- [به نقل کفعمى ] تسبیحات عشر را که در اعمال روز عرفه آمده است را هزار مرتبه خوانده شود .
۳- دعاء اللّهُمَّ مَنْ تَعَبَّاَ وَ تَهَیَّاَ را که در روز عرفه و شب و روز جمعه نیز وارد است، خوانده شود.
۴- زیارت امام حسین علیه السلام .

               ***************اعمال روز عرفه***************

روز نهم روز عرفه و از اعیاد عظیمه است اگرچه به اسم عید نامیده نشده است . عرفه روزى است که حق تعالى بندگان خویش را به عبادت و طاعت خود فرا خوانده و سفره های جُود و احسان خود را براى ایشان گسترانیده و شیطان در این روز خوار و حقیرتر و رانده‎تر و خشمناک‎ترین اوقات خواهد داشت و روایت شده که حضرت امام زین العابدین علیه السلام در روز عرفه صدای سائلی را شنید که از مردم تقاضای کمک مى‎نمود. امام به او فرمود: واى بر تو آیا در این روز از غیر خدا تقاضا مى‎کنى؟ حال آن که در این روز امید مى‎رود که بچه‎هاى در شکم هم از فضل خدا بی نصیب نمانند و سعید شوند.
براى این روز اعمالی ذکر شده است:
۱- غسل که مستحب است قبل از زوال انجام شود .
۲- زیارت امام حسین علیه السلام ،
که از هزار حج و هزار عمره و هزار جهاد بالاتر است و احادیث، در کثرت فضیلت زیارت آن حضرت در این روز متواتر است و اگر کسى توفیق یابد که در این روز در تحت قُبّه مقدّسه آن حضرت باشد ثوابش کمتر از کسى که در عرفات است نیست.
۳- بعد از نماز عصر پیش از آن که مشغول به خواندن دعاهاى عرفه شود در زیر آسمان دو رکعت نماز بجا آورد و نزد حق تعالى به گناهان خود اعتراف و اقرار کند تا به ثواب عرفات رستگار شود و گناهانش آمرزیده گردد. پس چون وقت زوال شد زیر آسمان رَوَد و نماز ظهر و عصر را با رکوع و سجود نیکو به عمل آورد و چون فارغ شود دو رکعت نماز اقامه کند. در رکعت اوّل بعد از حمد، توحید و در دوم بعد از حمد، قُل یا اَیُّهَا الْکافِروُنَ خوانده شود. و بعد از آن چهار رکعت نماز گزارد که در هر رکعت بعد از حمد، توحید پنجاه مرتبه بخواند. که این نماز، همان نماز حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام است .
۴- شیخ کفعمى در مصباح فرموده مستحب است روزه روز عرفه براى کسى که ضعف پیدا نکند و مانع دعا خواندن او نشود.
۵- مستحب است غسل پیش از زوال و زیارت امام حسین علیه السلام در روز و شب عرفه .
۶- تسبیحات حضرت رسول صَلَّى اللهِ عَلِیهِ وَ آله در روز عرفه که در ذیل می‎آید:
سُبْحانَ الَّذى فِى السَّمآءِ عَرْشُهُ سُبْحانَ الَّذى فِى الاَْرْضِ حُکْمُهُ
منزه است خدایى که در آسمان است عرش او منزه است خدایى که در زمین است فرمان و حکمش
سُبْحانَ الَّذى فِى الْقُبوُرِ قَضآؤُهُ سُبْحانَ الَّذى فِى الْبَحْرِ سَبیلُهُ
منزه است خدایى که در گورها قضا و فرمانش جارى است منزه است خدایى که در دریا راه دارد
سُبْحانَ الَّذى فِى النّارِ سُلْطانُهُ سُبْحانَ الَّذى فِى الْجَنَّهِ رَحْمَتُهُ
منزه است خدایى که در آتش دوزخ سلطنتش موجود است منزه است خدایى که در بهشت رحمت او است
سُبْحانَ الَّذى فِى الْقِیمَهِ عَدْلُهُ سُبْحانَ الَّذى رَفَعَ السَّمآءَ سُبْحانَ
منزه است خدایى که در قیامت عدل و دادش برپا است منزه است خدایى که آسمان را بالا برد منزه است خدایى
الَّذى بَسَطَ الاْرْضَ سُبْحانَ الَّذى لا مَلْجَاَ وَلا مَنْجا مِنْهُ اِلاّ اِلَیْهِ پس
