کرامت انسان در منظر قرآن کریم

بدون ترديد يكی از مهم ترين موضوعات قرآنی، حول محور انسان و ويژگی‌های او سير می‌كند. در واقع آن گونه كه قرآن انسان را ترسيم نموده، در هيچ جايی به چنين نحوی، جنبه‌های متفاوت و کرامت انسانی در نظر گرفته نشده است. در حقيقت در بين مخلوقات، انسان از ويژگی‌های بسيار متمايزی برخوردار است كه به احسن الخالقين خطاب شده است.
قرآن کريم به عنوان آخرين کتاب الهی منزل، و قابل قبول است که جامع همه علوم، معارف و حکم به منظور هدايت انسان به سعادت حقيقی است و در واقع حکمت نزول قرآن کريم نيز که درپی حوادث گوناگون و يا پرسش‌هاي مردم است(سبب نزول)، بر اساس همين اصلاح و تربيت جوامع بشری و رفع نابسامانی ها و ناهنجاری های رفتاری آنها بوده است.
کرامت انسانی از مهم‌ترین شاخصه‌های حقیقت انسان به شمار می رود
صمد بهروز، عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز در گفت‌‌وگو با ایکنا، اظهار کرد: کرامت انسانی یکی از مهم ترین شاخصه‌های حقیقت انسان به شمار می رود و به همین دلیل است که خداوند به فرشتگان امر فرمود تا در مقابلش به خاک بیفتند. انسان موجودی است که خلقتش در زیباترین شکل و هیئت صورت پذیرفت؛ و به همین جهت تاج کرامت بر سر وی نهاده شد و برتری او بر بسیاری از موجودات جهان هستی اعلام شد.
وی، با استناد به آیه ۷۰ سوره اسراء  ادامه داد: در این آیه می خوانیم: به تحقیق ما فرزندان آدم را گرامى داشتیم و مورد لطف و کرامت قرار دادیم. در خشکى و دریا براى آنها وسایل حمل و نقل فراهم کردیم و براى آنها روزى‏هاى حلال و پاکیزه نصیب نمودیم و آنها را بر بسیارى از مخلوقات خویش برترى دادیم.
وی خاطرنشان کرد: این آیه برتری بی چون و چرای انسان را بر بسیاری از مخلوقات می‌رساند و از طرف دیگر آیاتی وجود دارد که این برتری را به چالش می کشد و آن را نفی می کند.
بهروز، فقر را عاملی برای مخدوش شدن حرمت انسان دانست و  ادامه داد: شاید هیچ پدیده‌ای به اندازه فقر زمینه ساز لگدمال شدن عزت نفس انسان ها نباشد. این مسئله واقعیتی انکار ناپذیر است؛ چرا که به واسطه تنگ دستی و فقر، کرامت نفس و حرمت انسان ها مخدوش خواهد شد.
وی با اشاره به فرموده مولاعلی(علیه السلام)افزود: امیرالمومنین علی (علیه السلام) می فرمایند: خدایا آبرویم را با بی نیازی حفظ کن و با تنگ دستی منزلت اجتماعی مرا کاهش مده.
این استاد دانشگاه با اشاره به آیه ۱۳ سوره حجرات ادامه داد: در این آیه می خوانیم: کرامت، بزرگوارى و دورى از هر پستى و فرومایگى است، چرا که وصفى ارزشى است و از اسمای حضرت حق است، اما در مقابل هر چه انسان را از بزرگ منشى و قرب الهی دور سازد ریشه در دنائت و پستى و زشتى دارد.
بهروز تاکید کرد: به فرموده خداى بزرگ در قرآن کریم: با کرامت‌ترین شما نزد خداوند با تقواترین شماست.
کرامت باعث شد تا فرشتگان در مقابل انسان به خاک بیفتند
حجت‌الاسلام رحیم همزبان، استاد حوزه و دانشگاه، در گفت‌‌وگو با ایکنا، اظهار کرد: انحطاط در حقیقت همان سقوط اخلاقی و سقوط از مقام و جایگاه انسانی است که در برابر کرامت انسانی قرار می‌گیرد و به همین دلیل خداوند به فرشتگان امر فرمود تا در مقابل انسان به خاک بیفتند.
وی افزود: از نگاه قرآن کریم و روایات، انحطاط و سقوط اخلاقی که در حقیقت موجب سقوط انسان از جایگاه و کرامت انسانی می‌شود، به عوامل مختلفی بستگی دارد.
وی با اشاره به آیه ۱۲۴ سوره طه خاطرنشان کرد: در این آیه می خوانیم: هر کس از یاد من روى گردان شود، زندگى سخت و تنگى خواهد داشت و روز قیامت، او را نابینا محشور مى‏‌کنیم!
حجت‌الاسلام همزبان ادامه داد: در این آیه شریفه علت تنگى معیشت در دنیا و دچار شدن به مشکلات زندگی دنیایی، فراموش کردن خدا و روی گردانی از یاد او معرفی شده است.
وی افزود: از نگاه قرآن کریم، انحطاط و سقوط اخلاقی که باعث سقوط انسان از مقام و جایگاه انسانی می‌شود به عوامل مختلفی بستگی دارد، تعدادی از آیات قرآن بیانگر این است که انسان‌ها به جهت غفلت و به کار نگرفتن عقل و اندیشه و عمل نکردن به مقتضای آن، کرامت انسانی خویش را از دست داده‌اند و برخی دیگر از آیات قرآن هوای نفس و دنیا پرستی را عامل سقوط از جایگاه رفیع انسانی معرفی کرده‌اند.
استادیار دانشکده الهیات و علوم اسلامی دانشگاه تبریز یادآور شد: قرآن از شیطان به عنوان دشمن آشکار انسان یاد می‌کند و به وی سفارش می‌کند تا او را دشمن خود بداند چرا که او دشمن قسم خورده انسان است تا او را از مسیر سعادت دور کرده و به حضیض ذلت بکشاند.
وی با اشاره به آیه ۱۷۹ سوره اعراف خاطرنشان کرد: در این آیه می خوانیم: به تحقیق تعداد بسیاری از جنّ و انس را براى جهنم آفریدیم، آنها دل‌هایى دارند که حقیقت را نمى‌‏توانند درک کنند، دیدگانى دارند که [حقایق را] نمى‌‏توانند ببینند و گوش‌هایى دارند که از شنیدن کلام حق‏ ناتوانند، آنها مانند چهارپایان‌اند، بلکه گمراه‌تر، اینان به واقع افراد غافل و بى‌توجّه به هشدارهاى الهى هستند.
حجت‌الاسلام همزبان هوای نفس را عاملی در سقوط جایگاه رفیع انسانی دانست و ادامه داد: برخی دیگر از آیات قرآن هوای نفس را عامل سقوط از جایگاه رفیع انسانی معرفی کرده‌اند، در آیه ۲۸ سوره کهف می خوانیم: پیروی مکن از آن‌کس که دلش را از یاد خویش غافل ساخته‌ایم و از هوای نفس خود فرمان می‌برد و کار او از حد گذشته است.
وی افزود: علایق شدید مادی و دنیاپرستی انسان را به هر انحراف و گناهی، می‌کشاند، زیرا سوء استفاده انسان از دنیا و دلبستگی به آن، فریب خوردن، مغرور شدن و غافل شدن از آخرت را به دنبال دارد.

منبع: عقیق

بازدیدها: 352