پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام هیات رزمندگان اسلام , سایت هیات رزمندگان اسلام , پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام , هیات , سایت هیات , هیئت رزمندگان , هیئت رزمندگان اسلام
دروس دوره مجمع الذاکرین از زبان حاج سعید حدادیان
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام دوره جدید کلاس های آموزش مداحی با عنوان « مجمع الذاکرین » با همت ستاد مرکزی این هیات و آموزش حاج سعید حدادیان و دیگران ذاکرین اهل بیت علیه السلام در حال برگزاری است.
در ادامه بخشی از دروس تدریس شده این کلاس ها به کلام حاج سعید حدادیان جهت بهره‌برداری در اختیار شما همراهان همیشگی سایت هیات قرار گرفته است.
السلام علیکم یا اهل بیت النبوة، سلام علیکم و رحمة الله
10 دقیقه درس مداحی میدهم. سریع حفظ کنید. مداح و ستایشگر اهل بیت و روضه خوان و … بحث الآن نیست. نکته مهم این هست که به 3 بخش اساسی تقسیم میشود.
- آنچه مربوط به متون عربی است.
- قرآن باید بخوانیم و بلد باشیم. انس بگیریم.
- ادعیه (دعاها)
- زیارات (زیارت ها)
- خطب (خطبه ها) مثل خطبه شعبانیه حضرت رسول اکرم (ص) که باید یک مداح، حتما بخش هایی از آن را حفظ باشد. خطبه غدیر و خطبه حضرت زهرا سلام الله علیها همینطور.
- مقتل، همانی که اهل بیت گفته اند. باید تحقیق کنیم در مقاتل. داریم خبر میدیم. خبر بد میدهیم. نباید با گل و بلبل همراه باشد. باید معارف را بگوییم برای مردم. حرف زدنمان را دنیا می بیند. باید حواس ها جمع باشد.
- روایات (روایت ها) برای استشهاد اشعار. فرموده امام حسین علیه السلام که انی احب الصلاة و … باید روایت بخوانیم.
اگر اومدیم نوکری امام حسین علیه السلام و اهل بیت علیهم السلام ، قرار هست نوکر اهل بیت باشیم و پارتی مردم پیش اهل بیت هم باشیم. باید خودسازی کنیم. امام لامپ 25 زده بودند تو حیاط، دیدند 50 زدند. فرمودند خونه من و گناه؟ نباید اسراف کنیم. با گناه نمیشود. جواب نمیدهد. نوکری زحمت دارد. روضه خونی شوخی ندارد و نباید هر چیزی را خواند.
- آنچه مربوط به ادبیات فارسی است.
- شعر
- آنچه به صورت نظم درآمده است.
باید بدانیم مثنوی، قصیده، رباعی و… چیست. فرق ها رو بدانیم و فرقشان با غیر شعر را بدانیم. سرود، نوحه و هرچه آهنگ دارد جزو ادبیات است.
- آنچه مربوط به سخن گفتن است.
باید تمرین کرد. هر مطلبی را که میشود باید در قالب حرف زدن آورد.
مدینه شهر پیغمبر . . . با این آهنگ باید حرف بزنید.
شعر جان میخواند بر سر منبر گل . . . با این آهنگ باید حرف بزنید.
تحریر
یک تحریر متعارف داریم که توسط خوانندگان سنتی استفاده میشود. چکشی و . . . که در خواندن غزل استفاده می شود. مجاز نیستیم از همه الحان استفاده کنیم. به اقتضاء قداست مجلس باید استفاده کنیم از این تحریرها. در حالت حزن باید در قالب حزن باشد.
- باید جلو آینه بخوانیم.
- باید روی زبان و لهجه فارسی مسلط باشیم. مثلا تفاوت بین کاف کباب و کاهو باید بدانیم.
- تحریر های روضه واره رو باید کم کرد.
- بعضی از مطالب را باید به اقتضاء سن و مجلس رعایت کرد. در شعر باید تأدب را رعایت کرد.
- جای ما باید مشخص باشد.
- قاعده تطبیق و جری، قرآن همیشه جریان دارد. موسی علیه السلام و فرعون همیشه در روزگار هستند. امامعلیه السلام جانشین امام قبلی است و ستمگران هم همیشه راه یکدیگر را ادامه میدهند. اگر در روضه گفتیم شما که درب خانه امام صادق علیه السلام را آتش زدی، همین شما بودی که در مدینه درب خانه علی علیه السلام را آتش زدی، دلیل قرآنی داریم. هر گروهی که هم عقیده، هم عمل و … با یکدیگر هستند، جزو همان گروه حساب خواهند شد.
