عوامل تقویت استحکام خانواده از منظر اهل بیت( علیه السلام )

جایگاه خانواده
هدف اساسى دین اسلام، تربیت انسان ها و تامین سعادت بشر در تمام ابعاد وجودی ، در تمام مراحل زندگى است. پیامبران الهى به ویژه پیامبر اسلام (صلوات الله علیه) ، براى این هدف مقدس مبعوث شده و در این راه نهایت سعى خود را مبذول نموده اند و در انجام این ماموریت، به نیازها، ویژگى ها و علایق فطرى بشر به عنوان یک اصل مسلم توجه فراوان داشتند. به همین جهت دستورات تربیتى اسلام و فرهنگ حیات بخش اهل بیت ( علیه السلام ) ،دقیقا در راستاى پرورش فطرى انسان ها،تدوین شده است. خداوند متعال براى تربیت افراد بشر، کانون پر مهر خانواده را بهترین محیط تربیتى انسان قرار دادهاست. در این مقاله به بررسى راههاى تقویت عواطف اعضاى خانواده ، در پرتو سیره و سخنان اهل بیت (علیه السلام) مى پردازیم.

راههاى تقویت عواطف در خانواده
۱ – گفت وگوهاى محبت آمیز:
یکى از راههاى استحکام بنیان خانواده ، توجه به ارتباط کلامى است. سخنان عاطفى و بهره گیرى از کلمات دلنشین و خطاب هاى شایسته و محبت آمیز،مخاطب را جذب مى کند. خواسته یا ناخواسته از گوینده راضى شده،و در دلش نوعى احساس محبتنسبت به او ایجاد مى شود.
اگر در خانواده اى مرد یا زنی با عبارات زیبا و دلپذیر همسرش را صدا کند، علاوه بر این که به فرزندان چگونه سخن گفتن را مى آموزد، در قلب او جایگاه ویژه اى خواهد یافت. امیرمؤمنان (علیه السلام ) مى فرماید: «اجملوا فى الخطاب تسمعوا جمیل الجواب،زیبا سخن بگویید تا سخن زیبا بشنوید.»
خطاب هاى ملاطفت آمیز و دلربا، روح را نوازش داده و همسر را تحت تاثیر قرار مى دهد. بعضى از عبارات، آن قدرزیبا هستندکه هرگز تا آخرعمر فراموش نمى شوند.
رسول گرامى اسلام (صلوات الله علیه) با توجه به این نکته فرمودند: « قول الرجل للمراه انى احبک لا یذهب من قلبها ابدا.مردى که به زنش بگوید: من ترا دوست دارم، [اثر این سخن] هرگز از دل زن بیرون نمى رود.» اساسا مرد و زن مسلمان باید زبان خویش را به سخن نیک عادت دهند، زیرا انسان فطرتااز عبارت هاى جذاب و پرمهر استقبال مى کند و نسبت به انسان هاى نیکو سخن، در دل احساس محبت مى نماید.

۲ – صدا کردن با بهترین نام:
صدا کردن همسر با نامى که بیشتر دوست دارد، در ایجاد انس و الفت در میان زوجین تاثیر به سزایى خواهد داشت. پیامبر گرامى اسلام( صلوات الله علیه )توصیه فرمودهاند که براى افزایش مهر و صفا در میان مسلمانان، همدیگر را با نام زیبا و محترمانه صدا بزنند: «ثلاث یضفین ود المرء لاخیه المسلم یلقاه بالبشر اذا لقیه و یوسع له فى المجلس اذا جلس الیه و یدعوه باحب الاسماء الیه; سه چیز دوستى و محبت بین دو مسلمان را افزایش داده [و صفا و صمیمیت را در میان آن ها تقویت مى کند.] ۱٫ هنگام ملاقات، با خوشرویى و چهره اى گشاده برخورد کند. ۲٫ اگر مى خواهد در کنار او بنشیند برایش جا باز کند. ۳٫ به بهترین نامى که دوست دارد او را صدا بزند.»

