شایعه؛ آفت رسانه و دین

انتخابات تمام شد و بار دیگر رسانه نشان داد نقش اساسی در  نتیجه آن داشته است. آنچه در این انتخابات رقم خورد حتماً  بر جایگاه اقتدار ملی ایران در منطقه  افزوده است، اما این را هم  یادمان نرود  غافل شدن از برخی آسیبهای فضای حاکم بر رسانه های کشور می تواند به اعتقاد و باور و ارزش های جامعه دینی ما آسیب  جدی وارد نماید.

 با وجود توسعه کمی و تنوع عجیب رسانه ها ، باید پذیریم درخت تنومند رسانه در معرض آفتهایی به ویژه آفت شایعه قرار دارد و این آفت اگر چه خُرد ، اما چون موریانه به جان این درخت پر ثمر افتاده است.

ما مسلمانیم ، به حکم وظیفه و بیِّنه عقل در این موضوع  به قرآن رجوع  می کنیم تا رفتار خود را در آئینه قرآن ارزیابی کنیم و با  محک آن بسنجیم.

 در سوره مبارکه نور، به داستانی اشاره شده که به ماجرای« اِفْک»ْ مشهور است؛ داستان این گونه می گوید: در زمان حیات پیامبر گرامی اسلام گروهی از منافقین توطئه کردند تا اتهام ناروایی را متوجه یکی از اعضای خانواده آن حضرت نمایند، دامنه ماجرا  گسترده و اثر آن بر جامعه مسلمانان و شخص رسول خدا  سنگین بود و ایشان مکدرّ  شدند تا آنکه خداوند آیاتی  را برای تسکین قلب ایشان و برای عبرت همیشه زندگی ما نازل فرمودند(نور11_20).

در ابتدای این آیات می فرماید: «چرا هنگامی که آن بهتان را شنیدید مردان و زنان مؤمن گمان نیک به خود نبردند و نگفتند این بهتانی آشکاراست؟»(نور/12).از آنجا که در نگاه قرآن مؤمنین حکم «نفس واحد» را دارند ، خداوند تهمت به یک مؤمن را تهمت به همه مؤمنین می داند، لذا وظیفه سایر مومنین در زمان شنیدن شایعات، نه باور و نه  انتشار آن و نه حتی سکوت، بلکه مقابله با آن است.

بر اساس آیه 15 همین سوره ، سه اشتباه بزرگ و سه خطای رایج در زمان انتشار شایعه ممکن است در جامعه به وجود آید:

اول؛ (تَلقَوْنَهُ باِلْسِنَتِکُم) پذیرش شایعه وگرفتن آن از زبان همدیگر و استقبال از آن.

دوم؛ (تَقوُلُونَ باَفْواهِکُمْ وَ لَیْسَ لَکُمْ بهِ عِلم) پذیرش شایعه و سخن ناروا  بدون تحقیق و سپس بازگوکردن آن.

سوم،(تَحْسَبُونَهُ هَیِّناً) گمان بردن بر اینکه  آن خطای کوچکی است، حال آنکه در نزد خداوند بسیار بزرگ است(وَ هُوَ عِنْدَاللَّهِ عَظیم).

سپس در ادامه با لحن توبیخ آمیز می فرماید :« چرا وقتی شایعه ای را شنیدید نگفتید ما چون راجع به آن علمی نداریم نباید در باره آن سخنی بگوییم»(همان/16).

و در نهایت تکلیف اهل شایعه و اشاعه دهندگان فحشا را در آیه 19 روشن می کند و می فرماید:

«کسانی که دوست دارند عمل زشتی در میان مؤمنین شیوع پیدا کند برای آنان در دنیا و آخرت عذابی درناک است که شما از آن آگاه نیستید اما خدا از آن آگاه است».

بر این اساس حتی اگر کسی خودش اهل شایعه پراکنی نباشد، اما قلباً از انتشار شایعه و هتک حیثیت  مؤمنی خوشحال شود دچار عذاب خواهد شد(اِنَّ الَّذینَ یُحِبُّونَ اَنْ تَشیعَ اْلْفاحِشَه). بر این اساس، سازنده و پردازنده و حتی آنکس که از شنیدن و ترویج شایعه خوشحال شود مشمول حکم  این آیه است .

اگر بپرسیم کدام عذاب و در کجا؟  قرآن می فرماید:عذاب، شامل عذاب دنیا و آخرت می شود (عَذابٌ اَلیمٌ فِی الدُّنیا وَ الْاخِره)و  به نظر می رسد منظور از عذاب در دنیا،  علاوه بر حدود و تعزیراتی که قوانین اسلامی برای این گناه تعیین می کند، مکافات عمل در همین دنیا نیزخواهد بود؛ و عذاب آخرت قطعاً خشم و غضب الهی در روز حساب است که در انتظار  انسان است.

واضح است اشاعه فحشا فقط تهمت و دروغ نیست، بلکه نشر هرگونه فسادی را شامل می شود که یک مصداق آن شایعه و تهمت است.

منبع:حوزه

بازدیدها: 183