امام جعفر صادق (علیه السلام) ششمین خورشید هدایت

۲۵شوال سالروز شهادت امام جعفر صادق (علیه السلام) که با لقب “صادق” شناخته شده‌اند ، ششمین امام شیعیان دوازده امامی و بنیان گذار مکتب تشیع هستند.ایشان در سال ۸۳ هجری قمری در مدینه منوره چشم به جهان گشودند و در سال ۱۴۸ هجری قمری در سن ۶۵سالگی به شهادت رسیدند.

 

امام صادق (ع) در دورانی پر فراز و نشیب، پرچمدار هدایت و علم و دانش بودند. ایشان با مناظره‌ها و مباحثات خود، حقانیت مذهب تشیع را به اثبات رساندند و بسیار شاگردان برجسته‌ای تربیت کردند که بعدها به عنوان ستون‌های مذهب شیعه شناخته شدند.

 

کنیه و القاب امام صادق علیه السلام 

کنیه او ابوعبدالله و لقب مشهورش «صادق» است. لقب های دیگری نیز دارد، از آن جمله شیخ الائمه، صابر، طاهر و فاضل. اما چون فقیهان و محدثان معاصر او که شیعه وی هم نبوده اند، امام را به درستی حدیث و راستگویی در نقل روایت بدین لقب ستوده اند، لقب صادق شهرت یافته است.

 

برخی از ویژگی‌های برجسته امام صادق (ع):

مناقب و فضایل امام صادق علیه السلام بیش از آن است که بتوان ذکر کرد. شخصیت آن حضرت به اندازه ای جامع و برجسته است که افزون بر شیعیان، عالمان و عارفان اهل تسنن نیز توجهی ویژه به آن حضرت داشته و فضایل و برتری علمی و شخصیتی ایشان را ستوده اند. 

به عنوان “رئیس مذهب شیعه جعفری” شناخته می‌شوند و احادیث و روایات بسیاری از ایشان نقل شده است.

علومی که از آن حضرت نقل کرده اند به اندازه کوهی است که دانشمندان در بین ائمه علیه السلام بیشترین موضوعات علمی و دینی را از امام صادق روایت کرده اند.

بیشترین حجم روایات، احادیثی است که از امام صادق علیه السلام نقل شده است. اهمیت معارف منقول از جعفر بن محمد صلی الله علیه و آله به میزانی است که شیعه به ایشان منسوب شده است. کمتر مسئله دینی «اعتقادی، اخلاقی و فقهی» بدون رجوع به قول امام صادق علیه السلام قابل حل است. 

 

کثرت روایات منقول از امام صادق علیه السلام به دو دلیل است:

یک اینکه از دیگر ائمه علیهم السلام حیات بیشتری داشتند و ایشان با شصت و پنج سال عمر شیخ الائمه محسوب می شوند و دیگری که مهم تر است، اوضاع زمانی خاص حیات امام صادق علیه السلام است. 

 

چشمه‌ای از فضائل امام صادق ع:

هشام بن سالم می گوید: امام صادق علیه السلام هنگامی که تاریکی شب فرا می رسید، انبانی از نان و گوشت و پول را بر می داشت و بردوش می نهاد و به سوی نیازمندان شهر مدینه می شتافت و آن ها را میانشان تقسیم می کرد. آن ها او را نمی شناختند. زمانی که امام صادق علیه السلام رحلت کرد و آن انفاق های شبانه ادامه پیدا نکرد، نیازمندان فهمیدند که چه کسی هرشب به آن ها غذا و پول می داد.

امام صادق علیه السلام – در ایام قحطی – دستور می داد برای تهیه آرد گندم را با جو مخلوط کنند و می فرمود: من می توانم برای خانواده ام آرد گندم خالص تهیه کنم ولی دوست دارم در زندگی اندازه، حساب و کتاب را خوب رعایت کنم.

 

وضعیت زمان امام صادق علیه السلام 

دوران امامت امام جعفر صادق (ع) مصادف با اواخر حکومت امویان و اوایل حکومت عباسیان بود. در این دوران، جامعه اسلامی از نظر سیاسی و اجتماعی با فراز و نشیب‌های بسیاری روبرو بود و شیعیان در تنگنای حاکمان سنگدل و ظالم بودند .

 

وضعیت سیاسی:

شیعیان در دوران امویان تحت فشار و ظلم و ستم قرار داشتند. بسیاری از آنها به دلیل اعتقاداتشان به شهادت رسیدند یا زندانی شدند.

و همچنین عباسیان با شعار حمایت از اهل بیت به قدرت رسیدند. اما پس از قدرت گرفتن، به سرکوب شیعیان پرداختند.

شیعیان در این دوران اقلیت بودند و از نظر سیاسی قدرت و نفوذی نداشتند. آنها به طور پنهانی به فعالیت‌های مذهبی خود ادامه می‌دادند.

وضعیت معنوی:

در این دوران، گرایش به تصوف در بین مسلمانان رواج پیدا کرده بود. برخی از شیعیان نیز به تصوف روی آوردند؛ و همچنین فرقه‌های انحرافی مختلفی در این دوران به وجود آمده بودند. امام صادق (ع) با این فرقه‌ها به شدت مبارزه می‌کردند و به تبیین معارف اصیل اسلام می‌پرداختند.

امام صادق (ع) در شرایطی که شیعیان تحت فشار و ظلم و ستم بودند، به فعالیت‌های علمی و مذهبی خود ادامه دادند و جلوی ظلم را گرفتند .

نهضت علمی امام صادق علیه السلام

 

اختلافات سیاسی و کشمکش های بنی امیه و بنی عباس نسیم رحمتی بود که یکباره وزیدن گرفت و امام باقرالعلوم و پس از او امام صادق – علیهما السلام – با استفاده از موقعیت به دست آمده به ترسیم چهره روشن آیین پرداختند و با بیان اخبار و احادیث فراوان انحرافات را پیراستند و مردم را از گمراهی نجات بخشودند. 

به گونه ای که مسلمانان و به ویژه شیعه امامیه در فکر و عقیده بر این دو امام و خصوصا امام صادق اعتماد کرده، بخش عمده ای از دانش اهل بیت به وسیله آنان گسترش یافت. امام صادق با گسترش حوزه علمی خویش دین را زنده کرد و جانی تازه در کالبد بی رمق دین دمید. 

 

از جمله عملیات امام صادق ع در مبارزه با انحرافات :

۱.بیان و شرح اصول اعتقادی صحیح

۲.پاسخ به شبهات و سؤالاتی که از ناحیه مسلمانان و شیعیان مطرح می شد

۳.جلسات درس، یا دانشگاه بزرگ جعفری

۴.تعلیم و تربیت شاگردان متخصص

۵.مناظرات علمی امام جعفر صادق(ع)

امام با صبر و حوصله به سوالات ‌و شبهات مردم پاسخ میدادن و نقشه راه نور را به طالب نور نشان میدادند.

همچنین امام با تربیت و تزکیه نفوس و به دنبال پرورش انسان های متخلق به اخلاق الهی و اسلامی بودند.

امام الگوی بارزی از عبادت و تهجد بودند و همواره در حال راز و نیاز با خداوند بودند.

 

بازگشت شیخ الائمه به سوی معشوق

مخالفت با ظلم: امام صادق (ع) همواره با ظلم و ستم حاکمان وقت مبارزه می‌کردند و از مظلومان دفاع می‌کردند. این امر خشم منصور دوانیقی ملعون، خلیفه عباسی را برانگیخت و او تصمیم به قتل امام (ع) گرفت.

امام صادق (ع) با ترویج معارف حق اسلام و تشیع، به عنوان یک رهبر فکری و معنوی در بین مردم شناخته شده بودند. این موضوع برای حاکمان ستمگر که به دنبال خاموش کردن هرگونه صدای مخالفی بودند، خطرناک بود.

دشمنان امام (ع) با شایعه‌پراکنی و توطئه‌چینی، سعی در خدشه‌دار کردن وجهه امام (ع) در بین مردم داشتند.

این امور و عملیات پدرانه امام خشم منصور دوانیقی ملعون، خلیفه عباسی را برانگیخت و او تصمیم به قتل امام (ع) گرفت.

 

روایات مختلفی درباره نحوه شهادت امام صادق (ع) نقل شده است. در یکی از روایات آمده است که منصور دوانیقی، امام (ع) را مسموم کرد. در روایتی دیگر گفته شده است که امام (ع) در اثر ضرب و شتم ماموران منصور به شهادت رسیدند.

 

ابن شهر آشوب در مناقب نوشته است ابوجعفر منصور او را زهر خورانید، زیرا با کینه ای که منصور از او داشت و بیمی که از روی آوردن مردم به امام در دلش راه یافته بود، آسوده نمی نشست.

امام صادق (ع) در منزل خود در مدینه به شهادت رسیدند.

شهادت امام صادق (ع) ضایعه‌ای بزرگ برای جهان اسلام بود. با این حال، مکتب فکری و معنوی ایشان تا به امروز پابرجا مانده و چراغ راه شیعیان در سراسر جهان است.

 

Views: 0