اشاره قرآن به نقش عیسی علیه السلام در مهدویت و امر ظهور

عیسی علیه السلام به‌ اعتقاد مسلمانان از جمله پیامبرانی است که نقش اساسی در زمینه‌سازی امر ظهور امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف در دوران بازگشت‌شان به دنیا ایفا می‌کند. این موضوع را می‌توان در منابع روایی و تفسیری شیعیان و اهل سنت مشاهده کرد.

موضوعاتی مانند مبارزه با دجال، انعقاد قرارداد صلح با مسیحیان برای بیعت با امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف، معجزات عیسی علیه السلام در آخرالزمان برای محاجه با دشمنان، خواندن نماز پشت سر امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف، مبارزات پی‌درپی با دشمنان اسلام و شکست آن‌ها و … از جمله مواردی است که در احادیث به آن‌ها اشاره شده است.

خداوند نیز در آیات متعددی از قرآن به‌ عنوان کتابی که بیان هر چیز در آن است «تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْ‏ءٍ»، به موضوع نقش عیسی علیه السلام در امر ظهور اشارات متعددی به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم کرده است، به‌عنوان نمونه پس از بیان آیاتی در سوره نساء درباره اینکه عیسی علیه السلام به‌صلیب کشیده نشده و به‌قتل نرسیده است، در آیه 158 می‌فرماید: «بَلْ رَفَعَهُ‏ اللَّهُ إِلَیْهِ وَ کانَ اللَّهُ عَزیزاً حَکیماً؛ بلکه خدا او را به‌سوى خود بالا بُرد، و خدا توانا و حکیم است.» و در آیه 159 نساء می‌فرماید: «وَ إِنْ مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ إِلاَّ لَیُؤْمِنَنَّ بِهِ قَبْلَ مَوْتِهِ وَ یَوْمَ الْقِیامَةِ یَکُونُ عَلَیْهِمْ شَهیداً‏؛ و از اهلِ کتاب، کسى نیست مگر آنکه پیش از مرگ خود حتماً به او ایمان می‏‌آورد و روز قیامت [عیسى نیز] بر آنان شاهد خواهد بود».

بیان برخی نکات از ظاهر آیه 159 نساء:

1 ــ از ظاهر آیه 159 نساء به‌راحتی می‌توان فهمید خداوند پس از اینکه بحث رفعت عیسی علیه السلام را مطرح می‌فرماید، از زمانی خبر می‌دهد که عیسی علیه السلام بنا بر قاعده قرآنی «کُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْت‏؛ هر نفسی طعم موت را می‌چشد»، به موت می‌رسد.

2 ــ ماجرای موت عیسی علیه السلام بر اساس آیات قرآن و شواهد روایی و تاریخی تاکنون رخ نداده است؛ بنابراین این امر جز در دوران‌ بعدی که به‌اعتقاد شیعیان در مقطعی از آخرالزمان و در مقطع بازگشت عیسی علیه السلام به دنیاست، حاصل نمی‌شود و  اهل کتاب (مسیحی یا یهودی) قبل از موت حضرت به ایشان ایمان می‌آورند.

3 ــ ایمان اهل کتاب در آخرالزمان به عیسی علیه السلام به‌قدری نزد خداوند متعال اهمیت دارد که با آوردن «لام» تأکید بر سر فعل مضارع «یُؤْمِنَنَّ»، خبر می‌دهد که اهل کتاب حتماً و قطعاً قبل از موت عیسی علیه السلام در آینده به وی ایمان می‌آورند.

4 ــ یکی از حکمت‌های اصلی «رفعت» عیسی علیه السلام و زنده ماندن ایشان، آماده‌سازی برای مأموریتی بزرگ در آینده است؛ زیرا «رفعت» در آیات قرآن به‌معنای بالا بردن همراه با تربیت و ارتقای معنوی فرد است، مثل آیات «رَفِیعُ‏ الدَّرَجاتِ ذُوالْعَرْشِ؛ او بالابرنده درجات صاحب عرش است»، «وَ رَفَعْنا لَکَ ذِکْرَکَ؛ ذکر تو را رفیع قرار دادیم».

5 ــ از آنجا که عیسی علیه السلام به دین پیامبر  صلی الله علیه و آله و سلم یعنی اسلام است، قطعاً پس از ایمان آوردن مسیحیان به ایشان، آن‌ها را به دین اسلام مشرف می‌کند تا آمادگی پذیرش منجی موعود را داشته باشند، این رفتاری است که به‌ تصریح آیات قرآن، عیسی علیه السلام در دوران کوتاه زندگانی خود پیش گرفتند، آنجا که خداوند فرمود: «وَ إِذْ قالَ عیسَى ابْنُ مَرْیَمَ یا بَنی‏‌إِسْرائیلَ إِنِّی رَسُولُ اللَّهِ إِلَیْکُمْ مُصَدِّقاً لِما بَیْنَ یَدَیَّ مِنَ التَّوْراةِ وَ مُبَشِّراً بِرَسُولٍ یَأْتی‏ مِنْ بَعْدِی اسْمُهُ أَحْمَد؛ و هنگامى را که عیسى پسر مریم گفت: «اى فرزندان اسرائیل، من فرستاده خدا به‌سوى شما هستم. تورات را که پیش از من بوده تصدیق مى‌‏کنم و بشارتگر به فرستاده‌‏اى هستم که پس از من مى‏‌آید و نام او «احمد» است».

برخی استنادات روایی:

الف) علی‌ بن ابراهیم قمی در «تفسیر قمی» نقل می‌کند شهربن حوشب مى‏‌نویسد: حجاج گفت: آیه‏‌اى در قرآن هست که من معنایش را نمى‏‌فهمم، گفتم: کدام آیه؟ گفت: «وَ إِنْ مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ إِلاَّ لَیُؤْمِنَنَّ بِهِ قَبْلَ مَوْتِهِ‏؛ هیچ یک از اهل کتاب نیست جز آنکه قبل از مرگش به او ایمان مى‏‌آورد» به‌خدا سوگند من چندین یهودى و نصرانى را گردن زدم، ولى ندیدم که در وقت مردن اقرار به ایمان نماید و لبانش حرکت کند، گفتم: اى امیر، خداوند امر تو را اصلاح کند، تأویل آیه چنین نیست، بلکه عیسى علیه السلام در ایّام رجعت آل محمّد صلی الله علیه و آله و سلم به این دنیا بازمى‏‌گردد و هیچ یک از اهل ملل یهودى و غیر ایشان باقى نمى‏‌ماند، جز اینکه قبل از مرگ عیسى به او ایمان مى‏‌آورند و عیسى علیه السلام پشت سر مهدى عجل الله تعالی فرجه الشریف نماز مى‏‌خواند، حجاج گفت: واى بر تو، چه‌کسى این مطلب را به تو تعلیم داده؟ گفتم: این حدیث را محمّدبن على‌بن الحسین‌بن على‌بن ابى‌طالب علیه السلام براى من بیان کرد. او گفت: به‌خدا قسم آن را از چشمه خالص و گوارایى دریافت کرده‏‌اى!

ب) پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در حدیثی به حضرت زهرا سلام الله علیها فرمود: «الْمَهْدِیُّ الَّذِی یُصَلِّی عِیسَى‏ خَلْفَهُ‏ مِنْک‏؛ مهدی، کسی که عیسی پشت سر او نماز می‌خواند، از توست» (تفسیر فرات الکوفی، ص463).

ج) امام صادق علیه السلام فرمود: «وَ مِنْ ذُرِّیَّتِیَ الْمَهْدِیُّ إِذَا خَرَجَ نَزَلَ عِیسَى‏‌بْنُ مَرْیَمَ لِنُصْرَتِهِ فَقَدَّمَهُ وَ صَلَّى خَلْفَهُ‏؛ از فرزندانم مهدی است هنگامی که خروج کند، عیسی علیه السلام برای یاری او نازل می‌شود و او را بر خود مقدم می‌کند و پشت سرش نماز می‌خواند» (الأمالی (للصدوق)، ص218).

هیات رزمندگان اسلام

منبع: تسنیم