اسلام و تربیت دختران | قسمت دوم

اسلام و تربیت دختران – قسمت دوم

اهمیت تربیت دختران در اسلام

     هدف از تربیت دختران در اسلام، علاوه بر خودسازی و پرورش باورهای دینی، آشنایی آنان با مهارت‌ها و شیوه‌های زندگی است تا در زندگی آینده‌شان به عنوان یک همسر، مادر و شهروند موفق جامعه اسلامی نقش‌آفرینی نمایند.

اسلام توصیه‌های مهمی در این زمینه دارد که در زیر به مهم ترین آنها اشاره می‌نماییم:

1- اهمیت تقلید از والدین

     مهم ترین مسأله در زمینه تربیت فرزند، رفتار صحیح والدین در خانواده است. زیرا بهترین راهکار در امر تربیت صحیح، استفاده از روش الگو دهی و تقلید در کودکان است.

     اوّلین و مهم‌ترین الگوی تربیتی برای یک دختر، مادر اوست. یک مادر چه بخواهد و چه نخواهد، فرزند دخترش، به‌خصوص در دوران کودکی، از او تقلید می‌کند. شیوه الگودهی برای دختران، اثر تربیتی بیشتری دارد؛ زیرا آنان در آینده نقش‌های مادری و همسری را بر عهده خواهند گرفت. بنابراین، شاید اوّلین قدم مؤثر در تربیت فرزندان، اصلاح رفتار والدین، به‌ویژه مادر است. رفتار مادر با پدر، نوع آرایش و پوشش مادر در خانه و اجتماع، ادبیات کلامی مادر با دیگران و خلاصه شخصیت ظاهری و باطنی مادر، از جمله مواردی است که همیشه در مقابل دیدگان فرزندان است.[1]

2- پرورش صحیح عواطف

     از دیگر نکات قابل توجه در اهمیت تربیت دختران  مدیریت و رهبری صحیح احساسات و عواطف آنان است که موجب شایستگی آنها در وظایفشان در ایفای نقش همسری و مادری می‌شود.

     از این رو، پرورش عاطفی دختران در جهت حفظ حد و مرز این امور لازم و ضروری است. اگر وجود محبت در یک مادر ضرورت دارد محبت ورزی بیش از حد از عوامل منفی در سازندگی است. اگر وجود ترس در دختران دور از ذهن نیست، ترس از حیوانات خانگی با حشرات و عجز از دفاع از خویشتن در مقابل مخاطرات که در وهله اول قدرت شجاعت و شهامت می طلبد یک نقصان است، و وجود شهامت در دختران در چنین شرایطی در دفاع از حقوق اولیه خود در جامعه یک ضرورت است. اگر وجود لطافت رفتاری در حوزه خانواده و در مقابل همسر لازم است، ارائه چنین رفتاری در جامعه نامطلوب و وجود جدیت در حرکات و کلام در رفتار اجتماعی ضروری است. بنابراین، تعیین مرزهای این تفاوت ها گاه بسیار ظریف است و رعایت آنها در جریان تربیت، از اهمیت کلیدی برخوردار است و تربیت احساسی در دختران باید در پی رفع نقصان هایی باشد که در این زمینه در دختران وجود دارد.[2]

     همچنین از آنجایی که نقش الگویی زن در جامعه، بسیار بااهمیت است، تأثیرگذاری او چه در نقش همسر و مادر و چه به عنوان شهروند جامعه اسلامی، انکارناپذیر است .بنابراین، پرورش فضیلت‌های اخلاقی همچون: صبر، حیا، عفت، گذشت، عزت نفس، بخشش، صداقت، مسئولیت‌پذیری، قناعت و آراستگی ظاهری در رشد و کمال انسانی دختران نقش بسزایی ایفا می‌کند.

3- پرورش عقل و تفکر

     دختران مادران نسل آینده هستند. از آنجایی که یکی از مؤلفه‌های اصلی یک جامعه‌ی کارآمد و دینی گسترش تعقل و تدبر در میان اعضای جامعه است. از همین روی توجه به رشد و تقویت تعقل دختران امری ضروری است و باید بذر ایمان در وجود آنها نهادینه شود تا همیشه و همه جا در جهت رضایت الهی حرکت نمایند؛ چرا که آنان، مادران و مربیان جامعه آینده هستند و باید بتوانند خود و فرزندان خود را از گمراهی و لغزش بازدارند

4- آمادگی برای ایفای نقش همسری

     برای حفظ نظام خانواده و تأمین نیازهای آن و نیز برخورداری از یک کانون پر از محبت و صمیمیت، لازم است که زنان و مردان نسبت به وظایف و مسئولیت های خود به خوبی واقف باشند و برای تحقق این امر باید از کودکی فرزندانمان را برای نقش‌هایی که در آینده عهده‌دار هستند آماده نماییم.

     بر اساس آموزه های دینی، زنی که به وظایف همسری خود آشنا باشد جزء کارگزاران الهی محسوب می شود. مؤید این مطلب روایتی است که از پیامبر اکرم صلى الله علیه وسلم نقل گردیده است که: مردی خدمت حضرت آمد و عرض کرد: همسری دارم که هرگاه وارد خانه می شوم به استقبالم می آید و چون خارج می شوم بدرقه ام می کند و زمانی که مرا اندوهگین می بیند می گوید: اگر برای روزی و مخارج زندگی غصه میخوری بدان که دیگری آن را بر عهده گرفته است و اگر برای آخرت غصه می‌خوری خدا اندوهت را زیاد کند. رسول خدا فرمود : خداوند در روی زمین عاملان و کارگزارانی این زن یکی از عاملان خداست، او نصف پاداش شهید را دارد.[3]

     بنابراین، از مهم ترین اهداف تربیتی دختران برای ایفای نقش همسری، تربیت آنها به گونه ای است که بتوانند عاملی برای سکون و آرامش همسران خود باشند.

     ترسیم تصویری جامع از اهمیت خانواده و چگونگی نظام آن در مسیر هدایت انسان و نحوه درست اداره آن، ایجاد روح احترام و پذیرش در دختران نسبت به مسئولیت سرپرستی خانواده که بر عهده مرد است، آشناسازی و آماده سازی برای گرم و مطبوع نگاه داشتن کانون خانواده، هوشیار سازی در اینکه نباید در نقش همسری خلاصه شد و دیگر جنبه های وجود را معطل گذاشت و … از نکات اصلی در جهت آمادگی دختران برای ایفای نقش همسری است.[4]

5- ایجاد آمادگی برای نقش مادری

     از مهم ترین نقش هایی که دختران در جامعه ایفا می کنند نقش مادری است، از این رو، یکی از مهم ترین اصول تربیتی دختران، ایجاد آمادگی در آنها برای ایفای این نقش است.

     پیش از هر چیز باید درک روشنی از پدیده مادری و تحولات وجودی زن برای ارتقا به مقام مادری، به دختران ارائه گردد. در واقع، تفهیم عظمت مادری برای ایجاد احساس معنوی و روحانی درباره مقام مادری، احساس عظمت در زن به واسطه به عهده گرفتن نقش مادری و همچنین برانگیخته شدن احساس احترام و قدرشناسی نسبت به مادر در دختران لازم و ضروری است.[5]

پی‌نوشت:

[1] تربیت دختران در آئینه روایات معصومین، محمدرضا شمشیری، فصلنامه تحقیقات جدید در علوم انسانی، ش 9، ص 139

[2] منشور تربیتی دختران، معاونت پرورشی وزارت آموزش و پرورش ،ص29

[3] وسائل الشیعه ، حر عاملی،ج20، ص32

[4] همان، ص42-46

[5] زنان و برنامه تربیتی اسلام، مریم معین الاسلام، ص149

پرتال فرهنگی راسخون

پایگاه اطّلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام