چیستی انتظار

چیستی انتظار

مقدمه:

انتظار منجی موعود از سویی عاملی برای پایداری و شکیبایی در برابر سختی ها و مشکلات عصر غیبت،و از سویی دیگر عاملی برای پویایی، تحرک و آماده باش همیشگی شیعیان است.انتظار موعود یکی از اصول مسلم اعتقادی در تفکر شیعی می باشد قرآن و روایات بر اصل حکومت صالحان و مختصات آن صحه می گذارد.

باید منتظر حکومتِ صالحان بود و دراین میان تکالیفی بر عهده ی منتظران گذاشته شده است.معرفت صحیح در امام شناسی که نتیجه ی واقعی شناخت دین است، ثبات و پایداری در دین و عمل به احکام شریعت و هم چنین خود سازی و تهذیب قلب از گناهان که خودسازی برای چنین هدفی، مستلزم به کار بستن عمیق ترین برنامه های اخلاقی، فکری واجتماعی است، تبلیغ خالصانه ی تعالیم دینی ، تجدید عهد و پیمان با مقام امامت و ولایت و فراموش نکردن حجت الهی و او را ولی نعمت خود دانستن از جمله وظایف منتظران می باشد.

در این نوشتار به دنبال معنای حقیقی انتظار، انواع انتظار، بایسته ها و مبادی انتظار، فضیلت انتظار و وظایف منتظران هستیم تا معرفت و بینشی  اندک در مقوله ی انتظار موعود موجود حاصل شده و ما را به سرمنزل مقصود که سر نهادن بر آستان مقدس ولایت الله و تبعیت محض از انسان کامل، مهدی موعودِ موجود است برساند( ان شاءالله).

چیستی انتظار

معناى لغوى
انتظار در لغت، به معناى درنگ در امور، نگهبانى، چشم به راه بودن و نوعى اميد داشتن به آينده است.  با مطالعه ى فرهنگ‌هاى لغت در مى‌يابيم كه انتظار يك حالت روانى به همراه درنگ و تأمل است؛ اما از اين معنا دو نوع برداشت مى‌توان كرد.
1- اين حالت روانى و چشم به راهى، انسان را به اعتزال و انزوا بكشاند و منتظر، دست روى دست بگذارد، وضعيت موجود را تحمل كند و به اميد آينده ى مطلوب، بدون هيچ گونه تلاشى فقط انتظار بكشد.
2- اين چشم به راهى و انتظار سبب حركت، پويايى و عمل و آمادگى وسيع تر گردد.
كدام يك از اين دو معنا، مراد و مقصود بزرگان و رهبران دينى است؟ با مراجعه به متون روايى، مشاهده مى‌شود كه معصومان(عليهم السلام) خيلى روشن و صريح با ارائه ى تصويرى مناسب از انتظار، روى برداشت نخست، خط بطلان كشيده اند و براى اين كه هرگز آن معنا به ذهن مخاطب خطور نكند، انتظار را عمل ناميده اند، آن هم برترين اعمال  يا آن را عبادت خوانده اند، آن هم محبوب ترين عبادت.
اساساً اين يك قاعده ى عقلى و منطقى است؛ آن كس كه وضعيت موجود را نمى پذيرد و تحمل نمى كند، در انتظار گشايش است و برايش آماده مى‌شود؛ من انتظر أمراً تهيّأ له.

مفهوم انتظار
انتظار در لغت يعني «چشم به راه بودن»[2] اما براي درک مفهوم آن بايد دانست که انتظار يک امر کاملاً وجداني است و اگر کسي واقعيت آن را درک نکرده باشد، هرگز با توصيفات ذهني، حقيقت آن را نمي‌فهمد. در واقع معناي انتظار فقط براي شخص منتظر، روشن و آشکار مي‌شود، يعني کسي که حالت انتظار را چشيده است، به خوبي معناي آن را مي‌فهمد. به چنين شخصي مي‌توان يادآوري کرد که: «آن زماني که يکي از عزيزانتان به سفر رفته بود و شما از او خبر نداشتيد و او گفته بود تا فلان موقع برمي‌گردم و … قبل از آمدنِ او چه حالي داشتيد؟» آن حالِ وجداني «انتظار» نام دارد.[3
به تعريف ديگري نيز که در مورد انتظار مطرح شده است، توجه کنيد:
« معني الانتظار … هو کيفيّة نفسانيّة يَنبَعِثُ مِنها التّهيّؤ لِما تَنتَظِرُهُ … فَکُلَّما کان الانتظار أشَدَّ کان التّهيّؤ آکدَ. ألا أنّه إذا کان لَک مُسافرٌ تَتَوقَّعُ قدومَهُ، إزدادَ تَهَيُّؤکَ لِقُدومه کُلَّما قَرُبَ حينُه»؛[4]

 «معناي انتظار عبارت است از يک حالت قلبي و روحي که از آن آماده شدن براي چيزي که در انتظارش هستي، برمي‌آيد … پس هر قدر انتظار شديدتر باشد، آماده شدن هم بيشتر مي‌شود. آيا نمي‌بيني که وقتي مسافري داشته باشي که منتظر آمدنش هستي، هر چه زمان آمدنش نزديک‌تر مي‌شود، آمادگي تو براي اين امر بيشتر مي‌شود».
دراين تعريف، انتظار يک حالت قلبي و نفساني معرفي شده‌است و يکي از مهم‌ترين لوازم آن «تهيّؤ» به معناي آماده شدن است. کسي که منتظر ظهور امام عصر (عليه السلام) باشد، لازمه‌ي انتظارش اين است که خود را براي ظهور ايشان آماده سازد. ولي سؤال اين‌جاست که چگونه مي‌توان آمادگي براي ظهور را در خود ايجاد کرد؟ در پاسخ مي‌توان گفت که: آماده شدن به اين است که انسان زندگي خود را در همه‌ي ابعادش مطابق ميل و خواست امام (عليه السلام) قرار دهد. و معلوم است که خواسته‌ي ايشان اين است که فرد دقيقاً مطابق احکام دين عمل کند.

_________________________
1- صحيفه‌ی نور، ج 20، ص 199، به نقل از کتاب معرفت امام زمان (عليه السلام) و تکليف منتظران، ص 113 .
2- لغت‌نامه‌ی دهخدا، ذيل کلمه‌ی انتظار .
3- سيد محمّد بنی هاشمی، سلوک منتظران، ص 33

4- موسوی اصفهانی، مکيال المکارم، ج 2، ص 152