خصوصیات قرآن در قرآن از لسان حجت الاسلام سید مهدی میرباقری

خصوصیات قرآن در قرآن از لسان حجت الاسلام سید مهدی میرباقری

خداي متعال در قرآن وقتي در بيان نوراني خودش بركات اين كتاب را توضيح می دهد می فرمايد: «يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَتْكُمْ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَ شِفَاءٌ لِمَا فِي الصُّدُورِ وَ هُدًى وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ»(یونس/57) اين كتابي كه از طرف خدا براي شما آمده چند خصوصيت دارد يكي اينكه موعظه ای از طرف پروردگار است و شفاء دردهاي دروني شما است و هدايت براي شما است و رحمت خاص خدا براي مؤمنين است.

اين چهار مورد را من ترجمه ای بكنم؛ بزرگان و علمای اخلاق اين مطلب را گفته اند که انسان وقتي می خواهد به سمت خداي متعال حركت بكند قدم اول بيداري است. انساني كه در غفلت است و متوجه نيست كه در كجا زندگي می كند و از كجا آمده و تا كجا بايد برود و چه خطرهایی او را تهديد می كند، چه سرمايه هایی خدا به او داده است؛ اين انساني است كه به عالم بيداري و يقظه نرسيده و نمی تواند به طرف خدا حركت كند و مثل آدم خواب است. آدم خواب آدمی نيست كه در حال حركت باشد بلکه اول بايد بيدار و هوشیار بشود. قرآن موعظه است و مواعظ قرآن دل انسان را زنده و بيدار می كند و او را از خواب غفلت بيرون می آورد. ما مثل آدم هایی هستيم كه در يك كشتي خوابش برده و بيدار می شود؛ اولین قدم بيدار شدن است و وقتي بيدار شد بايد به خودش بيايد و ببيند که كجا است، از كجا آمده و به كجا حركت می كند؟ وقتي انسان بيدار شد و دغدغه پيدا كرد و زير پايش داغ شد و دلش گرم شد حالا می خواهد به سمت خدا حركت كند ولی يك موانعی در وجود اوست که نمی گذارد به سمت خدا حركت كند. ديديد وقتي هواپيما می خواهد پرواز كند بايد همه اش سالم باشد و اگر يك بالش عيب داشته باشد، اجازه پرواز نمی دهند یا ماشين اگر بخواهد حركت كند بايد سالم باشد و اگر يك چرخش پنچر باشد، حركت نمی كند و لازم نيست همه اين ماشين خراب باشد.

انسان اول قدمی كه می خواهد به سمت خداي متعال حركت بكند بايد بيدار بشود و از غفلت بيرون بيايد وقتي با مواعظ قرآن انسان از غفلت بيرون آمد و بيدار شد و فهميد راه و چاه چيست، تا كجا بايد برود و شيطان و انبياء را شناخت، قيامت و معاد خودش را فهميد، حالا می خواهد حركت كند ولی موانعي دارد گاهي يك صفت رذيله در انسان؛ حسد و بخل و… نمی گذارد که انسان به سمت خدا حركت كند و با همه زحمت هایی كه طی سي سال كشیده است به خاطر يك صفت رذیله مثل تكبر و بخل و… امکان رشد براي انسان نيست.

قرآن شفای ظاهر و باطن

بنابراين حركت به سمت خدا بعد از اينكه نياز به اين دارد كه انسان با مواعظ قرآن بيدار و هوشيار بشود، بايد به سلامتي برسد و بيماري های روحي اش رفع بشود که در اين مرحله قرآن دردهاي بي درمان دل انسان را درمان می كند. در روايات داريم كه بيماري های ظاهري تان را با قرآن درمان كنيد و اگر بيماري ای را حمد شفاء ندهد هيچ چيز ديگري اين بيماري را خوب نمی كند. يكي از آثار قرآن رفع همين بيماري های ظاهري است، در روايت داریم به حضرت عرض كرد من مبتلای به درد سينه هستم. حضرت فرمود چرا به قرآن متمسك نمی شوی و استشفاء نمی كني؟ خداي متعال فرموده: «وَ شِفَاءٌ لِمَا فِي الصُّدُورِ»(یونس/57) قرآن بيماري سينه و دردهاي دروني شما را رفع می كند ولي قرآن علاوه بر اينكه بيماري های ظاهري را رفع می كند مهم تر اين است كه شفا دردهاي باطني هم هست؛ بيماري هایی را که در درون انسان هست و به اين راحتي ها قابل علاج نيست، بيماري های روحي که سخت تر از بيماري های جسمی هستند را شفا می دهد.