۳ – سلام کردن به همدیگر:
طبق آموزش هاى اسلام، سلام کردن با صداى رسا و واضح و با آهنگى عاطفى و جذاب موجب تقویت روابط بین زن و شوهر خواهد شد. سلام با لحنى عاطفى، کینه ها را از بین برده ، روحیه را تقویت کرده و دل ها را به هم نزدیک مى نماید. سلام دادن به جمع خانواده و به ویژه زن و شوهر به یکدیگر، نشاط آور و فرح بخش است.
امام صادق علیه السلام فرمود: «یسلم الرجل اذا دخل على اهله وقتى شوهر به خانه وارد مى شود ، باید به اعضاى خانواده (به ویژه همسرش) سلام کند.»

۴ – اظهار علاقه و ابراز محبت :
زوج جوانى که با هم پیمان زناشویى مى بندند، معمولا بر مبناى علاقه درونى و عشق پاکى است که به یکدیگر دارند. اما آنچه که در اسلام تاکید شده، بنیان خانواده را تقویت مى کند و محبت و الفت را میان زوج جوان افزایش مى دهد، اظهار و ابراز آن است.
امام صادق علیه السلام مى فرماید: «اذا احببت رجلا فاخبره بذلک فانه اثبت للموده بینکما;هرگاه شخصى را دوست داشتى، دوستى خود را به او اعلام کن ، زیرا این عمل انس و الفت را بین شما پایدارتر مى کند.»

۵ – دلجویى، استقبال، بدرقه:
خانوادهبرای انسانکانون آرامش و راحتىاست.مردى که بیرون ازمنزل با انواع مشکلات درگیر است و با ناملایمات فراوانى برخورد مى کند، دوست دارد هنگام برگشت به خانه کسى از او دلجوئى کند، حرف دلش را بشنود و با سخنان آرام بخش خود،مرهم دردهاى انباشته دل او باشد. دلش مى خواهد هنگامى که در منزل را باز مى کند، کسى با چهره اى گشاده، لبى خندان و لحنى عاطفى از او استقبال نموده و آنچه را که در دست دارد ، با تکریم از او تحویل بگیرد و این فرد جز همسر صالح و مهربان او فرد دیگرى نخواهد بود. در این صورت چنین زنى از دوستان خدا بوده و پاداش بزرگى خواهد داشت.
مردى به محضر رسول خدا صلى الله علیه وآله آمده و عرضه داشت: «یا رسول الله! من همسرى دارم که هرگاه وارد خانه شوم به استقبالم مى آید و چون مى خواهم از منزل بیرون روم مرا بدرقه مى کند. هر گاه مرا اندوهگین ببیند مى گوید: چه چیز تو را اندوهگین کرده؟ اگر براى مخارج زندگى ات ناراحتى، مطمئن باش که دیگرى (خداوند) عهده دار آن است و اگر براى آخرت [و گرفتارى هاى قبر و قیامت] غصه مى خورى، خداوند اندوهت را زیاد کند. (و باید چنین باشى.) رسول خدا(صلوات الله علیه)فرمودند: خداوند [در روى زمین] کارگزارانى دارد و این زن یکى از آن ها است. براى او نصف پاداش شهید مى باشد.»
على( علیه السلام ) در مورد بانوى بانوان و همسر نمونه تاریخ مى فرماید: «به خدا سوگند بعد از ازدواج با فاطمه (سلام الله علیه) بر او خشمگین نشدم و او را به کارى مجبور نکردم . و او مرا ناراحت نکرد و هیچگاه با من مخالفت ننمود، وقتی به او نگاه مى کردم تمام غم و اندوه هاى دلم برطرف مى شد.»