یک آهنگ در دستگاه حجاز (همایون) میخوانم دقت کنید. اگر هم تحریر بود، باید کم و نمکی باشد. در متن عربی باید حرف آخر ذکر شود. اما در فارسی اشکالی ندارد.
بارالها قسمتم کن وعده گاه انبیا را
کربلا را، کربلا را، کربلا را، کربلا را
ما زالت بعد ابیها . . . معصبت الرأس
ناحلت الجسم . . . منهدت الرکن
باکیة العین . . . محترقة القلب
ساعت به ساعت مادرم بی هوش می شد
کم کم چراغ عمر او خاموش می شد
نکته مهم این است که دنیا دارد گوش میدهد به اشعار و محتوای آنها، باید مراقب باشیم. در معرفی احوال نهایتا یک بند بخوانیم. آن هم نه با گفتن مشکلات. چون دشمن سوء استفاده می کند. وقتی کسی آمده برای جشن میلاد حضرت معصومه سلام الله علیها آمده فقط درباره ایشان مدح بشنود. نه درباره بدبختی های ما. سمت بنده مسئول دفتر ادبیات دانشگاه تهران، نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه هستم. پس دیده بان شما هستم و باید این نکات رو بگویم. همه آقایون مداح هم می دانند که بنده منتقد هستم. از اشعار زیبای آقای سازگار استفاده کنید.
فاطمیه مادر قیام عاشوراست . . .
منسوب به امام حسین علیه السلام است که بالین حضرت علی اکبر علیه السلام خواندند. باید حداقل چند تا از متون کوتاه عربی را بلد باشید و استفاده کنید.
بنی . . . لقد استرحت من هم الدنیا . . . و غمها
مردم خودشان آمادگی دارند. باید مثل یک کبریت عمل کنید. اصلا نیازی نیست فشاری بیارید. حزن باید رعایت شود و باید بدانید که کجا بالا بخوانید و کجا پایین. این هنر مداحی هست. می توانید با این متن نوا و نغمه هم بخوانید. در همه جا، حتی قرائت قرآن اگرچه بر اساس لهجه است اما برای زیبایی بیشتر آمده است. شما قدرت آقای خمسه را که ندارید. از همه حنجره و قدرت سینه برای خواندن استفاده می کند. ماشاءالله. اما شما باید یاد بگیرید که ابتدا از کام استفاده کنید.
نکته کلیدی مهم اینجاست، اگر شما مجلسی گرم باشد باید فاصله ها را بیشتر کنید. از کام باید بیاید به خیشوم. اجازه بدید صدای گریه بلند شود. این ساز ملکوتی است و خواندن شما آواز ملکوت.
و بقی . . . ابوک . . . فریدا . . . وحیدا
با یک عبارت مقتل، ده مدل خواندیم. باید تمرین کنید. با ذکر حسین حسین هم می شود خواند. (تشدید روی حرف سین حسین)
بنی . . . لقد استرحت من هم الدنیا . . . و غمها
و بقی . . . ابوک . . . فریدا . . . وحیدا
باید بین عبارت ها و الفاظ بر اساس آهنگ انتخابی ارتباط برقرار کنیم. با آهنگ حرف بزنیم. ترجمه را با آهنگ بخوانیم.
بنی … پسرم … رفتی و از هم و غم دنیا راحت شدی … اما بابات خیلی تنها شد … عزیز دلم
حالا اگر مداح الف قسمتی را خواند و کامل بود، شما باید برای قسمت بعدی خوب بخوانی و بلد باشی.
چه آهه جانگدازی داره بابا . . . توی چشماش چه رازی داره بابا (2)
یه ساعت بعد بچش زنده موندش . . . عجب درازی داره بابا (2)
و بقی . . . ابوک . . . فریدا . . . وحیدا
در واکاوی متن، فریدا وحیدا ریشه در دعای روز عرفه دارد برای حضرت زکریا و در قرآن هم یکی از ادعیه ای که ایشان دارد همین است. آقایان استناد های فرمایشات امام حسین علیه السلام را از قرآن بیارید.
