وقتی جنازه پسرم را آوردند بوی عطر می داد

کمر خم و عصای دست و پاهای پرانتزی دردناک، در بدو دیدار، اولین تصویر از فاطمه عباسی است. بسختی راه می‌رود، به‌زحمت می‌نشیند و با درد جابه جا می‌شود، ولی برای هم کلامی، خوش مشرب است و با حوصله.

مادر چهار شهید جنگ را پیش از مصاحبه، آدمی با مواضع تند می پنداشتم، اما ساعتی نشستن کنار او و مرور خاطرات دور و نزدیکش آن تصویر را از بین برد و به جایش تصویر مادری را نشاند که سمبل مقاومت است. او روز مصاحبه از چهار پسرش گفت، از این که جنازه های هر چهار فرزند را دیده، اما مقابل چشم مردم برایشان اشک نریخته تا حافظ وصیت آنها باشد. برخی حرف های او برایم عجیب بود، با برخی از مفاهیم ذهنی او مانوس نبودم، اما در مجموع فاطمه عباسی زنی است نماینده یک نسل در حال فراموشی که باید از نو مرور شوند؛ آدم هایی که راوی بخشی از تاریخ این کشورند و شنیدن حرف هایشان می تواند برداشتی را که این روزها برخی از مردم از خانواده های شهدا دارند، اصلاح کند.

عکس پسرهایتان را همیشه روی دیوار نگه می دارید؟

بله، از همان زمان که شهید شدند این عکس ها روی دیوار است.

کدام پسر زودتر شهید شد؟

احمد، سال 59.

پس همان اوایل جنگ بود؟

نه، هنوز جنگ شروع نشده بود.

پس چطور شهید شد؟

احمد آن زمان در کردستان بود، به دست کومله ها شهید شد.

سرباز بود؟

نه، پاسدار بود و مدت ها قبل از شهادت به آن مناطق رفت و آمد داشت.

دقیقا دنبال چه بود؟

زمان شاه، احمد فعالیت زیرزمینی انجام می داد و شعار نویسی می کرد، شب ها هم روی پشت بام الله اکبر می گفت.

شما مخالف این کارها نبودید؟

مخالف نه، اما می گفتم بیا پایین دستگیرت می کنند، ولی خودش نمی ترسید.

یعنی شما می ترسیدید؟

بله می ترسیدم، چون بی خبر بودم و نمی دانستم دنیا چه خبر است، اما بچه ها در اجتماع بودند و می دانستند.

خواسته پسرهای شما چه بود؟

می خواستند شاه را رد کنند. شاه را نمی خواستند چون ظلم می کرد و جوان ها را شکنجه می داد و می کشت. من بارها دیده بودم که جوان ها را می گرفتند و چشم بسته می بردند، اما نمی دانستم قضیه چیست تا این که ساواک منحل شد.

پسرهای شما هم دستگیر شده بودند؟

یک بار پسر بزرگم را دستگیر کردند، اما چون مدرکی نداشتند آزاد شد.

شکنجه هم شده بود؟

نه، فقط یک روز بازداشت شده بود.

شما اولین فرزندتان را سال 59 از دست دادید، وقتی خبر شهادت او را شنیدید چه کار کردید؟

 هیچ کار، آنها خودشان ما را آماده کرده بودند و می دانستیم شهید می شوند. جنازه احمد 38 روز بعد از شهادت در پادگان ماند چون احمد و همرزم هایش که جزو گروه چمران بودند پادگان بانه را آزاد کرده بودند. صورت احمد با خمپاره کومله ها متلاشی شده بود، وقتی جنازه او را آوردند بوی عطر می داد.

شما جنازه را دیدید؟

بله.

بوی عطر را هم خودتان استشمام کردید؟

بله، خیلی زیاد. همین شد که خدا هم به ما صبر داد.

گریه هم کردید؟

پسرها وصیت کرده بودند برای ما گریه نکن.

وصیت جای خود، اما به هر حال وقتی عزیزی از دست می رود گریه اجتناب ناپذیر است؟

ما هیچ وقت در انظار مردم گریه نمی کردیم، الان هم همین طور.

خب پس در خفا گریه می کنید؟

بله، مگر می شود گریه نکرد. البته من الان هم اول برای امام حسین و خانواده اش گریه می کنم.

و بعد برای بچه ها؟

البته بچه های من نیاز به گریه ندارند، خوش به حالشان که رفتند و به این مقام رسیدند و ما مانده ایم گنهکار.

دومین پسرتان کی شهید شد؟

دومین پسر علی بود. علی دیپلمش را که گرفت وارد سپاه شد و مرتب محل خدمتش عوض می شد تا این که یک بار ترکش به سینه اش خورد و زخمی شد و به خانه آمد؛ اما بعد از شش ماه دوباره به جبهه برگشت و در عملیات بیت المقدس یک شهید شد. یونس، پسر دیگرم هم درست در همان روز شهید شد، البته یونس صبح و علی سر شب. جنازه علی را که آوردند، سه روز بعد جنازه یونس را آوردند.

جنازه کدام یک از این دو پسر زخمی تر بود؟

هر دو زخمی بودند، اما یونس بیشتر زخمی بود و دستش هم قطع شده بود.

وقتی خبر شهادت همزمان دو پسرتان را شنیدید چه حسی داشتید؟

هیچ. ما در مراسم ختم علی بودیم که پسر دایی ام وارد شد و گفت خدا به این مادر صبر بدهد. البته من قبل از آن خواب دیده بودم و دیدم در بهشت زهرا قدم می زنم، در قطعه 26 که سه خانم قدبلند آنجا هستند و سراغ من آمدند و گفتند راه را باز کنید مادر سه شهید دارد می آید. من از خواب پریدم و گفتم خدایا به تو پناه می برم. فردای آن روز خبر شهادت علی را برایمان آوردند که بعد هم تشییع جنازه کردند و او را در قطعه 26 دفن کردند. ختم علی بود که خبر شهادت یونس را آوردند، پدر بچه ها پشت میکروفن مشغول حرف زدن بود که خبر را دریافت کرد و از همان جا خبر شهادت پسر سوم را هم اعلام کرد، بعد مسجد به هم ریخت از بس مردم ناراحت شدند. اما من به مردم گفتم که می دانستم بچه ها شهید می شوند.

شما جنازه هر چهار پسرتان را دیده اید، می خواهم بدانم وقتی برای آخرین بار به صورت آنها نگاه کردید به عنوان آخرین دیدار با آنها چه حسی داشتید؟

هیچی، فقط نگاه کردم.

یعنی بهت زده شدید؟

نه، گفتم که اینها ما را برای شهادتشان آماده کرده بودند.

آمادگی درست، اما به هر حال مرگ فرزند تجربه ناخوشایندی است.

بله، تحت تاثیر قرار گرفتم، اما فرزندی را که در راه خدا می دهی، خدا هم صبرش را می دهد. پیش از این که بچه هایم شهید شوند من خواب امامان و سیدهای زیادی را می دیدم. پیش از این که احمد شهید شود من خواب امام خمینی را دیدم که من به دست و پای ایشان بوسه زدم و گفتم آقا ما شما را در آسمان ها جستجو می کردیم و اینجا پیدایتان کردیم، ایشان هم گفتند چون شما مرا دوست دارید آمدم. منظورم این است که این خواب ها و افرادی که در خواب می بینیم به ما صبر می دهند.

پدر شهدا هم مثل شما فکر می کرد؟

بله، حتی اگر یک موقع من بی تابی می کردم، ایشان مرا دلداری می داد و می گفت باید صبر کنی.

خیلی دل تنگشان می شوید؟

بله ، دلم برایشان تنگ می شود، مگر می شود دلم تنگ نشود. همان زمان یک خانمی به من گفت ما شنیدیم تو اصلا گریه نمی کنی که من گفتم مگر می شود گریه نکرد. پسرم علی وصیت کرده بود که مادر می دانم تحمل مرگ من سخت است، اما به یاد 14 معصوم و شهدای کربلا صبر کن و اجازه نده دشمن گریه تو را ببیند. جنازه علی را که آوردند من صورتش را بوسیدم،خیلی خنک بود، آن قدر خنک که جگرم خنک شد. اما اجازه ندادند صورت بقیه پسرهایم را ببوسم چون گفتند احتمال دارد شیمیایی شده باشند.

حتی پسر چهارمتان محمد؟

بله. محمد را یک تک تیرانداز کشته بود، گلوله خورده بود به دهانش و از سرش آمده بود بیرون. محمد تخریبکار بود و لحظه ای که از پشت خاکریز بیرون آمده بود تیر خورد.

وقتی احمد به عنوان اولین پسر خانواده شهید شد، واکنش برادرهایش چه بود؟ برای رفتن به جبهه سست نشدند؟

احمد به برادرهایش وصیت کرده بود که آقا را تنها نگذارید. زمانی که احمد شهید شد، علی تازه دیپلم گرفته بود و گفت نمی گذاریم تفنگ برادرم روی زمین بماند و بلافاصله رفت به جبهه. یونس هم دانش آموز راهنمایی بود که به جنگ رفت، 18 سالش بود که شهید شد، اول هم قبولش نمی کردند، اما آن قدر رفت و آمد و اصرار کرد تا بالاخره اعزام شد.

محمد، آخرین پسر هم حتما پیرو همین تفکر بود؟

محمد استاد اسلحه بود. چند هزار نفر از محمد نحوه کار با اسلحه را یاد گرفتند. بعد هم که شهید شد چندین کتاب قطور مربوط به اسلحه را تحویل سپاه دادیم.

محمد کی و کجا شهید شد؟

کربلای هشت. قرار بود شش ماه جبهه بماند و بعد به دانشگاه برود، اما سر شش ماه جنازه اش آمد.