قرآن چراغ هدایت و رحمت خاص خدا

وقتي انسان بيدار شد سالم شد حالا می خواهد پرواز كند در قدم بعد قرآن چراغ هدايت و نوري است كه انسان را راهبري می كند و فقط راه را به انسان نشان نمی دهد بلکه مثل مغناطيس است و قلب انسان را به سمت معنويات و خداي متعال و طريق مستقيم جذب می كند.

وقتي كه انسان با قرآن حركت كرد، آن وقت اين انساني كه بيدار شده و در قدم دوم به سلامت رسيده و بعد با بال قرآن پرواز می كند؛ رحمت های خاص خدا در اين قرآن بر او نازل می شود. اين رحمت ها چه هستند؟ علامه طباطبايي رحمةالله عليه می فرمايند: یعنی رحمت خاص و رحمت رحيميه آن رحمتي كه فقط برای مؤمنين است. خداي متعال يك رحمت عامی دارد که به كفار هم می دهد و آن ها هم سرسفره خدا هستند و از جاي ديگر نمی خورند ولي رحمت رحيميه برای مؤمنين است. اين همان يقين، توكل، رضا، صبر و مراتب توحيد است و این ها رزق هایی است كه خداي متعال در قرآن قرار داده است.

آثار همنشینی با قرآن

اميرالمؤمنين در خطبه صد و ده نهج البلاغه راجع به قرآن بيانات لطيفي دارند و بعد می فرمايند «وَ مَا جَالَسَ هَذَا الْقُرْآنَ أَحَدٌ إِلَّا قَامَ عَنْهُ بِزِيَادَةٍ أَوْ نُقْصَانٍ زِيَادَةٍ فِي هُدًى وَ نُقْصَانٍ مِنْ عَمًى»( نهج البلاغة (للصبحي صالح)، ص: 252) احدي با اين قرآن نشست و برخاست نمی كند، مگر همين كه سر سفره بنشيند، وقتي از سر سفره و از محضر قرآن بر می خيزد يك چيزي به او اضافه شده یا يك چيزي از او كم شده است. آنچه به او اضافه شده است چيست؟ يا هدايتي به او اضافه شده و يك چراغي در دلش روشن شده است و راه خدا و رموز بندگي را بهتر می فهمد يك رمزي از بندگي را می فهمد. يا يك كوري و نابينايي و ظلمت و غفلتي از او دور می شود.

