بسیج در برخی کشورهای جهان

الف- بسیج عمومی در روسیه (شوروی سابق)

در کشور روسیه، بسیج در زمان جنگ در دو مرحله خدمت نظام وظیفه و سازمان بسیج (احتیاط) صورت می گیرد . آموزش سربازان طی سه مرحله انجام می شود:

1-       بین سنین 9 تا 14 سالگی به صورت داوطلب

2-       در سن 15 سالگی آموزش مقدماتی در مدارس، کارخانجات، مزارع و…

3-       آموزش ابتدای خدمت وظیفه

جوانان روسی در سن 17 سالگی خود را معرفی و ثبت نام می کنند و در سن 18 سالگی به خدمت اعزام می شوند. کلیه افراد روسی پس از خدمت وظیفه وارد مرحله احتیاط می شوند که این وضعیت تا 50 سالگی را شامل می شود. البته در سازمان احتیاط از آندسته زنانی که توانایی جسمی لازم را دارند نیز تا سن 40 سالگی استفاده می شود.

ب- بسیج ملی در سوئیس

در این کشور دفاع از استقلال، آزادی و تمامیت ارضی به نیروهای مردمی واگذار شده است. به طوری که مشارکت در امور دفاعی مردمی از جمله مهمترین اهداف و علائق ملت سوئیس به شمار می آید. این کشور قوانین نظامی و وظیفه ارتش را به نحوی تدوین کرده است تا به جی اینکه فراد مدت پیوسته ای مثلا دو سال در نیروهای مسلح خدمت بکنند این مدت را در زمانی حدود 30 سال طی می کنند و با فراخوانی سال یه سال و دیدن چند هفته آموزش، همواره آنان را در حالت آمادگی نگه می دارند.

در زمینه دفاع غیر نظامی، سوئیس از کارآیی بالایی برخوردار است، خدمت دفاع غیرنظامی برای تمام مردان سالم و توانا (20 تا 60 ساله) اجباری و ارتباطی با دمت نظام وظیه ندارد. پسران از سن 16 سالگی و زنان در این امر بسیج می شوند.

مطلعه نحوه سازماندهی و بسیج نظامی در تعدادی از کشورهای جهان که تجربیات موفقی در زمینه استفاده از نیروهای مردمی دارند موجب آشنایی بیشتر ما در این زمینه می شود که به برخی از آنها اشاره می شود:

الف- بسیج عمومی در روسیه (شوروی سابق)

در کشور روسیه، بسیج در زمان جنگ در دو مرحله خدمت نظام وظیفه و سازمان بسیج (احتیاط) صورت می گیرد . آموزش سربازان طی سه مرحله انجام می شود:

1-       بین سنین 9 تا 14 سالگی به صورت داوطلب

2-       در سن 15 سالگی آموزش مقدماتی در مدارس، کارخانجات، مزارع و…

3-       آموزش ابتدای خدمت وظیفه

جوانان روسی در سن 17 سالگی خود را معرفی و ثبت نام می کنند و در سن 18 سالگی به خدمت اعزام می شوند. کلیه افراد روسی پس از خدمت وظیفه وارد مرحله احتیاط می شوند که این وضعیت تا 50 سالگی را شامل می شود. البته در سازمان احتیاط از آندسته زنانی که توانایی جسمی لازم را دارند نیز تا سن 40 سالگی استفاده می شود.

ب- بسیج ملی در سوئیس

در این کشور دفاع از استقلال، آزادی و تمامیت ارضی به نیروهای مردمی واگذار شده است. به طوری که مشارکت در امور دفاعی مردمی از جمله مهمترین اهداف و علائق ملت سوئیس به شمار می آید. این کشور قوانین نظامی و وظیفه ارتش را به نحوی تدوین کرده است تا به جی اینکه فراد مدت پیوسته ای مثلا دو سال در نیروهای مسلح خدمت بکنند این مدت را در زمانی حدود 30 سال طی می کنند و با فراخوانی سال یه سال و دیدن چند هفته آموزش، همواره آنان را در حالت آمادگی نگه می دارند. در زمینه دفاع غیر نظامی، سوئیس از کارآیی بالایی برخوردار است، خدمت دفاع غیرنظامی برای تمام مردان سالم و توانا (20 تا 60 ساله) اجباری و ارتباطی با دمت نظام وظیه ندارد. پسران از سن 16 سالگی و زنان در این امر بسیج می شوند.

