حضرت فاطمه معصومه مدافع امام و ولایت

حضرت فاطمه معصومه مدافع امام و ولایت

هیات: پدر حضرت فاطمه کبری، موسی بن جعفر علیه السلام و مادر بزرگوارش نجمه خاتون هستند. القاب آن حضرت عبارت اند از: معصومه، کریمۀ اهل بیت، طاهره، حمیده، رشیده، تقیه، مرضیه، رضیه، برّه، اخت الرضا علیه السلام

ولادت آن حضرت در اول ذی القعدة الحرام 173 ق در مدینه منوره رخ داد.

ایشان در 23 ربیع الاول 201 هجری وارد قم شد و بعد از هفده روز، در دهم ربیع الثانی 201 در 28 سالگی دارفانی را وداع گفت.

جایگاه ویژه حضرت معصومه سلام الله علیها

در میان فرزندان موسی بن جعفر علیه السلام که تعدادشان را تا 20 پسر و 37 دختر شمرده اند، بعد از امام هشتم علیه السلام هیچ یک از آنها به مقام فاطمه معصومه سلام الله علیها نمی رسد.

شیخ عباس قمی می گوید: «افضل آنها سیدۀ جلیلۀ معظمه، فاطمه بنت امام موسی علیه السلام معروفه به حضرت معصومه علیهاالسلام است که مزار شریفش در بلدۀ طیبۀ قم است که دارای قبّۀ عالیه و ضریح و صحن های متعدده و خدمۀ بسیار و موقوفات است و روشنی چشم اهل قم و بلاد و مفاد عامه خلق است…».

منزلت آن حضرت را از سخنان خود امام هفتم علیه السلام نیز می توان دریافت، آنگاه که حضرت معصومه سلام الله علیها پاسخ زائران قم را به دقت نوشت و وقتی نگاه امام هفتم علیه السلام به آن پاسخ ها افتاد، سه بار فرمود: «فداها ابوها؛ پدرش فدایش باد».

از سخنان دیگر امامان نیز مقام والای حضرت معصومه سلام الله علیها در میان فرزندان امام هفتم علیه السلام روشن می شود؛ چراکه فقط دربارۀ زیارت آن بانو فرموده اند: «فمن زادها وجبت له الجنه؛ پس هر کس او (فاطمه) را زیارت کند، بهشت بر او واجب می شود».

شاهد دیگر بر عظمت آن بانو، ژرف نگری عمیق او به مهم ترین مسئله شیعه، یعنی توجه به امر امامت امیرمؤمنان علی علیه السلام است. آنچه در ادامه خواهد آمد، نگاهی است به سخنان آن بانو در دفاع از امامت.

در شرایطی که امام رضا علیه السلام با تهدید به مرگ از مقام امامت دور شده و ناچار به پذیرفتن ولایتعهدی مأمون بود، باید مدافعان امامت این نکته را بر مردم روشن می کردند که خلافت طبق نص و سفارش پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به امیرمؤمنان علیه السلام و امامانِ از نسل او اختصاص دارد. حضرت معصومه سلام الله علیها چه در دوران هارون و چه در دوران مأمون با نقل احادیث متواتر و قطعی مربوط به امامت و خلافت امیرمؤمنان علیه السلام در این زمینه اقداماتی را انجام داد که به نمونه هایی اشاره می شود.

حدیث غدیر

یکی از محکم ترین احادیث دربارۀ امامت امیرمؤمنان علی علیه السلام ، حدیث متواتر و قطعی غدیر است که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در بخشی از خطبه غدیر فرمود: «ای مردم! من امر خلافت را به عنوان امامت و وراثت در نسل خود تا روز قیامت به ودیعه می سپارم و من ابلاغ کردم آنچه را که مأمور به ابلاغش بودم تا حجت باشد بر حاضر و غایب و بر همۀ کسانی که حضور دارند یا ندارند، به دنیا آمده اند یا نیامده اند. پس حاضران به غایبان و پدران به فرزندان تا روز قیامت برسانند.»

متأسفانه این حدیث خیلی زود به فراموشی سپرده شد، ولی همیشه افرادی بودند که این احادیث را به یاد امت آورند. از جمله کسانی که در حساس ترین زمان این حدیث را به گوش مردم رساند، حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها است.

