نیایش با خدا – شرحی بر دعای سحر – بخش اوّل

نیایش با خدا – شرحی بر دعای سحر – بخش اوّل

مقدمه

     دعای سحر از جمله ادعیه ای است که مورد توصيه عالمان و عارفانِ گوهرشناس بوده و از همين روست كه بزرگان، شرح‏ هايى بر آن نوشته‏ اند از جمله شرح‏ هاى نگاشته شده دربارۀ دعای سحر كه بسيار مفيد و پرارزش مى ‏باشد، شرح دعای سحر ارزشمند امام خمينى رضوان الله تعالی علیه است. همچنین شاگرد این استاد عظیم الشأن، فقيه عارف حضرت آيت الله حاج شيخ‏ حسين مظاهرى «دامت بركاته» نيز كه انس و الفتى ديرينه با دعا و آموزه‏ هاى عرفانىِ مكتب اهل‏بيت عليهم السّلام دارند، و به طور دايم به تفسير ادعيه و مناجات‏ هاى معصومان عليهم السّلام پرداخته ‏اند شرحی بر این دعای شریف دارند. ايشان دعای سحر را راز و نياز عارف با حضرت حق می داند و معتقد است عارف در دعای سحرگاهى به صفات جماليه و جلاليه حق نظر دارد و گاهى به صفات افعال او يعنى فيض مقدّس توجه دارد و لذا وقتى خدا خدا می كند لذت می برد.

     ايشان سعى دارد تا با تفسير ادبى، عرفانى، ولايى و اخلاقى فرازهاى دعای سحر ، حلاوت و لذت آن را به كام تشنگان بچسباند. از آنجايى كه خود از شيرينى و لذت آن بهره‏ مند بوده است و فارق از نگاه‏ هاى بيرونى، از درون سخن می گويد، عاشق را بهره‏ مند می سازد. و در همين راستا اهتمام به شرح دعاى مبارك سحر كردند.

     از جمله معارف الهى و تعاليم اسلامى دعا می باشد كه در عرف عارفان به آن تضرع و انابه و در فارسى به آن «راز و نياز و توبه» گفته می شود كه در اسلام از مهم‏ ترين امور به شمار می رود، و از سيرت انبياى و اوصيا و اولياء بر شمرده شده است، براى اهل عرفان لذيذترين لذت‏ ها به شمار می آيد، چرا كه: سخن گفتن دل داده است با دل‏دار، هم چنان كه قرآن و قرائت آن، سخن گفتن معشوق است با دلداده‏ اش.

     پس دعا، قرآنى است كه فرا فرستاده می شود در مقابل قرآن كه كتابى است فرو فرستاده شده. امام حسين عليه السّلام در دعاى عرفه فرموده است: «يا مَن اذاق احبائه حلاوة المؤانسة؛(1) اى آن كه شيرينى همدمى را به دوست دارانش چشانده است.» و امام سجاد عليه السّلام در مناجات محبين، صحيفه (ثانويه) فرموده است: «الهى! من ذا الذى ذاق حلاوة محبتك فرام منك بدلا؛ (2) الهى كيست كه شيرينى دوستى تو را چشيده باشد و تو را با كس ديگرى عوض كرده باشد؟»

     آن چه كه بايد مورد توجه قرار گيرد اين است كه براى راز و نياز بايد زمينه‏ هايى چيد تا قلب آماده گردد و زبان براى سخن گفتن به تكلم در آيد. اين زمينه‏ ها و تمهيدات، همان آداب دعا هستند كه جريان عشق ورزى و مكالمه با معشوق را زيباتر جلوه می كنند و بنده را به خداوند نزديك‏تر می سازند. اين آداب بسيار دقيق و تجربه شده است كه از متن آيات و روايات استخراج شده است، بنابراين بايد قبل از دعا، در حين دعا و بعد از آن، معشوق را به صفات جمال و كمالش ستود و از نعمت‏ هاى گوناگونى كه به ما عطا فرموده سپاس گذارى كرد و زبان به شكر او گشود، با اين شكر دائمى است كه دعا معنا و مفهوم می يابد و آدمى از راز و نياز لذت می برد. كيفيت تمجيد، ثناگويى، ستايش و قدردانى از خداوند در دعاهايى كه از اهل بيت عليهم السّلام رسيده بيان شده است.

     از امام صادق عليه السّلام روايت شده است كه: «من قال يا الله يا الله عشر مرّات، قيل له: لبّيك ما حاجتك؟؛(3) هر كس كه ده بار بگويد: «يا الله يا الله» به او گفته می شود: بله؟ چه می خواهى؟»

     باز از آن حضرت روايت شده است كه: «من قال يا رب يا رب عشر مرّات قيل له لبّيك ما حاجتك؟؛(4) هر كس كه ده بار بگويد: «يا رب يا رب» به او گفته می شود: بله؟ چه می خواهى؟» يكى از در خواست‏ هاى بنده از معبود، آمرزش گناهان است.

     از جمله دعاها، دعای سحر می باشد كه عارف، سحرگاهان با خداى خود خلوت می كند و به راز و نياز می پردازد و در همه دعا خدا خدا می كند همان گونه كه استاد بزرگوارم حضرت امام رحمه الله می فرمودند دعای سحر، مسئول منه ندارد» يعنى فقط راز و نياز با خداست.

     معنا ندارد عبدالله وقتى به در خانه خدا می رود، چيزى از خدا بخواهد. او فقط بايد خدا خدا بگويد لذا در دعای سحر عبد عارف به اسماء و صفات خداوند توجه دارد و در راز و نياز خود حضرت حق تعالى را به اسماء و صفاتش قسم می دهد و گاهى پا فراتر می گذارد و به مولاى خود خلوت می كند و به ذات خداوند كه مستجمع جميع صفات، اسماء و كمالات است به نحو وحدت و به نحو عينيت نظر دارد تا از تكرار جملات دلنشين اين دعا لذت می برد كه قابل توصيف نيست و اين از ويژگى‏ هاى دعای سحر است كه عارف تشنه آن است.

اميدواريم حضرت حق حلاوت راز و نياز با خود را به ويژه شيرينى دعای سحر را به همه بچشاند و با اين دعا، زمينه وصل و تقرّب ما را فراهم سازد.

1) بحارالانوار، ج 95، ص 266.

2) همان، ج 94، ص 148( باب ادعية المناجاة، المناجاة التاسعة).

3) كافى، ج 2، ص 519( باب من قال يا الله)، ح 1.

4) همان، ص 520،( باب من قال با رب)، ح 1.

برگرفته از سایت دفتر مرجع عالیقدر آیت الله مظاهری حفظه الله تعالی

پایگاه اطّلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام

بازدیدها: 0