حجاب؛ سلاح زن مسلمان

درک ما از بازنمایی حجاب زن مسلمان در وهله اول، ادراکی است که توسط رسانه ها ساخته و ایجاد شده و در وهله دوم وابستگی این درک به قدرت و گفتمان ویژه ای است که رسانه ها در خدمت آن قرار گرفته اند.

سوژه در دورن خود گفتمان تولید میشود. اين سوژه ی متعلق به گفتمان نمیتواند بيرون از گفتمان وجود داشته باشد زيرا بايد تحت سلطه ی آن باشد. سوژه بايد مطيع قواعد و قراردادها و صورت بندی های قدرت باشد.

رسانه ها هر روز به صورت مستقيم و غير مستقيم از طريق بيان يا حذف، با استفاده از تصاوير يا كلمات، به صورت سرگرمي، خبر، آگهي و… حوزه هایی از معني، ارتباط و نماد را توليد میکنند، آنها صورت های نماديني را انتقال میدهند كه به تحكيم و حفظ روابط قدرت خدمت میکنند.

امروزه، رسانه های جهاني كه گستره ی پوشش فراملّي دارند، مهمترين هدف خود را انگاره سازي با هدف تأمين منافع و مصالح قدرتهای جهاني قرار داده اند. اهداف كلاني مثل توجيه افكار عمومي براي فرايند جهاني سازي. تقريباً غالب رسانه هاي جهاني امروزه قرائت و روايت نزديك به هم و قريبي از تحولات و رويدادهاي پيراموني دارند.

زنان مسلمان پايبند به دين و فعال در عرصه هاي مختلف، به واسطه ي شاخصه ي حجاب مورد توجه خاص غرب و رسانه هاي غربي قرار گرفته اند، به گونه اي که حجم قابل توجهي از فضاي تبليغاتي رسانه هاي غرب با شعار دفاع از حقوق زن مسلمان بستري براي اعمال خشونت هاي رواني عليه آنان شده است.

با در نظر گرفتن اين مطلب که غرب در تبليغات رسانه اولين ابزار عمليات رواني است، با رسانه هاي خود می كوشد تا اسلام را به عنوان سیستمی ضد حقوق زن به افكار عمومي جهان معرفي كند.

تحليل محتواي متون رسانه های بررسي شده نشان میدهد كه زنان مسلمان با حجاب چادر و عفت و حيايي كه مشخصه ی آنهاست بازنمايي شده اند.

ارتباط حجاب زن مسلمان، با خشونت، به شدت به چشم میخورد.

بررسي واژگاني پيام هاي رسانه ای نشان میدهد در معرفي زن مسلمان، رسانه های غربي به عنوان سوژه آنها را در مقام فرودستي قرار می دهند. و ايشان مرکز تفكر و خشونت مردسالارانه تصوير شده اند كه بی چون و چرا از شوهرانشان تبعيت می کنند. در مقابل، زن غربي مظهر پيشرفت، آزادي، زيبايي، روشنفكري و… مطرح می شود.

نشريه دي ولز آلمان در شماره ای از آن، در بازنمايي، حجاب زن مسلمان را نشانه ذلت توصیف می کند: حجاب زن مسلمان نشانه ی ذلت است و زنان با تمایلات غربی مدرن که روز به روز گسترش می یابند، فریاد سر میدهند آنان را متوقف کنید(منظور زنان با روسری است.)

رسانه های غربی با انعکاس موفقیت زنان مسلمان غیر محجبه! با ابزار نمایی روش زندگی و ایدئولوژی زنان وضعیت ایشان را مثبت نشان میدهند.

به عنوان مثال مجله ی زایت در مورد زنان مدرن مراکش مطلبی تحت این عنوان نوشته بود:

این گزارش در کنار پرنسس لاله فاطمه زهرا مدیر عامل اتحادیه زنان مراکش یک زن تهیه کننده یک شرکت دار یک باستان شناس و یک هنرپیشه را به تصویر کشیده است که از قشر متمول بوده و گاهی تحصیلات خارج از کشور دارند. جزء زنانی که قربانی یک زندگی سنتی ترحم انگیز نبوده و سبک زندگی آنها شبیه زنان موفق غربی است. زنان مدرن با استقلال مالی و متکی به خود!

رسانه ها با روش هایی به گفتمان شخصیت میدهند: زن بنیادگرا، زن قربانی خشونت، زن تحقیر شده، زن سزکوب شده، تروریسم و …

تحلیل محتوای رسانه های غربی در نحوه ی بازنمایی آنها از حجاب نشان میدهد پیام های رسانه ای مربوط به حجاب و پوشش اسلامی زنان به این پدیده دو دسته صفات شخصیتی اطلاق می شود و بازتاب مکرر آن در تولیدات رسانه ای به تقویت نسبت این صفات به حجاب زن مسلمان در افکار عمومی جهان می پردازد.

• بازنمایی از حجاب به عنوان عامل نقض حقوق زنان مسلمان با پیام های زیر:

نماد نقض حقوق بشر

نماد نقض حقوق زنان

نماد تبعيض عليه زنان

نماد خشونت عليه زنان

نماد ظلم به زن

نماد موجود درجه دوم

نماد عدم تساوي زن و مرد

رادیو آمریکا اعمال و رفتارهای غلط از سوی مردان مسلمان را به روح اسلام و قوانین حقوقی آن برمی گرداند و بیان میکند: نقص حقوق زنان در کشورهای اسلامی ریشه در قوانین دینی دارد.

این در حالی است که اصل موضوع نقض حقوق زنان و اعمال خشونت علیه آنان در کشورهای غربی به وفور یافت می شود از جمله مطالعات مربوط به خشونت علیه زنان در انگلیس نشان میدهد که از هر ده زن، شش زن مورد خشونت واقع می شوند و هر سه روز یکبار یک زن کشته میشود.

• بازنمايي از حجاب به عنوان نماد سياسي اسلام تندرو با پیام های زير:

نماد مبارزه ی منفي با سکولاريسم

نماد اصولگرایی

نماد رجعت به دوران قبل از رنسانس

نماد پايبندي به دین

نماد همگرايي با بنیادگرایی

نماد ترويج اسلام در غرب

از ديدگاه کارشناسان حقوقي مسائل زنان، در اسلام پوشش زنان مسلمان بيشتر نماد سياسي بوده و در واقع بنيادگرايان براي برگرداندن زنان به قبل از رنسانس آنها را مجبور به حجاب کرده اند و زناني که خواه ناخواه توانايي همسويي با مدرنيته را نداشته و مفهوم تساوي حقوق را نمیدانند، ترجيحاً به دين و سنّت روي میآورند.

رسانه های غربي زنان هوشمند، توانا و مستقل که رشد و شكوفايي توانایی های خود را در سایه ی اسلام ببيند را کاملاً مورد تفاضل قرار میدهند و تلاش میکند تا الگوي ذهني غرب از اسلام و زنان مسلمان را به مخاطبين القاء كنند، اگرچه اين تصوير ذهني با واقعيت در تضاد كامل باشد.

***

علی رغم تمام آنچه ذکر شد و با وجود اقداماتی چون شخصیت پردازی و انتساب صفات منفي چون: تروريسم، خشونت طلب، خطرناك، نماد عقب ماندگي، مانع آزادي و حقوق زن و ممنوعيت حضور زنان محجبه در مراكز و نهادهاي آموزشي و يا ممنوعيت اشتغال ايشان و ساير سخت گیری های رايج در كشورهاي اروپايي نسبت به زنان مسلمان محجبه، امروز، دنیای غرب در مواجه با قشري از زنان مسلمان آگاه اذعان می دارند، كه هر روز بر تعداد اين زنان در كشورهاي مختلف اسلامي و حتی غیر اسلامی، افزوده میشود. زنان محجبه ای كه در مسائل اجتماعي- سیاسی فعالانه شركت می کنند و براي بیان عقايد خود از هيچ چيز هراس ندارند.

نشریه فیگارو فرانسه در بازنمایی سیاسی حجاب زن مسلمان نوشته بود:

روسري زنان مسلمان سمبلِ جنگ عليه ارزشهای غربي است.

انتهای پیام/