صلواتی به بهانه شعبان

صلواتی به بهانه شعبان

هیات: جمعه سیزدهم اسفند مصادف با اول شعبان است؛ ماهی که به نام پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم و صلوات بر محمد و آل محمد مزین است. صلوات در فرهنگ شیعه از جایگاه خاصی برخوردار است؛ به گونه ای که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود «بخیل واقعی کسی است که نام من در نزد او برده شود و بر من درود نفرستد» و درباره کیفیت صلوات نیز فرمود «صدای خود را هنگام فرستادن صلوات بر من بلند کنید؛ زیرا که نفاق را از دل ها خواهد برد.» پس یک صلوات دیگر بفرستید.

در فضای مجازی نیز گاهی عطر و بوی صلوات پخش می شود. مثلا در فیلمی سرنشینان یک خودرو در زمانی که در ترافیک به سر می بردند، با هر ترمز خودروی جلویی، همه با هم صلوات می فرستادند. چون روی چراغ ترمز خودروی جلویی نوشته شده بود بر محمد و آل محمد صلوات یا برخی افراد برای این که عطر صلوات در فضای مجازی بیشتر بپیچید پیام هایی قرار می دهند که خواننده با خواندن نام حضرت محمد صلی الله علیه و آله وسلم صلوات می فرستد ولی در میان این پیام های زیبا باید مواظب باشیم در دام برخی پیام ها نیفتیم که اعلام می کنند نذر مثلا یک میلیون صلوات دارند و سهم هر کاربر فرستادن ۱۰ صلوات و ارسال آن برای ۱۰ نفر دیگر است و در ادامه هشدار می دهند که اگر این کار را نکنید، دچار مشکلاتی خواهید شد که برخی معتقدند چنین کارهایی نوعی بدعت محسوب می شود.

اگر امروز در فضای مجازی اینگونه از کاربران صلوات می گیرند در گذشته ای نه چندان دور اگر میان دو نفر اختلاف و بگو و مگویی رخ می داد؛ بزرگترها فقط به یک جمله بسنده می کردند و می گفتند «صلوات ختم کن» و طرفین دعوا به احترام نام پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم به غائله خاتمه می دادند؛ یعنی گاهی ذکر صلوات به اندازه یک دادگاه و حکم یک قاضی تاثیر داشت.

مداحان و ذاکران اهل بیتعلیهم السلام از کسانی هستند که سنت صلوات گرفتن را به خوبی در جامعه اجرا می کنند و کافی است به اشعار و رباعی های آنها در هنگام شروع مراسم ها و هیات ها توجه کنیم تا به میزان تاثیر این فرهنگ در میان مردم پی ببریم. هنوز فراموش نکرده ایم که بزرگترها و اهل دل در هر فرصتی از مردم صلوات می گرفتند و هرچند در نسل امروزی کمی رنگ باخته است ولی اعتقاد بر آن همچنان پابرجاست.

صلوات فرستادن در داخل اتوبوس های شرکت واحد، مراسم های عمومی، چاووشی ها، عزاداری ها، تشییع مومنان و حتی مراسم عروسی و شادی، فرهنگی است که در جای جای کشورمان مرسوم است و در قالب های مختلف بیان می شود. عبارت های «دهانت را خوشبو کن و بر محمد و آل محمد صلوات بفرست»، «سرازیری قبر علی به فریادت برسد؛ صلوات ختم کن»، «خدا پدر و مادر صلوات فرست رو بیامرزد» و «خواهی نشود لال به هنگام ممات، هر زبانی که فرستد به محمد صلی الله علیه و آله وسلم صلوات» از مواردی است که بهانه ای می شود تا یادی از پیامبر رحمت و خوبی ها کنیم و بر او و خاندانش درود فرستیم.

از این دست بهانه ها بسیار است. مثلا در مسجدی که هنگام مراسم جای نشستن نیست؛ مجری یا سخنران از مردم تقاضا می کند تا با ذکر یک صلوات جلوتر آمده و برای دیگران جا باز کنند؛ سخنران در هنگام سخنرانی برای نوشیدن جرعه ای آب یا پیدا کردن مطلبی از کتاب و یا حتی یادآوری مطلب فراموش شده از مردم تقاضا می کند تا در این فاصله صلوات بفرستند و برخی نیز بدون هیچ بهانه ای و فقط برای روحانی تر شدن مراسم و به قول اهل ادب برای تیمن و تبرک، نام محمد صلی الله علیه و آله وسلم ˈ را بهانه می کنند تا از مردم صلوات بگیرند.