۶ – همدلى در انتخاب نوع غذا:
هماهنگى و همدلى در انتخاب نوع غذا از جمله عواملى است که ارتباط زن و شوهر را تقویت کرده و بنیان خانواده را استحکام مى بخشد. اگر زوجین در مساله غذا و خوراک تفاهم داشته باشند و شرایط همدیگر را مراعات کنند، بسیارى از مشکلات و اختلافات خانواده ها حل مى شود. اگر مرد غذایى را دوست دارد وانتظار دارد که در منزلش تهیه شود، مى تواند علاوه بر این که لوازم مورد نیاز را تهیه مى کند، همسر خویش را از آن آگاه سازد. ولى اگر براى او فرقى نمى کند، که معمولا هم شوهران مسلمان و متعهد چنین اند و در مورد غذاى روزانه خویش سخت گیرى و موشکافى نمى کنند، در این صورت از غذاى تهیه شده استفاده کرده و با کمال متانت و بزرگوارى از همسر هنرمند خویش قدردانى و تشکر مى نماید و با بهانه هاى مختلف زحمات وى را نادیده نمى گیرد. رسول اکرم (صلوات الله علیه) فرمود: «المؤمن یاکل بشهوه عیاله والمنافق یاکل اهله بشهوته; انسان با ایمان، مطابق میل و خواسته عیالش غذا مى خورد و خانواده انسان منافق، مطابق میل و خواسته وى غذا مى خورند.»
در سیره و روش(صلوات الله علیه) آمده است که آن حضرت هیچگاه در مورد انتخاب نوع غذا سختگیرى نمى کرد و با خانواده اش همراه مى شد: «رسول خدا(صلوات الله علیه)از هر نوع غذا مى خوردند و غذایى که خداوند برایش حلال نمودهبود ، به همراه خانواده و خدمتگزارشان تناول مى کردند.»
در جای دیگرپیامبرخدا(صلوات الله علیه)فرمودند: «خیر نسائکم الطیبه الطعام; بهترین زنان شما زنى است که غذاى پاکیزه و دلپسند درست کند.»

۷ – فراهم نمودن مخارج خانواده:
مردبه عنوان مدیر خانواده، مسؤولیت فراهم کردن وسائل مورد نیاز از قبیل خوراک و پوشاک و… اعضاى خانوادهراعهدهدارد. در این مورد اگر مردان با ایمان وظیفه خویش را در مورد به دست آوردن روزى حلال و پاکیزه به خوبى انجام دهند، مقامی بس بلند، در پیشگاه خداوند متعال کسب خواهند نمود.
امام باقر(علیه السلام ) فرمودند: «من طلب الرزق فى الدنیا استعفافا عن الناس و سعیا على اهله و تعطفا على جاره لقى الله عزوجل یوم القیامه و وجهه مثل القمر لیله البدر; هر کس در دنیا به دنبال روزى حلال برود،به قصد این که نیازمند و محتاج دیگران نباشد و مخارج زن و فرزندش را تامین نماید و به همسایه ها [و همنوعان مستمند خود] یارى رساند، چنین فردى در روز قیامت با سیمایى [نورانى] مانند ماه شب چهارده با خداوند ملاقات خواهد کرد.» و امام صادق (علیه السلام ) نیزفرمودند: «الکاد على عیاله من حلال کالمجاهد فى سبیل الله;مرد تلاشگرى که براى تهیه روزى حلال و مشروع براى خانواده اش مى کوشد، مانند مجاهدى است که در راه خدا جهاد مى کند.» امام رضا علیه السلام نیز فرمودند: «کسى که از فضل و عنایت پروردگار به دنبال روزى حلال مى رود به اندازه اى که مخارج خانواده خود را تامین کند، از رزمنده اى که در راه خداوند متعال جهاد مى کند پاداش افزونترى دارد.»

۸ – هدیه دادن به همسر:
احترام به شخصیت افراد، در وجود آنان عشق و محبت مى آفریند. هدیه دادن نوعى احترام به طرف مقابل محسوب مى شود و انسانى که هدیه را مى گیرد بى اختیار و از روى فطرت خدادادى خویش، مهر و محبت هدیه دهنده را در دل خود جاى مى دهد. این نکته در روابط زناشویى از اهمیت خاصى برخوردار است و عامل مهمى در ایجاد انس و الفت و هم گرایى نسبت به زن و مرد به شمار مى رود .
منبع:سراج

بازدیدها: 46