بیان این حدیث از سوی حضرت معصومه سلام الله علیها در دوران خلافت هارون و مأمون که خود را پیشوای برحق مسلمانان می دانستند، سخت برضد آنان بود و اثبات حقانیت حضرت موسی کاظم علیه السلام و حضرت رضا علیه السلام بسیار تأثیر داشت و جانانه ترین دفاع امامت به حساب می آمد.

حدیث منزلت

حدیث دیگری که حضرت معصومه سلام الله علیها در دفاع از امامت و به ویژه امیرمؤمنان نقل کرده، حدیث معروف منزلت است. مرحوم علامه امینی از طبرانی، ابن جنان، جامع ترمذی، مستدرک حاکم، صحیح مسلم، کفایة کنجی و… چنین نقل کرده است که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در جنگ تبوک، علی علیه السلام را در مدینه جانشین خود قرار داد و این حدیث باعظمت را در شأن او بیان کرد.

حضرت معصومه سلام الله علیها در دفاع از امامت، این حدیث معروف را نیز با همان سند فاطمیات که به فاطمه زهرا سلام الله علیها می رسد، نقل کرده و فرمود: «انسیتم قول رسول الله… انت منی بمنزلة هارون من موسی؛ آیا فراموش کردید سخن رسول خدا را… [که فرمود] جایگاه تو [علی] نسبت به من، مانند (جایگاه) هارون (در برابر) موسی است.»

حدیث معراج

در شب معراج پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ، پیشامدهای مختلفی رخ داد و حدود سه هزار مطلب از طرف خداوند به ایشان تعلیم داده شد که بخش مهمی از آن نقل شده است. حضرت معصومه سلام الله علیها قسمتی از حدیث معراج را که به ولایت و امامت امیرمؤمنان علی علیه السلام و برتری شیعیان آن حضرت مربوط است، با توجه به نیاز زمان نقل فرموده است.

آن بانوی بزرگوار از فاطمه، دختر امام صادق، با همان سند فاطمیات نقل می کند تا می رسد به ام کلثوم، دختر امیرالمؤمنین علیه السلام و او از فاطمه زهرا سلام الله علیها نقل کرده که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «هنگامی که مرا به آسمان بردند، داخل بهشت شدم، در آنجا قصری از در سفید میان خالی دیدم که دارای دری بود مزین به دُرّ و یاقوت و روی آن پرده ای آویخته شده بود. وقتی سر بلند کردم، دیدم بر بالای آن نوشته اند: «لااله الاالله محمد رسول اله علی ولی القوم؛ خدایی جز خدای یگانه نیست، محمد رسول خداست، علی ولی و صاحب اختیار مردم است» و بر پرده نوشته شده بود: «بَخٍّ بَخٍّ مَنْ مِثْلِ شیعة علی؛ به به چه کسی مانند شیعه علی است؟». «وقتی داخل شدم، قصری از عقیق سرخ در آن دیدم که وسط آن خالی بود. این خانه نیز دری داشت که پرده ای مزین به زبرجَدْ بر آن آویخته بود. وقتی سرم را بلند کردم، دیدم بر آن نوشته: «محمد رسول اله، علی وصی المصطفی؛ محمد رسول خدا، علی وصی مصطفی است». بر پرده نوشته بود: «بشّر شیعة علی بطیب المولد؛ به شیعه علی بشارت بده به حلال زدگی و پاک بودن نسل». «وقتی وارد شدم، به قصری از زمرد سبز رسیدم که زیباتر از آن را هرگز ندیده بودم و دری از یاقوت قرمز داشت که با انواع لؤلؤ زینت شده و بر پرده آن نوشته بود: شیعة علی هم الفائزون؛ شیعیان علی رستگارند. پرسیدم: دوست من جبرئیل! این کاخ از آن کیست؟ پاسخ داد: یا محمد، لابن عمک و وصیک علی بن ابی طالبٍ؛ ای محمد! این خانۀ پسرعمو و جانشین تو علی بن ابی طالب است…».

آثار محبت اهل بیت علیهم السلام

حضرت معصومه سلام الله علیها برای ایجاد رابطه عاطفی میان اهل بیت و مردم، در احادیثی به آثار محبت به اهل بیت هم اشاره می فرموده؛ از جمله با همان سند فاطمیات و از حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها نقل می کند: «الا من مات علی حب آل محمد مات شهیداً؛ هرکس با محبت آل محمد بمیرد، شهید مرده است.»

هرکس با محبت آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم از دنیا رود، در قبر او دو در به سوی بهشت گشوده می شود و خداوند قبر او را زیارتگاه فرشتگان رحمت قرار دهد و چنین کسی بر سنت و جماعت از دنیا رفته است.