پس به دانشگاه نرسید؟

به دانشگاه نرسید، اما به دانشگاه خودش رسید.

حالا سال ها از آن روزها که شما خاطراتش را تعریف می کنید می گذرد. تا به حال شده در خلوت خودتان به این چهار پسر فکر کنید؟

بله، فکر می کنم، اما خدا را شکر می کنم که اگر بچه به من زیاد دادی، به راه خوبی رفتند.

چند فرزند دارید؟

ده تا، شش پسر و چهار دختر که چهار پسرم شهید شدند و یک دخترم که چند سال پیش باردار بود ، تصادف کرد و همراه فرزندش فوت کرد.

برای مرگ دخترتان ناراحت شدید؟

بسیار زیاد.

گریه هم کردید؟

زیاد.

الان که سال ها از پایان جنگ می گذرد چه حسی به جنگ دارید؟

 من اصلا به این چیزها فکر نمی کنم وبابت جنگ از کسی طلبکار نیستم، اما دیده ام کسانی را که پشیمان شده اند. بعضی ها به من می گویند حیف از بچه هایت نبود که رفتند، اما من بدم می آید و می گویم بچه ها را در راه خدا داده ام. یک نفر در محله ما هست که دائم بی قراری می کند، اما من می گویم خودت را بی اجر نکن، می دانی بچه هایت کجا رفتند؟

تا به حال خواب پسرهایتان را دیده اید؟ می خواهم بدانم آنها را در چه فضایی می بینید.

من خیلی کم خوابشان را می بینم، در حد چند صحنه کوتاه. شاید برای این که با رفتنشان کنار آمده ام و برایشان بی تابی نمی کنم سراغم نمی آیند. اما خواب شوهرم را زیاد می بینم.

پس برای شوهرتان بیشتر بی تابی می کنید تا پسر ها؟

بله، چه کسی دوست دارد شوهرش کنارش نباشد و تنها باشد؟

می دانید برخی مردم در مورد خانواده شهدا چطور فکر می کنند، مثلا می گویند اگر یک یا چند عضو خانواده را از دست داده اند لااقل چیزهای خوبی عایدشان شده است.

بله، این حرف ها به گوش ما هم می رسد، اما خدا شاهد است که تا به حال هیچ چیز از بنیاد نگرفته ایم. یک زمانی بنیاد به خانواده های شهدا 200 هزار تومان می داد، برخی که از این موضوع باخبر شده بودند، گفتند معلوم شد برای چه ناراحت نیستید، هر کسی این پول ها را بگیرد ناراحت نمی شود. من هم گفتم امیدوارم از این پول ها قسمت شما هم بشود. عده ای هم به ما گفتند خانه تان را که ساخته اید از پول هایی است که بنیاد به شما داده، در حالی که ما یک زمینی در سعادت آباد داشتیم و آن را فروختیم و این خانه را ساختیم. من از این زخم زبان ها زیاد شنیدم، اما به خدا واگذارشان کرده ام.

چرا از تسهیلاتی که بنیاد به خانواده شهدا می دهد مثل وام، سفرهای زیارتی و… استفاده نکردید؟

البته چند بار مشهد رفتیم، مکه هم رفته ام، زمان ریاست کروبی بود، او خیلی برای خانواده شهدا زحمت می کشید، اما حیف که آخرش همه چیز را به باد فنا داد.

البته من طرف خدا هستم و به چپ و راست کار ندارم .

اخبار مربوط به صدام را پیگیری می کردید؟

بله، همیشه پیگیر بودم.

پس می دانید سرنوشتش چه شد؟

بله، دستگیرش کردند و بعد هم اعدام شد. خداوند تقاص این دنیا را از او گرفت تا بماند برای آن دنیا.

از مرگ صدام خوشحال شدید؟

از ذوق نمی دانستیم چه کار باید بکنیم.

نظرتان در مورد اعدام صدام چه بود؟ باورش کردید؟

راستش را بخواهید نه، هنوز هم شک دارم که مرده باشد. نمی دانستم خود صدام بود یا یکی از بدل های او.

در بین سیاسیون دنیا کسی هست که شما مثل صدام از مرگش خوشحال شوید؟

نه، من از مرگ کسی هیچ وقت خوشحال نمی شوم. البته آرزو دارم اسرائیل و آمریکا زیر و رو شوند، همین طور کسانی که مسبب جنگ ایران و عراق و کشتار این همه جوان شدند، اما بجز اینها از مرگ و نابودی کسی خوشحال نمی شوم.

اگر دوباره جنگ بشود خانواده شما مشارکت می کنند؟

اگر باز هم این اتفاق بیفتد من اگر بتوانم خودم اسلحه در دست می گیرم و می جنگم، اما این که خانواده ام بیایند تصمیم با خودشان است. من این را به رئیس جمهور قبلی و فعلی هم گفته ام و ترس از مرگ ندارم.

برای خدا به جنگ می روید یا برای وطن؟

اول برای خدا و اسلام و بعد هم برای وطن.

بازدیدها: 151