آدم تا سنش پایین هست، مرد، تکیه اش به برادرش می شود. محرم راز مرد در 30 سالگی برادرش هست. اما وقتی شد 50 ساله، خودش خانواده دارد و اسرارش را فقط با او می تواند درد و دل کند و بازگو کند. امام حسین علیه السلام یک بیمار دارد در خیمه که روز عاشورا ارتباطی با او تا لحظه خداحافظی ندارد. رابطه حضرت عباس علیه السلام و علی اکبر علیه السلام هم رابطه سفلی الی العلیا هست. چون اشبه الناس خلقا و خلقا و منطقا الی رسول الله صلوات الله علیه در علی اکبرعلیه السلام متجلی است. از اسرار عاشوراست که وقتی ایشان را شهید کردند، دشمنان فکر کردند امام بعدی را به شهادت رساندند. مشی علی اکبر علیه السلام، مشی حضرت زهرا سلام الله علیها بود و ایشان به جای امام حسن علیه السلام به نماز می رفت.
ای حسنات حسن ز حسن تو پیدا . . . وی ثمرات حسین در تو شکوفا
مصطفوی منظری و فاطمه مذهب . . .
نکات از رو خواندن
- تسلط
گاهی اوقات از حفظ خواندن آسان تر است از روخوانی. باید خوب تسلط داشت.
- گام بالا به موقع
با دو بند خواندن نباید رفت سراغ گام بالا. چون قرار است 30 – 40 دقیقه بخوانیم. اگر زود بریم بالا زود صدای مداح می گیرد. با برخی مداح های دیگر مثل اردبیلی ها تفاوت داریم. باید به خودمان و ویژگی ها معرفت داشته باشیم.
شعر
شعر اهمیت بالایی دارد. چون اگر شعر خوب داشته باشیم و طولانی، برای یک مجلس دیگر نیاز به حرف زدن نیست. چون حرف زدن سخت هست اما در خوب شعر خواندن نیازی به این کار نیست.
اگر کسی این شعر سازگار را کار کرد ده ها فایده دارد. برای تمام نقاط مصیبت حضرت مسلم علیه السلام بند دارد. از این شعر وقتی حفظ باشید در ده مجلس می توانید استفاده کنید.
به نام نامی مسلم ثنا کنم آغاز . . . که سیدالشهداء راست اولین سرباز
به خاک تربت او سجده می برم به نماز . . . حریم اوست مرا قبله گاه راز و نیاز
بیت عقد : بیتی که 2 بند را جدا یا وصل می کند.
عقیده ام به جز این نیست در مسیر ولاء . . . چه خاک تربت مسلم چه خاک کرب و بلا
کار درست ایجاد انتظار برای مخاطب در شنیدن مصرع بعد که با بالا رفتن کلمه ولاء صورت گرفت. شعرا توجه کنند که بیت عقد باید ضربه داشته باشد.
مصرع چهارم در ترکیب بند باید طوری خوانده شود که مستمع فکر نکند تمام شده است.
کسی که بود سراپا حقیقت ایمان . . . کسی که گشت ز خونش مروج قرآن
کسی که دست زجان شست در ره جانان . . . کسی که زائر قبرش بود امام زمان (عج)
کسی که پیش تر از موسم ولادت او . . . گریست چشم نبی (ص) در غم شهادت او
این بیت سوم خبر دادن است باید مطلع باشید و توضیح دهید. خیلی نکته مهمی است.
در مقتل حضرت مسلم علیه السلام به طوعه می گوید
و لقد رأیت البارحة عمی امیرالمؤمنین فی المنام و هو یقول لی : أنت معی غداً . . .
این یک روضه نابی است که معمولا نمی گویند. طوعه می گوید هر وقت وارد شدم دیدم یا در سجده است یا در رکوع و یا با امام حسین علیه السلام صحبت می کند.
شعر همیشه تازه اش پیدا می شود و میخواهند از شما اما مقتل همیشه یکی است و باید حفظ باشید.
قال الحسین علیه السلام : اشجع الناس من غلب هواه.
شجاع ترین مردم کسی است که مواظب خواسته های دلش باشد. در مداحی باید تقوا داشته باشیم. ساز صدا را باید کم کرد تا سوز صدا زیاد شود. از زیبایی های صوت کم کنیم، گیرایی معنوی بیشتر خواهد شد.
آیا ائمه شعر میگویند؟
حق ورود پیدا کردن به این مطلب را نداریم. به حکم لاینبغی له سوره یاسین این بزرگواران شعر نمی گویند. مناجات منظوم برای کیست؟ برای فرد دیگه. مطالب دیگه ای که در مقاتل آمده چطور؟ علما می گویند کلام حضرت بوده که نویسنده تبدیل به شعر کرده است. ابکنی وابکن الیتامی . . . و مابقی هم همینطور. ما روضه خوان هستیم. گفتم که اگر شنیدید جا نخورید و تعجب نکنید.
سه یا پنج بیت برای خداحافظی حضرت سکینه سلام الله علیها گفته اند که باید این یک خط رو به معلومات اضافه کنیم. بچه هایی که سبک درست می کنند تلاش کنند این متن را با آهنگ بخوانند.
لا تحرقی قلبی بدمعک حسرتا . . . مادام من الروح فی جثمانی
فسقط الحسین عن الفرسه الی الارض علی خده الایمن
مونو تن یعنی روی یک گام خواندن. مداح از روز 3 یا 5 محرم صدایش می گیرد. آن دسته از افرادی که حرفه ای هستند بحث شان جدا است. ما باید در اندازه خودمان کار کنیم. محمود کریمی از جمله افرادی است که مونو تن میخواند. چون صدایش دارای حجم خوبی است و در گام پایین می خواند.
فاعل فعلات فعلات فعلات . . . . فاعل فعلات فعلات فعلات
اگر بودجه بندی برای صدا نداشته باشیم، کنترل و مواظبت نکنیم، باید بریم عمل فتق!
واویلا واویلا واویلا واویلا . . . واویلا واویلا واویلا واویلا
طفل یتیمی زحسین گمشده . . . . واویلا واویلا واویلا واویلا
عمه بیا گمشده پیدا شده . . . کنج خرابه شب یلدا شده
من و دل کندن از دلبر محاله . . . دلم با دلبرم در شور و حاله
عاشقانه و با سوز باید بخوانیم. باید دقت کنیم. باید استاد ببینیم. صائب تبریزی بیتی دارد :
کفاره شراب خوری های بی حساب . . . هوشیار در میانه مستان نشستن است
پس مونوتن آرام خواندن و در یک پرده خواندن است. استاد شیخ حسین انصاریان و حاج آقا هاشمی نژاد هم اینطور می خوانند و مردم هم گریه می کنند. چون با احساس و سوز می خوانند.
یک عبارت از علی اصغر سلام الله علیه میگویم، یاد بگیرید
ا ما ترونه کیف یتلذا عطشا ؟ شما نباید بگید که مثل ماهی تلذی میکند چون همه لشکر این را نمی بیند بلکه منظور پیچ و تاب ماهی است وقتی در خشکی می افتد.
استاد سازگار در وصف آقا امیرالمؤمنین دارد :
کننده در خیبر بود وصی رسول . . . . نه آنکه کرد فرار از جهاد
بود وصی نبی آنکه خفت جای نبی . . . . نه آنکه راحتی جان خویش را می خواست
خلاء مداحی امروز مقتل هست. دیروز شعر نبود و اشعار برای خود افراد بود. اما امروز با یک جستجوی ساده کلی مطلب پیدا می کنید. برقعی علمدار ادبیات آئینی است و باید حمایت شود. ما نوکر امام حسین علیه السلام هستیم. وظیفه ما گرم کردن دم و دستگاه اهل بیت علیه السلام است.
از مقتل عبارتی را درباره حضرت رقیه سلام الله علیها می گویم. خدا به این بزرگوار خدایی داده است. 3 سال سن ایشان است. اما آتیناه الحکم صبیا که برای حضرت یحیی علیه السلام فرموده برای این بزرگواران هم برقرار است. حضرت علی اصغر سلام الله علیها هم همینطور.
حسن مطلع شهادت مسلم علیه السلام است و حسن ختام شهادت حضرت رقیه علیه السلام. امروز میخواهم متن عربی را هم برای شما بخوانم.
چهار نکته را حاج مرتضی طاهری سال 1362 به من گفت. 36 سال پیش.
- باید در جلسه حرفه ای ها و پای منبر صاحب نفس ها بنشینید. ما در جوانی میرفتیم خدمت آیت الله حق شناس (ره) . ایشان میدید ما را و نظر میداد. یک روز با حاج حسین سازور ساعت 10 صبح رفتیم خدمت ایشان. نگاهی کردند به ما و فرمودند داداش جون بعضی به 2 شاخه طوبی وصل هستند برخی به چند شاخه.
- هرچه میخوانند باید بنویسید. از قدیم الایام این ابیات یادم هست.
تازه میخواست گلم بشکفد و باز شود . . . زود گلچین گل من چیدی و پرپر کردی
اکبرم داشت بسی دوست علی اصغر را . . . اکبرم را تو روان از پی اصغر کردی
مردم کوفه به من ظلم فراوان کردند . . . تو زهمه ظلم فزون تر کردی
- شعر اگر در اعلامیه اموات هم بود بنویسید. آن زمان شعر خیلی کم بود. لذا شما شعر را بنویسید و داشته باشید.
- به علما احترام کنید و از علما استفاده کنید.
من الذی … أیتمنی … علی صغر سنی؟
من الذی … خضّب … شیبک … بدمائک؟
( استحسان می کنیم چند خون را به خون علی اکبر، علی اصغر، عباس و… )
من الذی … قطع … وریدیک؟
و تضرب … علی … رأسها و وجهها … حتی امتلاء فمها بدّم
صنعت تکرار: این من الذی ها برای روضه تکنیک است. اول مصرع ها تکرار می شود و قوت و قدرت می دهد.
موسیقی مناسب هم اثرگذار است.
برای تمام شهادت ها باید مشکی بپوشیم. از باب حفظ شعائر و اینکه پرچم هست مردم می فهمند.
جناب استاد سازگار یک مجموعه کامل از آثار را دارند بسیار قابل استفاده که محرم هم این اشعار را میخوانم. بعضی فکر می کنند اگر برای مجلس شعر جدید نخوانند چه می شود. بعضی از مجالس مثل مجلس حاج محمود کریمی چون بسیاری از جوان ها می آیند و بحث رسانه هم هست باید به روز باشد. اما قرار نیست همه کاسب ها تاجر شوند. تجارت با خدا. کار خودتون رو انجام بدید.
پرچم سرخ تو یادآور خون سر توست . . . خنجر قاتل تو یادآور سوخته حنجر توست
چشمه چشمه شده از زخم فراوان بدنت . . . عجبا این زره توست و یا پیکر توست؟
یاورانت همه بر خاک زمین افتادند . . . یک علی اصغر شش ماهه همه لشکر توست
آن دو زخمی که بود بر کمر و بر جگرت . . . داغ عباس تو داغ علی اکبر توست
مهر طومار تو شد با قلم حق امضاء . . . جوهر آن قلم از خون علی اصغر توست
آن که در مقتل خون گفت تقبل منا . . . در کنار بدن بی سر تو خواهر توست
روی تو سوره نور است و سنان نخله طور . . . مصحف زیر سم اسب تن بی سر توست
بدنت زیر سم اسب و سرت بر سر نی . . . کعبه نی زخم زبان تسلیت دختر توست
هر کجا روضه جانسوز عطش می خوانند . . . اشک ما آب روان دیده ما ساغر توست
اهل بیت تو ندیدند سرت گشت جدا . . . آن که این منظره را دید فقط مادر توست
نحل میثم شده سیراب ز خوناب جگر . . . چشمه اشک وی از چشمه چشم تر توست
این نوا را حفظ کنید :
همه عالم بود . . . . کربلای حسین پدر و مادرم . . . . به فدای حسین
یاحسین یاحسین یاحسین یاحسین
از دل قتلگاه . . . آید این زمزمه تشنه لب کشته شد . . . پسر فاطمه
یاحسین یاحسین یاحسین یاحسین
مانده بر روی خاک . . . بدن بی سرت فاطمه میزند . . . بوسه بر حنجرت
یاحسین یاحسین یاحسین یاحسین
همه موسیقی و سبک هایی که انتخاب می کنیم باید ربط داشته باشد با محتوا.
علاوه بر اینکه نظافت شخصی را باید رعایت کرد (دهان، پا، زیر بغل، لباس)، باید در عمل هم دقت کنیم. لباسی باید بپوشیم که بتوانیم بخوانیم و برایمان مشکل ساز نشود. صندلی را باید قبلا امتحان کرد. نزدیک محرم حمله ها به نوکرای اهل بیت شروع میشود. خودمان نباید جوری عمل کنیم که زمینه ساز شود. ساعت دست کردن و انگشتر دست کردن گران قیمت، خدا را خوش نمی آید. با این ها کسی مداح نمی شود.
صدا داشته باش. لطفی کنند سوز بدند. لطفی کنند ادبیات دهند و لطف کنند عقلی هم بدهند که بدانی چه بخوانی و چه نخوانی. حاج علی انسانی یک موتور 70 دارد. حاج منصور ارضی آخرین مدل ماشین پژو 405 بوده است.
مراقب باشید از افرادی که می آیند و محبت می کنند و سوئیچ ماشین میدهند و… گرفتار می‌کنند.
پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام
