لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی و مخالفت علما

لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی و مخالفت علما

لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی یکی از مهم‌ترین طرح‌های سیاسی دوران محمدرضا شاه پهلوی بود که در ۱۶ مهر ۱۳۴۱ توسط دولت اسدالله علم تصویب شد. این لایحه بخشی از سیاست‌های به‌اصطلاح اصلاحی شاه تحت عنوان انقلاب سفید بود، اما با واکنش شدید روحانیت و مردم ایران، به‌ویژه امام خمینی (ره)، مواجه شد.

مفاد و تغییرات لایحه:

1. حذف شرط اسلام برای نمایندگان:
   • در قوانین پیشین، نمایندگان شوراهای ایالتی و ولایتی باید مسلمان می‌بودند. اما در این لایحه، این شرط حذف شد.
   • این موضوع باعث نگرانی علما شد، زیرا امکان ورود غیرمسلمانان به مناصب مهم افزایش می‌یافت.
2. سوگند به کتاب آسمانی به جای قرآن:
   • در قوانین قبلی، نمایندگان باید به قرآن کریم سوگند یاد می‌کردند. اما این لایحه اجازه می‌داد که هر فردی به کتاب آسمانی خود سوگند یاد کند.
   • علما این تغییر را مقدمه‌ای برای کاهش نقش اسلام در حکومت می‌دانستند.
3. گسترش حق رأی زنان:
   • زنان نیز در این لایحه اجازه یافتند در انتخابات شرکت کنند.
   • روحانیت معتقد بود که این اصلاحات بدون توجه به احکام اسلامی انجام می‌شود. و هدف اصلی آن، تغییر فرهنگ اسلامی جامعه است.

واکنش امام خمینی (ره) و علمای اسلام

🔹 امام خمینی (ره) به همراه دیگر مراجع مانند آیت‌الله گلپایگانی، آیت‌الله مرعشی نجفی و آیت‌الله میلانی، مخالفت خود را علنی کردند.
🔹 ایشان در ۱۳ آبان ۱۳۴۱ نامه‌ای به شاه فرستادند و هشدار دادند. که این لایحه برخلاف احکام اسلام و قانون اساسی مشروطه است.
🔹 پس از تظاهرات مردمی و اعتراضات گسترده در سراسر کشور، شاه مجبور شد در ۱۰ آذر ۱۳۴۱ این لایحه را لغو کند.

نتایج و پیامدهای این قانون:

✅ پیروزی موقت علما: عقب‌نشینی شاه نشان داد که حوزه‌های علمیه و مردم هنوز قدرت بالایی دارند.
✅ زمینه‌ساز قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲: این واقعه اولین رویارویی جدی امام خمینی (ره) با شاه بود. که بعدها به قیام ۱۵ خرداد و سرانجام به انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ منجر شد.

این واقعه نشان داد که سیاست‌های ضداسلامی و استعماری شاه با مقاومت گسترده‌ای روبه‌رو خواهد شد. و روحانیت نقش مهمی در هدایت مبارزات مردمی دارد.

 

 

بازدیدها: 0