آگاه باشید! هر کس با عداوت آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم از دنیا برود، روز قیامت در حالی وارد عرصه محشر می شود که در پیشانی او نوشته شده: «مأیوس از رحمت خداوند».

آگاه باشید! هر کس با بغض آل محمد از دنیا برود، کافر از دنیا رفته و بوی بهشت به مشام او نمی رسد.

در بخشی از حدیث معراج که از فاطمه معصومه سلام الله علیها نقل شده است، می خوانیم: «یحشر الناس کلهم یوم القیامة حفاة عداة الا شیعة علی…؛ در روز قیامت همۀ مردم پابرهنه و عریان محشور می شوند، جز شیعیان علی علیه السلام ، و همه مردم با نام مادرشان خوانده می شوند، جز شیعیان علی که با نام پدرانشان خوانده می شوند.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: از جبرئیل دربارۀ راز این مسئله پرسیدم، پاسخ داد که چون آنها علی را دوست داشتند، ولادتشان پاک است.

پاک و مطهر بودن امام

امامان معصوم علیهم السلام علاوه بر طهارت و عصمت روحی، از پاکیزگی جسمانی نیز برخوردار بودند. فاطمه با سند پیش گفته از صفیه عمۀ پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نقل کرده: «هنگام تولد امام حسین علیه السلام من پرستار او بودم، پیامبر فرمود: «عمه جان! فرزندم را نزد من آور، عرض کردم؛ ای رسول خدا! من او را پاکیزه نکرده ام (و نشُسته ام)، فرمود: عمه! تو می خواهی او را پاک کنی؟ خداوند او را پاکیزه و مطهر کرده است.»

این قضیه دلالت بر عصمت اهل بیت علیهم السلام دارد که در قرآن کریم به آن تصریح شده است.

دفاع تا مرز شهادت

حضرت معصومه در سال 201 هجری درست بعد از یک سال از فراق برادر، با رسیدن نامه امام هشتم، همراه پنج تن از برادران به نام های فضل، جعفر، هادی، قاسم و زید و تعدادی از برادرزادگان، و تنی چند از غلامان و کنیزان به سوی خراسان حرکت کردند. هنگامی که کاروان حضرت به ساوه رسید، عده ای از دشمنان اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام که از این کاروان تبلیغی وحشت کرده بودند، با اشاره مأمون عباسی راه را بر آنان بستند و در درگیری نابرابری، همة برادران و تقریباً بیشتر مردان همراه کاروان را به جرم طرفداری از امامتِ امام زمان، حضرت رضا علیه السلام به شهادت رساندند. حضرت معصومه سلام الله علیها از تأثرات و تألمات پیش آمده و بنا بر قولی در اثر مسمومیت،به سختی بیمار شد؛ به نحوی که از ادامه سفر بازماند و به ناچار به سوی قم حرکت کرد. او در قم، هفده روز بیشتر زندگی نکرد و در دهم ربیع الثانی 201 با رضایت از اینکه در راه اطاعت امام خویش چنین رنجی را تحمل کرده، دار فانی را وداع گفت.

پس از آن بود که قم از سرزمین های برگزیده الهی شد که یکی از درهای بهشت در آن قرار دارد و در پذیرش ولایت امیرمؤمنان در رتبه چهارم قرار گرفته است؛ چنان که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «ای علی! خداوند ولایت تو را بر آسمان ها عرضه داشت، آسمان هفتم در پذیرش ولایت تو سبقت گرفت… آنگاه مکه… بعد قم برای پذیرش ولایت تو پیشقدم شد و خداوند آن را به سبب عرب (اشعری ها) زینت بخشید و دری از درهای بهشت را به سوی آن گشود».

امام هفتم علیه السلام فرمود: «قم عش آل محمد و مأوی شیعتهم…؛ قم آشیانه آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم و پناهگاه و شیعیان آنهاست…». و یقیناً یکی از علل مهم ولایت پذیری و نزول برکات بر قم، وجود با برکت فاطمه معصومه سلام الله علیها است. از این رو می توان گفت نه تنها آن بانوی کرامت در حیات خویش مدافع سرسخت امامت امامان و دعوت کننده به محبت آنها بود، بعد از رحلت خویش نیز دل های هزاران انسان را مجذوب و شیفته خاندان اهل بیت علیهم السلام کرد.

منبع: حوزه

پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام