نیایش با خدا – شرحی بر دعای سحر – بخش اوّل

نیایش با خدا – شرحی بر دعای سحر – بخش اوّل

مقدمه

     دعای سحر از جمله ادعیه ای است که مورد توصیه عالمان و عارفانِ گوهرشناس بوده و از همین روست که بزرگان، شرح‏ هایى بر آن نوشته‏ اند از جمله شرح‏ هاى نگاشته شده دربارۀ دعای سحر که بسیار مفید و پرارزش مى ‏باشد، شرح دعای سحر ارزشمند امام خمینى رضوان الله تعالی علیه است. همچنین شاگرد این استاد عظیم الشأن، فقیه عارف حضرت آیت الله حاج شیخ‏ حسین مظاهرى «دامت برکاته» نیز که انس و الفتى دیرینه با دعا و آموزه‏ هاى عرفانىِ مکتب اهل‏بیت علیهم السّلام دارند، و به طور دایم به تفسیر ادعیه و مناجات‏ هاى معصومان علیهم السّلام پرداخته ‏اند شرحی بر این دعای شریف دارند. ایشان دعای سحر را راز و نیاز عارف با حضرت حق می داند و معتقد است عارف در دعای سحرگاهى به صفات جمالیه و جلالیه حق نظر دارد و گاهى به صفات افعال او یعنى فیض مقدّس توجه دارد و لذا وقتى خدا خدا می کند لذت می برد.

     ایشان سعى دارد تا با تفسیر ادبى، عرفانى، ولایى و اخلاقى فرازهاى دعای سحر ، حلاوت و لذت آن را به کام تشنگان بچسباند. از آنجایى که خود از شیرینى و لذت آن بهره‏ مند بوده است و فارق از نگاه‏ هاى بیرونى، از درون سخن می گوید، عاشق را بهره‏ مند می سازد. و در همین راستا اهتمام به شرح دعاى مبارک سحر کردند.

     از جمله معارف الهى و تعالیم اسلامى دعا می باشد که در عرف عارفان به آن تضرع و انابه و در فارسى به آن «راز و نیاز و توبه» گفته می شود که در اسلام از مهم‏ ترین امور به شمار می رود، و از سیرت انبیاى و اوصیا و اولیاء بر شمرده شده است، براى اهل عرفان لذیذترین لذت‏ ها به شمار می آید، چرا که: سخن گفتن دل داده است با دل‏دار، هم چنان که قرآن و قرائت آن، سخن گفتن معشوق است با دلداده‏ اش.

     پس دعا، قرآنى است که فرا فرستاده می شود در مقابل قرآن که کتابى است فرو فرستاده شده. امام حسین علیه السّلام در دعاى عرفه فرموده است: «یا مَن اذاق احبائه حلاوه المؤانسه؛(۱) اى آن که شیرینى همدمى را به دوست دارانش چشانده است.» و امام سجاد علیه السّلام در مناجات محبین، صحیفه (ثانویه) فرموده است: «الهى! من ذا الذى ذاق حلاوه محبتک فرام منک بدلا؛ (۲) الهى کیست که شیرینى دوستى تو را چشیده باشد و تو را با کس دیگرى عوض کرده باشد؟»

     آن چه که باید مورد توجه قرار گیرد این است که براى راز و نیاز باید زمینه‏ هایى چید تا قلب آماده گردد و زبان براى سخن گفتن به تکلم در آید. این زمینه‏ ها و تمهیدات، همان آداب دعا هستند که جریان عشق ورزى و مکالمه با معشوق را زیباتر جلوه می کنند و بنده را به خداوند نزدیک‏تر می سازند. این آداب بسیار دقیق و تجربه شده است که از متن آیات و روایات استخراج شده است، بنابراین باید قبل از دعا، در حین دعا و بعد از آن، معشوق را به صفات جمال و کمالش ستود و از نعمت‏ هاى گوناگونى که به ما عطا فرموده سپاس گذارى کرد و زبان به شکر او گشود، با این شکر دائمى است که دعا معنا و مفهوم می یابد و آدمى از راز و نیاز لذت می برد. کیفیت تمجید، ثناگویى، ستایش و قدردانى از خداوند در دعاهایى که از اهل بیت علیهم السّلام رسیده بیان شده است.

     از امام صادق علیه السّلام روایت شده است که: «من قال یا الله یا الله عشر مرّات، قیل له: لبّیک ما حاجتک؟؛(۳) هر کس که ده بار بگوید: «یا الله یا الله» به او گفته می شود: بله؟ چه می خواهى؟»

     باز از آن حضرت روایت شده است که: «من قال یا رب یا رب عشر مرّات قیل له لبّیک ما حاجتک؟؛(۴) هر کس که ده بار بگوید: «یا رب یا رب» به او گفته می شود: بله؟ چه می خواهى؟» یکى از در خواست‏ هاى بنده از معبود، آمرزش گناهان است.

     از جمله دعاها، دعای سحر می باشد که عارف، سحرگاهان با خداى خود خلوت می کند و به راز و نیاز می پردازد و در همه دعا خدا خدا می کند همان گونه که استاد بزرگوارم حضرت امام رحمه الله می فرمودند دعای سحر، مسئول منه ندارد» یعنى فقط راز و نیاز با خداست.

     معنا ندارد عبدالله وقتى به در خانه خدا می رود، چیزى از خدا بخواهد. او فقط باید خدا خدا بگوید لذا در دعای سحر عبد عارف به اسماء و صفات خداوند توجه دارد و در راز و نیاز خود حضرت حق تعالى را به اسماء و صفاتش قسم می دهد و گاهى پا فراتر می گذارد و به مولاى خود خلوت می کند و به ذات خداوند که مستجمع جمیع صفات، اسماء و کمالات است به نحو وحدت و به نحو عینیت نظر دارد تا از تکرار جملات دلنشین این دعا لذت می برد که قابل توصیف نیست و این از ویژگى‏ هاى دعای سحر است که عارف تشنه آن است.

امیدواریم حضرت حق حلاوت راز و نیاز با خود را به ویژه شیرینى دعای سحر را به همه بچشاند و با این دعا، زمینه وصل و تقرّب ما را فراهم سازد.

۱) بحارالانوار، ج ۹۵، ص ۲۶۶٫

۲) همان، ج ۹۴، ص ۱۴۸( باب ادعیه المناجاه، المناجاه التاسعه).

۳) کافى، ج ۲، ص ۵۱۹( باب من قال یا الله)، ح ۱٫

۴) همان، ص ۵۲۰،( باب من قال با رب)، ح ۱٫

برگرفته از سایت دفتر مرجع عالیقدر آیت الله مظاهری حفظه الله تعالی

پایگاه اطّلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام

بازدیدها: 0