پاسخ به یک شبهه درباره کرونا و اماکن متبرکه
هیات: سوال:آیا امکان پذیر است در حرم امنی چون خانه خدا هم کرونا نفوذ کند؟
پاسخ اجمالی:
خداوند شهر مکه و اطرافش را حرم امن الهی معرفی کرده است که منظور از آن، حرام بودن ایجاد ناامنی و جنگ و درگیری در این منطقه است نه امنیت از هرگونه بلای طبیعی و ویروس و غیره؛ بنابراین، کاملاً ممکن است حرم امن الهی نیز بهواسطه حضور بیماران، آلوده به ویروس کرونا باشد و زائران و مردم آن شهر نیز از این طریق، به بیماری مبتلا شوند. به همین جهت، حفظ پاکی این مکان مقدس و تطهیر آن توسط مواد ضدعفونی، امری پسندیده و لازم است.
پاسخ تفصیلی:
مقدمه:
از مسلمات دینی است که خداوند مکه و اطرافش را محل امن قرار داده؛ ازاینرو، از دیرباز این پرسش مطرح بود که منظور از امن بودن خانه خدا، امنیت آن از بیماری و جنگ و حوادث طبیعی است یا معنای دیگری موردنظر است. در ادامه، با ارائه نکاتی، به این پرسش پاسخ میدهیم:
نکته اول:
منظور از حرم امن الهی، امنیت از قتل و غارت و آزار و اذیت است؛ یعنی خداوند چنین تشریع نموده است که کسی در این محدوده، حق قتل و غارت نداشته باشد و مردم نیز بهواسطه فرمانبری از این قاعده، این امنیت را پاس بدارند.
توضیح آنکه: زندگی اعراب قبل از اسلام، همواره با جنگ و خونریزی و غارت همراه بوده است، لیکن بااینحال، همین افراد برای شهر مکه و خانه خدا، احترام قائل بودند و به ساکنان حرم حمله نمیکردند و اموالشان را به غارت نمیبردند؛ چنانکه در این آیه به این مطلب اشارهشده است: «أَ وَ لَمْ یرَوْا أَنَّا جَعَلْنا حَرَماً آمِناً وَ یتَخَطَّفُ النَّاسُ مِنْ حَوْلِهِمْ؛ آرا ندیدند که ما حرم امنى (براى آنها) قراردادیم درحالیکه مردم را در اطراف آنان (در بیرون این حرم) مىربایند؟»(1)
بنابراین، کعبه و حرم الهی قبل از اسلام مورداحترام بوده و ساکنان آن از امنیت بهرهمند بودند و از قتل و غارت مصون بودند. خاستگاه این امنیت به دعای حضرت ابراهیم (علیهالسلام) بازمیگردد که از خداوند خواست مکه را شهر امن قرار دهد: «وَ إِذْ قالَ إِبْراهیمُ رَبِّ اجْعَلْ هذا بَلَداً آمِناً؛ و (به یادآورید) هنگامى را که ابراهیم عرض کرد: پروردگارا! این سرزمین را شهر امنى قرار ده». (2) خداوند هم دعایش را مستجاب نمود و شهر مکه را «الْبَلَدِ الْأَمینِ» نامید. (3)
این سرزمین نهفقط برای مردم آنجا امن است بلکه هرکسی که از خارج نیز میآید، باید در امنیت باشد و کسی حق ندارد کاری کند که باعث ناامنی در حرم شود: «وَ مَنْ دَخَلَهُ کانَ آمِناً؛ و هر کس داخل آن[خانه خدا] شود؛ در امان خواهد بود». (4) روایتشده کسانی که در خارجِ حرم مرتکب جنایتی شوند و بعد به حرم پناهنده گردند تا وقتیکه در حرم هستند حد بر آنها جاری نمیشود (اگرچه برای چنین افرادی محدودیتهایی اعمال میشود تا ناگزیر از حرم بیرون آیند و سپس در خارج از حرم، حد بر آنها جاری شود). (5) همچنین در روایت آمده که این حرم برای حیوانات نیز امن هست و هیچکس حق ندارد حیوانات وحشی و پرندگان را که در حرم مأوی گرفتهاند شکار کند. (6)
نکته دوم:
اما آیا حرم الهی از بلایای طبیعی و ویروس محفوظ است؟ نه. آنچه در باب امنیت حرم الهی گفته شد، امنیت به معنای مصون بودن از بلایای طبیعی و ویروس و بیماری نیست بلکه فراتر از این، به معنای مصون بودن از جنگ و خونریزی در هر شرایطی نیست؛ چراکه میدانیم عدهای حریم این محدوده را حفظ نکردند و در آن جنگ و خونریزی به پا کردند و حتی خانه خدا را تخریب و به آتش کشیدند (ماجرای محاصره مکه توسط سپاه یزید و استفاده از منجنیق و توپهای آتشین). همچنین میدانیم که بارها سیل، کعبه را فراگرفت و به آن آسیبهای جدی وارد ساخت و مسلمانان مجدداً آن را بازسازی نمودند؛ بنابراین، خداوند چنین تشریع کرده که در این حرم، هیچکسی (مردم شهر، زائران و حتی برخی حیوانات) مورد اذیت و آزار و قتل و غارت قرار نگیرد؛ اما اینکه مردم حریم این شهر را حفظ کنند و یا مانع از ورود سیل و بیماری به این شهر بشوند، وظیفهای است که مردم و متولیان این شهر باید نسبت به آن اهتمام بورزند.
نتیجه:
با این توضیحات مشخص میشود که منظور از امنیت حرم الهی، امنیت از قتل و غارت و آزار و اذیت است که مردم قبل از اسلام و بعد از اسلام آن را مراعات میکردند؛ اما بااینحال، این امنیت را نباید به معنای امنیت از هرگونه خطر و بلای طبیعی و شرّ انسانی در نظر گرفت. ازاینرو، کاملاً ممکن است حرم امن الهی نیز بهواسطه حضور بیماران، آلوده به ویروس کرونا باشد و زائران را آلوده بسازد. به همین جهت، حفظ پاکی این مکان مقدس و تطهیر آن توسط مواد ضدعفونی، کاری پسندیده و لازم است.
پینوشتها:
عنکبوت، آیه 67.
بقره، آیه 126.
تین، آیه 3.
آلعمران، آیه 97.
شیخ کلینی، کافی، دار الکتب
بازدیدها: 0