که زمین را گسترد منزه است خدایى که ملجا و پناهى از او نیست جز بسوى خودش * *
بگو سُبْحانَ اللّهِ وَالْحَمْدُ لِلّهِ وَلا اِلهَ اِلا اللّهُ وَاللّهُ اَکْبَرُ صد مرتبه و بخوان
منزه است خدا و حمد از آن خدا است و معبودى جز خدا نیست و خدا بزرگتر از توصیف است .
۷- سوره توحید صد مرتبه و آیه الکرسى صد مرتبه و صلوات بر محمّد و آل محمّد صد مرتبه خوانده شود و دعای ذیل خوانده شود:
لااِلهَاِلا اللّهُ وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ یُحْیى وَ یُمیتُ
معبودى جز خدا نیست یگانه اى که شریک ندارد پادشاهى خاص او است و از آن او است حمد زنده کند و بمیراند
وَیُمیتُ وَیُحْیى وَهُوَ حَىُّ لا یَموُتُ بِیَدِهِ الْخَیْرُ وَهُوَ عَلى کُلِّشَىْءٍ َقدیرٌ
و بمیراند و زنده کند و او است زنده اى که نمیرد هرچه خیر است بدست او است و او بر هر چیز توانا است.
ده مرتبه اَسْتَغْفِرُ اللّهَ الَّذى لا اِلهَ اِلاّ هُوَ الْحَىُّ الْقَیُّومُ وَ اَتوُبُ اِلَیْهِ
آمرزش خواهم از خدایى که معبود بحقى جز او نیست که زنده و پاینده است و بسویش توبه کنم
ده مرتبه یا اَللّهُ ده مرتبه یا رَحْمنُ ده مرتبه یا رَحیمُ ده مرتبه یا بَدیعَ
اى خدا * اى بخشاینده * اى مهربان * اى پدیدآرنده
السَّمواتِ وَالاْرْضِ یا ذَاالْجَلالِ وَالاِْکْرامِ ده مرتبه یا حَىُّ یا قَیُّومُ ده
آسمانها و زمین اى صاحب جلالت و بزرگوارى * اى زنده و اى پاینده*
مرتبه یا حَنّانُ یا مَنّانُ ده مرتبه یا لا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ ده مرتبه امینَ ده مرتبه
اى پرعطا اى پرنعمت * اى که معبودى جز تو نیست * اجابت کن *
۸- ذکر صلوات از حضرت صادق علیه السلام
اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ یا مَنْ هُوَ اَقْرَبُ اِلَىَّ مِنْ حَبْلِ الْوَریدِ یا
خدایا از تو خواهم اى کسى که او نزدیکتر است به من از رگ گردن اى
مَنْ یَحوُلُ بَیْنَ الْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ یا مَنْ هُوَ بِالْمَنْظَرِ الاَْعْلى وَبِالاُْفُقِ
که حائل شود میان انسان و دلش اى که او در دیدگاه اعلى است و در افق
الْمُبینِ یا مَنْ هُوَ الرَّحْمنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوى یا مَنْ لَیْسَ کَمِثْلِهِ
آشکارى است اى که او بخشاینده است و بر عرش استیلا دارد اى که نیست مانندش
شَىْءٌ وَ هُوَ السَّمیعُ الْبَصیرُ اَسْئَلُکَ اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّدٍ وَ الِ محمد
چیزى و او شنوا و بینا است از تو خواهم که درود فرستى بر محمد و آل محمد .
و بخواه حاجت خود را که برآورده خواهد شد انشاءالله تعالى پس بخوان این صَلَوات را که از حضرت صادق علیه السلام منقول است که هر که بخواهد مسرور کند محمّد و آل محمّد را در صَلَوات بر ایشان بگوید:
اَللّهُمَّ یا اَجْوَدَ مَنْ اَعْطى وَ یا خَیْرَ
خدایا اى بخشنده ترین عطابخشان و اى بهترین
مَنْ سُئِلَ وَیا اَرْحَمَ مَنِ اسْتُرْحِمَ اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِهِ فِى
درخواست شدگان و اى مهربانترین کسى که از او مهربانى جویند خدایا درود فرست بر محمد و آلش در
الاَْوَّلینَ وَصَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِهِ فِى الاَّْخِرینَ وَصَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ
زمره پیشینیان و درود فرست بر محمد و آلش در زمره پسینیان و درود فرست بر محمد
و َآلِهِ فِى الْمَلاَءِ الاَْعْلى وَصَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِهِ فِى الْمُرْسَلینَ
و آلش در ساکنین عالم بالا و درود فرست بر محمد و آلش در زمره مرسلین
اَللّهُمَّ اَعْطِ مُحَمَّداً وَآلَهُ الْوَسیلَهَ وَالْفَضیلَهَ وَالشَّرَفَ وَالرِّفْعَهَ
خدایا عطا کن به محمد و آلش مقام وسیله و فضیلت و شرف و رفعت
وَالدَّرَجَهَ الْکَبیرَهَ اَللّهُمَّ اِنّى آمَنْتُ بِمُحَمَّدٍ صَلَّى اللّهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ
و درجه بلند خدایا من ایمان آوردم به محمد صلى الله علیه و آله
وَلَمْ اَرَهُ فَلا تَحْرِمْنى فِى الْقِیمَهِ رُؤْیَتَهُ وَارْزُقْنى صُحْبَتَهُ وَ تَوَفَّنى
با اینکه او را ندیده ام پس در روز قیامت از دیدارش محرومم مفرما و مصاحبت و همنشینى او را روزیم فرما
عَلى مِلَّتِهِ وَاسْقِنى مِنْ حَوْضِهِ مَشْرَباً رَوِیّاً سآئِغاً هَنَّیئاً لا اَظْمَاءُ
و بر کیش او بمیرانم و بنوشانم از حوض او (حوض کوثر) نوشاندنى سیراب و جانبخش و گوارا که
بَعْدَهُ اَبَداً اِنَّکَ عَلى کُلِّشَىْءٍ قَدیرٌ اَللّهُمَّ اِنّى آمَنْتُ بِمُحَمَّدٍ صَلَّى
پس از آن هرگز تشنه نشوم که براستى تو بر هرچیز توانایى خدایا من ایمان آورده ام به محمد صلى
اللّهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَلَمْ اَرَهُ فَعَرَِّفْنى فِى الْجِنانِ وَجْهَهُ اَللّهُمَّ بَلِّغْ مُحَمَّداً
الله علیه وآله و او را ندیده ام پس در بهشت رویش را به من نشان ده خدایا برسان به محمد
صَلَّى اللّهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ مِنّى تَحِیَّهً کَثیرَهً وَ سَلاماً .
صلى الله علیه و آله از جانب من تحیتى بسیار و سلامى .
۹- دعای ام داود خوانده شود .
۱۰- این تسبیح را که ثواب آن بسیار است گفته شود:
سُبْحانَ اللّهِ قَبْلَ کُلِّ اَحَدٍ وَسُبْحانَ اللّهِ بَعْدَ کُلِّ اَحَدٍ وَسُبْحانَ اللّهِ مَعَ کُلِّ اَحَدٍ وَسُبْحانَ
منزه باد خدا پیش از هر کس و منزه باد خدا پس از هرکس و منزه باد خدا با هرکس و منزه باد
اللّهِ یَبْقى رَبُّنا ویَفْنى کُلُّ اءَحَدٍ وَسُبْحانَ اللّهِ تَسْبیحاً یَفْضُلُ تَسْبیحَ
خدا که باقى ماند پروردگار ما و فانى شود هرکس و منزه باد خدا تنزیهى که فزونى گیرد بر تسبیح
الْمُسَبِّحینَ فَضْلاً کَثیراً قَبْلَ کُلِّ اَحَدٍ وَسُبْحانَ اللّهِ تَسْبیحاً یَفْضُلُ
تسبیح گویان فزونى بسیارى پیش از هرکس و منزه باد خدا تنزیهى که فزونى گیرد بر
تَسْبیحَ الْمُسَبِّحینَ فَضْلاً کَثیراً بَعْدَ کُلِّ اَحَدٍ وَسُبْحانَ اللّهِ تَسْبیحاً
تسبیح تسبیح گویان فزونى بسیارى پس از هرکس و منزه باد خدا تنزیهى که
یَفْضُلُ تَسْبیحَ الْمُسَبِّحینَ فَضْلاً کَثیراً مَعَ کُلِّ اَحَدٍ وَ سُبْحانَ اللّهِ تَسْبیحاً یَفْضُلُ تَسْبیحَ الْمُسَبِّحِینَ
فزونى گیرد بر تسبیح تسبیح گویان فزونى بسیار با هر کس ، و منزه باد خدا تنزیهى که فزونى گیرد بر تسبیح تسبیح گویان
فَضْلاً کَثیراً لِرَبِّنَا الْباقى وَیَفْنى کُلُّ اَحَدٍ وَسُبْحانَ اللّهِ تَسْبیحاً لا یُحْصى وَلا یُدْرى وَلا یُنْسى وَلا
برترى بسیارى براى پروردگار ما که باقى ماند و جز او فانى شودهر کس و منزه باد خدا تنزیهى که به شماره در نیاید و دانسته نشود و فراموش نگردد و
یَبْلى وَلا یَفْنى وَلَیْسَ لَهُ مُنْتَهى وَسُبْحانَ اللّهِ تَسْبیحاً یَدوُمُ
کهنه نشود و فنا نپذیرد و انتهایى برایش نباشد و منزه باد خدا تنزیهى که دوام داشته باشد
بِدَوامِهِ وَیَبْقى بِبَقآئِهِ فى سِنِى الْعالَمینَ وَشُهوُرِ الدُّهوُرِ وَاَیّامِ
به دوام او و باقى ماند به بقاى او در طول سالهاى این جهان و سایر جهانیان و ماههاى این روزگار و هر روزگار و روزهاى
الدُّنْیا وَساعاتِ اللَّیْلِ وَالنَّهارِ وَسُبْحانَ اللّهِ اَبَدَ الاَْبَدِ وَمَعَ الاَْبَدِ مِمّا
دنیا و ساعات شب و روز و منزه باد خدا تا جاویدان است جاوید و همراه با جاوید بدانسان که
لا یُحْصیهِ الْعَدَدُ وَلا یُفْنیهِ الاَْمَدُ وَلا یَقْطَعُهُ الاَْبَدُ و َتَبارَکَ اللّهُ
شماره اش نتوان کرد و زمان و مدت آنرا به فنا نکشاند و قطعش نکند ((هرگز)) و بزرگ است خدا
اَحْسَنُ الْخالِقینَ پس بگو: وَالْحَمْدُ لِلّهِ قَبْلَ کُلِّ اَحَدٍ وَالْحَمْدُ لِلّهِ بَعْدَ کُلِّ
بهترین آفریدگان * و ستایش خاص خدا است پیش از هرکس و ستایش از آن او است پس از هر
اَحَدٍ تا آخر دعا لکن بجاى هر سُبْحانَاللّهِ الْحَمْدُلِلّهِ بگو و چون به اَحْسَنُ
کس * منزه است خدا و ستایش خاص خداست * بهترین
الْخالِقینَ رسیدى بگو: لا اِلهَ اِلا اللّهُ قَبْلَ کُلِّ اَحَدٍ تا به آخر بجاى سُبْحانَ اللّهِ
آفریدگان * معبودى نیست جز خدا پیش از هرکس * منزه است خدا
لا اِلهَ اِلا اللّهُ مى گوئى و بعد از آن بگو: وَاللّهُ اَکْبَرُ قَبْلَ کُلِّ اَحَدٍ تا به آخر که بجاى
جز او خدایى نیست * و خدا بزرگتر است از توصیف پیش از هر کس *
سُبْحانَ اللّهِ اَللّهُ اَکْبَرُ مى گوئى پس مى خوانى دعاى : اَللّهُمَّ مَنْ تَعَبَّاءَ وَتَهَیَّاءَ را که
منزه است خدا و خدا بزرگتر است از توصیف
۱۱- دعای امام حسین علیه السلام در روز عرفه خوانده شود.
۱۲- در آخر روز عرفه این دعا خوانده شود :
یا رَبِّ اِنَّ ذُنُوبى لا تَضُرُّکَ وَاِنَّ مَغْفِرَتَکَ لى لا تَنْقُصُکَ فَاَعْطِنى ما لا
پروردگارا همانا گناهان من زیانى به تو نزند و محققاً آمرزش تو از من نقصانى به تو نرساند پس عطا کن به من
یَنْقُصُکَ وَاغْفِرْ لى ما لایَضُرُّکَ و ایضا بخوان : اَللّهُمَّ لا تَحْرِمْنى خَیْرَ ما
آنچه را نقصانت نرساند و بیامرز برایم آنچه را زیانت نزند * خدایا محرومم مکن از آن خیرى که
عِنْدَکَ لِشَرِّ ما عِنْدى فَاِنْ اَنْتَ لَمْ تَرْحَمْنى بِتَعَبى وَ نَصَبى فَلا
نزد تو است بخاطر آن شرى که در پیش من است پس اگر تو به رنج و خستگیم رحم نمى کنى پس
تَحْرِمْنى اَجْرَ الْمُصابِ عَلى مُصیبَتِهِ
محرومم مدار از پاداش مصیبت دیده اى بر مصیبتش .
۱۳- دعای مشلول خوانده شود.

پی نوشت :

۱- کنزالعمال، جلد ۵، ص ۱۳٫
۲- مستدرک الوسایل، جلد ۲، ص ۱۶۸/ وافى، جلد ۲، ص ۴۵٫
۳- بحارالانوار، ج ۹۹، ص ۲۶۴٫
۴- همان، ص ۲۹۳ .
۵- جوادى آملى، صهباى صفا، ص ۸۵ .
۶- همان، صص ۸۵ و ۸۶ .
۷- محسن قرائتى، حج، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ چهارم .

منابع:

ماهنامه گلبرگ، ش۴۷
ماهنامه گلبرگ، ش۵۹
ماهنامه گلبرگ، ش۸۲
ماهنامه پاسدار اسلام، ش۱۹۵
ماهنامه پاسدار اسلام، ش۱۹۶
ماهنامه پاسدار اسلام، ش۲۸۹

بازدیدها: 230