آثار روی گردانی از قرآن

قرآن چراغ هدايت است، قرآن می فرمايد ما به شما ذكر داديم «وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنْكًا وَنَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَعْمَى * قَالَ رَبِّ لِمَ حَشَرْتَنِي أَعْمَى وَ قَدْ كُنْتُ بَصِيرًا * قَالَ كَذَلِكَ أَتَتْكَ آيَاتُنَا فَنَسِيتَهَا وَ كَذَلِكَ الْيَوْمَ تُنْسَى»(طه/124-126) اين آدمی كه از ذكر روي گردان است زندگي دنيايش زندگي تنگ و تلخي است و روز قيامت هم كه او را محشور می كنيم در صحنه محشر كور محشور می شود. به خداوند می گوید من در دنيا چشم داشتم چرا من را كور كردي؟ خداي متعال می فرمايد آيات ما به سوي شما آمد و شما نسبت به اين آيات غفلت كرديد و الان هم نتيجه اش اين است كه مبتلا به كوري می شويد. ما بايد به اين آيات نگاه كنيم و استفاده كنيم و با اين آيات مأنوس بشويم تا روز قيامت هم چشم دل ما و هم چشم ظاهري ما باز باشد والا طبق روايات هم چشم دل ما كور می شود و هم اين چشم ظاهري از ما گرفته می شود. ذكر الهي ظاهرش همين آيات قرآن است كه بر ما نازل شده؛ البته در روايات اين آيه به وجود مقدس اميرالمؤمنين و ائمه علیهم السلام تفسير شده است كه اگر كسي از آن ها روي گردان شد، روز قيامت كور قلب و كور چشم وارد محشر می شود. قرآن به سوي ما نازل شده و از محضر خدا به سوي ما پايين آمده است و الا جايش اينجا نيست بلکه در عالم بالا است. حتي در روايات آمده است که چند تا آيه در قرآن مانند آية الكرسي، سوره مباركه حمد، آيه «شهد الله» و آيه «قل اللهم مالك الملك» را وقتي خداوند متعال دستور داد که نازل بشويد و برويد در عالم پايين تا دست انسان ها به شما برسد و بتوانند از شما استفاده بكنند و با چراغ شما در عالم پايين قلب آن ها هم روشن شود. متمسك به عرش خدا شدند و عرض كردند خدايا ما را به سمت گناهكاران می فرستي؟ ما برويم همنشين این ها بشويم؟ از اين روايت استفاده می شود که آيات قرآن زنده هستند و از عالم بالا آمده اند تا چراغ راه ما بشوند. خداي متعال به آن ها فرمود شما برويد دوستان ائمه علیهم السلام شما را بعد از نمازها تلاوت می كنند و وقتي شما را تلاوت می كنند من با ديده پنهان خودم «عين مكنونه» كه شايد امام عليه السلام باشد چون امام عين الله است، هفتاد بار به آن ها نظر می كنم و در هر نظر عنايات خاصي به آن ها می كنم. غرض اينكه آيات قرآن به سوي ما پايين آمده اند والا دست ما به قرآن نمی رسيد حالا كه قرآن پايين آمده است و ما دستمان به آن می رسد بايد با اين چراغ سير كنيم و برويم تا برسيم به سرچشمه قرآن كه علم الهي است. متعلم به علم الهي شویم و به حكمت برسيم «يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ»(جمعه/٢). كسي که به قرآن رسيد، حكيم می شود. حكمت كه خير كثير است «مَنْ يُؤْتَ الْحِكْمَةَ فَقَدْ أُوتِيَ خَيْراً كَثِيراً»(بقره/269) خداي متعال می فرمايد به كسي که حكمت بدهيم به او خير كثير داده ايم. بنابراين قرآن به سوي ما پايين آمده است در اين آيه ای كه خواندم روز قيامت می گويد: خدايا من بينا بودم به او می گويند «أَتَتْكَ آيَاتُنَا»(طه /126) آيات ما به سوي تو آمد ولی تو غفلت كردي؛ اگر رو به آن آيات می رفتي و از آن چراغ استفاده می كردي؛ هم چشم دلت روشن می شد و هم چشمت بينا می شد ولي وقتي از اين آيات ما غفلت كردي امروز در كوري و تاريكي و ظلمت هستي.

خلاصه اینکه اين كتابي كه به تعبير اميرالمؤمنين علیه السلام «ربيع القلوب» است يا «فيه ربيع القلوب» در اين قرآن اسراري است كه بهار دل انسان ها است و جان و قلب انسان با اين قرآن به حيات می رسد، سعي كنيم بنا بگذاريم در اين سال جديد مأنوس با كتاب خدا باشيم و از اين كتاب خداي متعال بهرمند بشويم و سر اين سفره بنشينيم. البته باید توجه کرد برای استفاده از این قرآن و آداب برخورداري از آن باید بحث های جدی انجام شود.

سخنرانی حجه الاسلام و المسلمین سیدمهدی میرباقری

پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام

بازدیدها: 196