پ- ارتش آزادی بخش مردم چین

نیروهای مسلح مردمی (میلیشا) که چند صد میلیون نفر هستند، از کارگران و کشاورزان بین سنین 16 تا 50 سال تشکیل شده اند. حدود 30 تا 100 میلیون نفر از آنان که بین 18 تا 40 سال دارند، نیروهای اصلی را تشکیل می دهند که نسبت به سایر افراد آموزشهای نسبتا کاملتری می بینند و در هر سال برای گذراندن آموزش مدتی معین زیر نظر ارتش چین قرار می گیرند.

ت- بسیج نظامی در کره شمالی

سازمان ارتش مردمی کشور کره شمالی متشکل از همه افراد (اعم از پیر و جوان و زن و مرد) با ماموریتهای اجتماعی، فرهنگی ، اقتصادی، امنیتی و دفاعی می باشد.در سیستم بسیج نظامی کره شمالی گارد سرخ جوانان در بر گیرنده جوانان 14 تا 16 ساله است که هر سال دو ماه آموزش نظامی می بینند. سربازان پس از خاتمه خدمت سرباطی در قالب واحدهای مستقل رزمی با استعداد 260 نفر سازماندهی می شوند که اعضای این واحد در هر ماه 64 ساعت آموزش می بینند. با افزایش سن اعضای واحد مستقل رزمی، آنها به سازمان ذخیره بزرگتری بنام میلیشای سرخ کره (کارگری- دهقانی) می پیوندند که تا 50 سالگی ذخیره باقی می مانند.

نکته مهم در سازماندهی نیروی انسانی در کره شمالی استفاده از انگیزه های انقلابی، ملی، مادی و اجتماعی به عنوان ضمانت اجرایی حضور مردم در محل خدمت و آموزش است. در برخورد با متخلفین، به جز تنبیهات و محرومیتها، تحمل فشار روحی و روانی ناشی از انتقاد همگانی و زیر پا گذاردن ارزش و فرهنگ جامعه از پیامدهای تخلف می باشد.

8-بسیج در ایران

نقطه آغاز روند شکل گیری بسیج در یاران، فرمایشات حضرت امام خمینی (ره) در چهارم آذماه 1358 بود. ایشان در بخشی از سخنانشان فرمودند:

«مملکت اسلامی باید همه اش نظامی باشد و تعلیماتش نظامی باشد. باید ملت ما جوانهایش مجهز باشند به همین جهاز و علاوه بر جهاز دینی و ایمانی که دارند، مجهز به جهازهای مادی و سلاحی هم باشند و یاد گرفته باشند. جوانها را یادشان بدهید، همه جا باید اینطور باشد که یک مملکتی بعد از چند سالی که 20 میلیون جوان دارد، بیست میلیون تفنگدار داشته باشد و یک چنین مملکتی آسیب پذیر نیست و الآن هم الحمدالله آسیب پذیر نیست.»

پس از این فرمان، اقدامات اولیه برای آموزشهای عمومی مورد نساز مردم آغاز شد و آحاد مدم نیز برای شرکت در بسیج عمومی اعلام آمادگی کردند. به دنبال فرمان امام و تاکیدات ایشان، شورای انقلاب اسلامی در تاریخ 19/4/1359 تشکیل «سازمان بسیج ملی» را تصویب کرد تا این سازمان ضمن آموزش و سازماندهی همه افراد داوطلب، آنان را برای مقابله با هر گونه تهدید و تجاوز داخلی و خارجی آماده نماید. در دی ماه 1359 با تصویب مجلس شورای اسلامی «سازمان بسیج ملی» به «واحد بسی مستضعفین» تغییر نام داد و در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ادغام شده و فرماندهی آن به سپاه واگذار شد. واحد بسیج مستضعین تا سال 1369 به کار خود ادامه می داد تا اینکه در این سال «نیروی مقاومت بسیج» جایگزین واحد بسیج شد و با ستادی مستقل به عنوان یکی از نیروهای پنجگانه سپاه مسئولیت انجام کلیه امور مربوط به بسیج را به عهده گرفت و هم اکنون نیز به کار خود ادامه می دهد.