هر چند در این دو سال که کرونا میان جمع مومنین به ویژه در نمازهای جماعت مساجد، فاصله انداخته ولی در زمانی که آمار مرگ و میر کرونایی ها کاهش یافت و مردم با رعایت فاصله اجتماعی در برنامه های مساجد شرکت کردند، باز صلوات های جمعی رونقی دوباره به اجتماع مومنین داد.

مردم گاهی برای تشویق دیگران صلوات می فرستند و گاهی برای جلوگیری از اختلاف نام پیامبر را بر زبان های جاری می کنند ولی بعضی نیز معتقدند «در شروع هر کاری صلواتی بفرست؛ در وقت نماز و هر کاری، وقت و بی وقت صلواتی بفرست» چای صلواتی، واکس صلواتی، سلمانی صلواتی، نانوایی صلواتی و بسیاری از خدمات دیگر که در سنگرهای هشت سال دفاع مقدس و پشت جبهه ایجاد شد؛ فرهنگ صلوات را در میان مردم نهاینه تر کرد و هنوز هم می بینیم که بسیاری از افراد نان صلواتی و شربت صلواتی نذر می کنند تا هم به نذر خود عمل کنند و هم از مردم صلوات بگیرند.

از این خاطرات شیرین که بگذریم آیه ای از قرآن را تلاوت می کنیم که ذکر بعد از نمازهای جماعت است. آیه ۵۶ سوره احزاب «ان الله وملائکته یصلون علی النبی، یا ایها الذین امنوا صلوا علیه وسلموا تسلیما»، بر پیامبر و خاندانش صلوات می فرستیم. درباره معنای درود خدا و فرشتگان و مومنان در این آیه از امام کاظم علیه السلام سوال شد و آن حضرت فرمود: درود فرستادن خدا، نوعی رحمت از جانب اوست و درود فرشتگان، ستایشی از آنها نسبت به رسول خداست و درود مومنان، دعایی از آنها برای پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم است.

در روایات رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم و ائمه علیهم السلام نیز یادگاری هایی در این زمینه وجود دارد. مثلا رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود «وقتی چیزی را فراموش کردید؛ بر من صلوات بفرستید که موجب یاد آمدن آن چیز خواهد شد» یا هنگامی که گلی را به امام صادق علیه السلام دادند؛ آن حضرت گل را بوییدند و سپس فرمود که هرگاه گلی را بو کردید؛ صلوات بفرستید و رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم نیز فرمود «کسی که گل سرخ (گل محمدی) ببوید و بر من و آل من صلوات نفرستد؛ بر من جفا کرده است.»

امام باقر علیه السلام به صلوات در رکوع و سجده های نماز توصیه کردند و امام صادق علیه السلام بر فرستادن صلوات بین نماز ظهر و عصر تاکید داشتند؛ چون پاداش چنین صلواتی با ۷۰ رکعت نماز برابر خواهد بود.

زمان نیاز و حاجت، یکی از بهترین زمان هایی است که به صلوات سفارش شده و امام صادق علیه السلام فرمود: هر کس حاجتی دارد؛ باید با صلوات بر محمد و آلش آن را آغاز کند و سپس حاجت خود را بخواهد و باز هم در پایان، صلوات بر محمد و آلش بفرستد؛ زیرا خدا از آن، کریم تر است که دو طرف را بپذیرد و میانه را وانهد.

صلوات در شب و روز جمعه برتر از سایر زمان هاست؛ به گونه ای که منزلت مومنان را در نزد پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم نزدیکتر می کند. چون رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم فرمود «در هر روز جمعه بسیار بر من صلوات و درود فرستید؛ زیرا صلوات امتم در هر جمعه بر من عرضه می شود و هر که بر من بیشتر درود فرستد؛ منزلت و مقام او به من نزدیک تر است.»

