ثارالله لقب چند امام است؟

۱٫ به معنای خون‌خواهی: در کتاب‌های لغت، واژۀ «الثار» را به معنای «الطلب بالدم؛ یعنی خون‌خواهی» معنا کرده‌­اند.

بر این اساس؛ «ثارالله» یعنی کسی که ولی دم و خون‌خواه او خدا است.

لازم است بدانیم که ندای خون‌خواهی حسین(علیه السلام)؛ یعنی شعار «یا لثارات الحسین»، شعار قیام توابین و نیز قیام مختار، بوده است،[۲] و همچنین شعار فرشتگانی است که کنار قبر او تا ظهور امام زمان(عجل الله تعالی الفرج الشریف) می‌­مانند،‏ و نیز شعار حضرت مهدی(عجل الله تعالی الفرج الشریف) در هنگام قیام[۴] و شعار یاوران شهادت طلب او است.[۵]

معنایی که از واژۀ «ثارالله» بیان گردید، مورد پذیرش گروه زیادی از دانشمندان اسلامی قرار گرفته است[۶]؛ بر طبق این معنا «ثاراللَّه» یعنى اى کسى که خونبهاى تو متعلق به خدا است و او خونبهاى تو را می‌­گیرد؛ زیرا تو متعلق به یک خانواده نیستى که خونبهاى تو را رئیس خانواده بگیرد، و نیز متعلق به یک قبیله نیستى که خونبهاى ترا رئیس قبیله بگیرد، تو متعلق به جهان انسانیت و بشریت هستی، تو متعلق به عالم هستى و ذات پاک خدایى، بنابر این خونبهاى تو را او باید بگیرد، و همچنین تو فرزند على بن ابى طالب هستى که شهید راه خدا بود و خونبهاى او را نیز خدا باید بگیرد.

۲٫ به معنای خون خدا: از کلام علامۀ مجلسی(ره) استفاده می‌­شود که «الثأر» به معنای خون و خون‌خواهی آمده است[۷]؛ و آنچه گفتۀ ایشان را تأئید می‌­کند معنایی است که کتاب لسان العرب از واژۀ «الثار» ارائه کرده است. این کتاب لغت می­گوید: «الثَّأْرُ الطَّلَبُ بالدَّمِ، و قیل: الدم نفسه»؛ یعنی واژۀ «الثار» به معنای طلب کردن خون است و گفته شده که به معنای خود خون نیز آمده است.[۸] پس می­توان گفت که حسین(علیه السلام) خون خدا است، اما آیا براستی می‌­توان این معنا را پذیرفت و آیا خدا جسم است که خون داشته باشد و آیا اصولاً چنین تصوری از خدا می‌­تواند صحیح باشد؟!

در پاسخ باید گفت: واژه‌­هایی؛ مانند یدالله و… که در فرهنگ اسلامی بکار برده می‌­شود، یک تعبیر کنایی یا مجازی تلقی می‌­شود[۹]؛ مثلا آن­‌گاه که گفته می­‌شود علی(علیه السلام) یدالله است، منظور این نیست که خدا جسم است و مانند انسان دستی دارد و دست او حضرت علی(علیه السلام) است، بلکه مقصود آن است که علی(علیه السلام) مظهر قدرت الاهی است.

بر این اساس؛ مصحح اطلاق لقب «ثارالله» بر امام حسین(علیه السلام)، می‌­تواند یکی از احتمالات زیر باشد:

۱٫ اضافۀ «ثار» به «الله» اضافۀ تشریفیه است؛ یعنی این خون به الله که شریف‌­ترینِ موجودات است، اضافه شده تا کسب شرافت کند و دانسته شود که این خون، خون شریفی است؛ زیرا برای خدا ریخته شده و از این‌رو به خدا تعلق دارد، همان‌گونه که در «هذِهِ ناقَهُ اللَّه»[۱۰] ناقه به الله یا در «بیت الله» و «عِنْدَ بَیْتِکَ الْمُحَرَّم‏»[۱۱]، بیت به الله و ضمیر خطاب، برای کسب شرافت، اضافه گردیده است.[۱۲]

۲٫ انسان کاملی که در مدراج کمال به مقام قرب فرائض[۱۳] راه یافته، «یدالله» و «لسان الله» و «ثارالله» می­شود؛ یعنی دست خدا می‌­شود که اگر خدا بخواهد کاری را انجام دهد با دست او انجام می­‌دهد. زبان الاهی می‌­گردد که اگر خدا بخواهد سخن بگوید با زبان او سخن می­گوید، و خون خدا می­شود که اگر خدا بخواهد به خود و مکتب خود در جامعه حیات ببخشد از خون او استفاده می­کند. امام علی (علیه السلام) و امام­حسین ­(علیه السلام) «ثارالله» هستند؛ زیرا خونی که از آن دو امام ­(علیه السلام) بر زمین ریخته شد موجب گردید تا حیات تازه­ای به کالبد دین دمیده شود.

به هر حال در متون دینی ما، لقب «ثارالله» برای امام ­حسین­(علیه السلام) بکار برده شده است. ما معتقدیم که معنای اول اگرچه معنای درستی است، اما معنای دوم نیز می­تواند معنای صحیح لقب «ثارالله» باشد و برای اهلش که به عمق این معنا راه یافته­اند، از جهاتی در اولویت قرار داشته باشد.

در این نگاه، آن امام بزرگوار خون خدا است از آن جهت که خونش حیات تازه­ای به کالبد دین دمیده و باعث شده که نام خدا زنده گردد. خدایی که می رفت کم کم از یادها و خاطره­ها محو شود و عبادتش تبدیل به عادت.

از این جهت گفته می­شود که، اسلام نبوی الحدوث و حسینی البقاء است، و بدیهی است که انسان زنده برای بقایش نیاز به خون دارد و جاری بودن خون در رگ­ها، نماد و سنبل زنده بودن است و آن­گاه که خون از جریان و حرکت باز ایستد، مرگ شخص فرا می­رسد. دقیقاً برای بقای پیکر اسلام نیز باید خونی در رگ­های آن جاری باشد و بر این اساس اگر روزی این خون از آن کالبد جدا شود مرگ آن، حتمی و قطعی است و بعد از آن، آنچه که می­ماند تنها جسمی است بی­روح و بی­جان.

منبع : روضه نیوز