آزادی انتخاب در انسان / گفتاری از دکتر حاج عبدالباقی

چگونه قرآن در اولین مرحله در طرح مسئله به انسان ها آزادی انتخاب می دهد؟

مسئله پوشش در جامعه اسلامی اول در سوره احزاب خطاب قرآن به خانواده ی پیامبر و مردانی است که می خواهند وارد خانه پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلم) شوند یا با همسران پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلم) رابطه داشته باشند. در آیه ۲۸ سوره احزاب می فرماید، به زنهایت بگو انتخاب کنید، پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلم) را با تمام ضوابط زندگی با پیامبر می‌خواهید، یا حیات دنیا را با تمام زیور و زینت های آن می خواهید؟ تصمیم خود را بگیرید.

حتی در روایات هست که پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلم) یک ماه به همسرانش فرصت داد؛ و هیچ یک از زن ها حاضر به طلاق نشدند. حاضر نشدند از پیامبر جدا شوند به جای این که دنیا را داشته باشند، و بدون رعایت موازین، به زندگی با پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلم) بپردازد.

موازین زندگی با پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلم) یعنی این که زنان پیامبر یه شخصیت حقیقی دارند، یه شخصیت حقوقی دارند. شخصیت حقیقی آنها یه خانمی با خصوصیت خودشون هستند. اما شخصیت حقوقی ایشان این است که آنها همسر پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلم) هستند و هر رفتاری از آنها سر بزند قضاوت اجتماعی روی این که اینها وابستگان پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) هستند جهت گیری می کند، و شأن پیامبر را پایین یا بالا می برد.

حالا تصمیم بگیرند، اگر می خواهند دنیوی زندگی کنند، به راحتی ـ چون مهریه در اسلام همان اول ازدواج داده می‌شود ـ من شما را طلاق می‌دهم و یه فراق جمیل، به زیبایی و به خوبی و خوشی از شما جدا می شوم و یه مطاع و کالای ارزشمند، یه هدیه هم به شما می‌دهم، جدای از مهریه که اول دادم.

اگر نه تصمیم گرفته اید، و زندگی با پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلم) را می خواهید پس باید به زندگی با پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلم) با همه ی ضوابط و شرایطش پایبند و ملتزم باشید.

نتیجه این که قرآن اولین گامی را که بر میدارد، آزاد و مختار گذاشتن اولین کسانی است که به عنوان طلایه داران عفاف و حجاب می خواهند در جامعه حاضر شوند.

اصل شفاف سازی

به زنان پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلم) خطاب می شود، موقع گفتگو با مردان «فلاتخزئنً بالقَول» شما با سخن گفتن صدایتان را خاضع و نرم نکنید. یعنی یه حالت مغرورانه در رفتار شما با نامحرم وجود داشته باشد. در صورتی زن از کمتر در اجتماع ظاهر شدن ضرر نمی بیند که از نظر علمی ـ فرهنگی ـ معرفتی اجازه ی بی سوادی، کم اطلاعی و بی‌خبری و جهل را به خودش ندهد.

نکته بعدی که اعتدال را در قرآن نشان می دهد این است که قرآن در سوره ی احزاب به مردان جامعه می گوید که بدون اجازه وارد منزل پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلم) نشوید و وقتی دعوت تام می کنند «دیر بروید و زود بیایید» البته ترجمه عامیانه است. این دیر رفتن و زود آمدن این است که وقتی دعوت تان می کنند برای غذا از صبح بلند نشوید برید خانه پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلم)، که همان رفاقت و دوستی پیش نیاید، خضوع برای نامحرم اتفاق نیفتد. بعد می فرماید اگر چیزی می خواهید، یکبار در قرآن حجاب در رابطه با ارتباط محرم و نامحرم بکار رفته همین جاست، آیه ۵۳ سوره احزاب، اذا سألتموهنَّ متاعاً فسئلوهنَّ من وراء حجاب، به مردان می گوید وقتی خانه ی پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلم) هستید و از همسران پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلم) چیزی، وسیله ای می خواهید، از پشت پرده بخواهید. به زن نمی گوید برو پشت پرده، به مرد می گوید از پشت پرده بخواهید. احترام خانه‌ی پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلم) را حفظ کنید. اینجا قرآن می گوید، ذلک اطهرُ لِقلوبکم و قلوبِهِنّ، این مراقبت برای قلب شما بهتر است و قلب آنها. مسئله اعتدال اینجا این گونه مطرح است که این حجاب داشتن مراقبت از سلامت قلب است، هم برای زن هم برای مرد. در همین سوره احزاب به حجاب از بعد اجتماعی پرداخته شده، بحث درباره زنا، بحث سوء استفاده منافقین است، در بعد فردی هم به آن پرداخته شده است. در بعد فردی مسئله ی قلب مطرح شده است که آن که در بی حجابی و بی حیایی لطمه می بیند و سقوط می کند قلب است. قلب بزرگترین سرمایه ای است که خدا به ما داده، در سوره شعرا آمده است وقتی حضرت ابراهیم(علیه السلام) دعا می کند «یوم لاینفع مال و لابنون إلا من اتی الله بقلب سلیم» قلب تنها سرمایه‌ای است که خدا می پذیرد. «قلب المؤمن عرش الرحمان»

در بحث عفاف و حیاء و حجاب، وقتی به مرزهای عفاف تجاوز کرده و وارد بی حیایی و بی حجابی بشویم اولین قربانی که پنهان است و تابلو ندارد و علامتی ندارد که چه بلایی سرش آمد، اما از همه مهمتر است و فدا می‌شود، قلب انسان است، پاکی دل و صفای قلب. از ابعاد بیرونی این زیان در قرآن آمده است «یا أیها النّبی قل لأزواجک و بناتک و نساء المؤمنین یدنین علیهنّ من جلابیبهنّ ذلک ادنی ان یعرفنَ و لایؤذَین» که فلسفه حجاب طهارت قلب بود، امنیت قلب، اینجا امنیت و عدم آسیب برای خانم و برای این که به خوبی و معروف شناخته بشود.

آیه بعدی می فرماید: افراد سبُک و جِلف که از فضای جامعه استفاده می کنند تا برای افراد منتسب به پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلم) شایعه سازی بکنند سوء استفاده نکند.

در سوره احزاب بیشتر توجه به همسران پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلم) و حجاب آنهاست در سوره نور بیشتر توجه به مؤمنین و مؤمنات است که باید پوشش داشته و غض بصر بکنند، و بعد وقتی بحث مؤمنات می آید حجاب کامل می شود.