علاوه بر موارد فوق سفارش شده که هنگام وزیدن باد و عطسه کردن، صلوات را فراموش نکنید و در بعضی از مکان ها مانند مسجد به صلوات فرستادن توصیه شده است و امیرمومنان علیه السلام فرمود هر گاه از مسجدی عبور کردید؛ بر پیغمبر صلوات بفرستید.

مراجع تقلید نیز یکی از مستحبات رکوع و سجده را، صلوات فرستادن پیش از ذکر رکوع یا بعد از آن دانستند و حتی اگر در میان نماز یکی از اسامی مبارک رسول اعظم صلی الله علیه و آله وسلم را شنیدیم؛ مستحب است صلوات بفرستیم.

توجه به روح صلوات

حضرت امام خمینی (ره) در مساله ۱۱۲۴ رساله اینگونه حکم دادند که هر وقت انسان اسم مبارک حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم مانند محمد و احمد، یا لقب و کنیه آن جناب را مثل مصطفی و ابوالقاسم بگوید یا بشنود، اگر چه در نماز باشد، مستحب است صلوات بفرستد و در مساله بعد نیز تصریح کردند موقع نوشتن اسم مبارک حضرت رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم مستحب است صلوات را هم بنویسد. و نیز بهتر است هر وقت آن حضرت را یاد می‏ کند صلوات بفرستد.

بنابر این کسی که مشغول تلاوت آیه پایانی سوره فتح است که می فرماید «محمد رسول الله» یا آیه ششم سوره صف را تلاوت می کند که می فرماید «من بعدی اسمه احمد»، مستحب است صلوات بفرستد یا اگر ذاکر اهل بیت علیهم السلام شعری می خواند که آخر مصرع هر بیت آن نام محمد برده می شود، برای هر بیت مستحب است صلوات بفرستد که معمولا شاعران و ذاکران از حاضران درخواست می کنند تا صلوات اول را بلند بفرستید و صلوات های بعدی را زیر لب زمزمه کنند و آهسته صلوات بفرستند.

امام خمینی (ره) در کتاب اسرار الصلوه با بیان روایتی درباره فضیلت صلوات بر پیامبر می نویسد: کسی که بر پیامبر درود می‏ فرستد و سلام می ‏گوید؛ باید مراقب باشد که عملش با این صلوات و سلام در تضاد نباشد. زیرا که روح صلوات، تحیت و اکرام است و روح سلام و صلوات مخالف با اذیت و آزار است. پس هر گاه که بر پیامبر و آل او درود فرستادی و با زبان بر پیامبر سلام گفتی، پس مواظب باش که با عملت او را آزار ندهی که در این صورت قولت با عملت مخالف خواهد بود؛ زیرا اخبار بسیاری در مورد عرضه اعمال تو بر رسول خدا و ائمه علیهم السّلام وارد شده است.

یکی از سفارش های بزرگان در این ماه مداومت بر صلوات شعبانیه است. رهبر معظم انقلاب در این زمینه فرمود: در این صلوات شریف ظهرها می خوانید که پیغمبر تا لحظه مرگ هم، ماه شعبان و روزها و شب های شعبان را گرامی می داشتند و همه‌ شعبان ها در زندگی آن بزرگوار این‌طور بود که بعد در همین صلوات می خوانید «اللّهم فأعنّا علی الاستنان بسنّته فیه و نیل الشّفاعة لدیه»؛ سنت این بزرگوار را در این ماه ان‌شاءاللَّه ادامه بدهید که توجه، دعا، ذکر و آماده شدن برای ورود در ماه مبارک رمضان است.

اینک که بهار صلوات آغاز می شود و دل های مومنان برای ورود به ضیافت الهی و ماه مبارک رمضان آماده می شود؛ جان های خود را با ذکر صلوات نورانی کرده و با قول و عمل بر پیامبر رحمت صلی الله علیه و آله وسلم و خاندانش درود فرستیم و مراقب اعمال و رفتار خود باشیم تا با شفاعت رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم وارد بر ماه میهمانی خدا شده و فضیلت شب قدر را درک کنیم.

منبع: وارث

پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام