استاد فاطمی نیا|معنای “مکر الهی” کیفر و عقوبت خدا برای عمل زشت بنده است

طلب قدرت از خداوند در برابر کسی که به ما ظلم نموده

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجْعَلْ لِي يَداً عَلَى مَنْ ظَلَمَنِي، وَ لِسَاناً عَلَى مَنْ خَاصَمَنِي، وَ ظَفَراً بِمَنْ عَانَدَنِي، وَ هَبْ لِي مَكْراً عَلَى مَنْ كَايَدَنِي، وَ قُدْرَةً عَلَى مَنِ اضْطَهَدَنِي، وَ تَكْذِيباً لِمَنْ قَصَبَنِي، وَ سَلَامَةً مِمَّنْ تَوَعَّدَنِي، وَ وَفِّقْنِي لِطَاعَةِ مَنْ سَدَّدَنِي، وَ مُتَابَعَةِ مَنْ أَرْشَدَنِي ¹؛

برای من قدرتی قرار بده بر علیه کسی که در حق من ظلم کرد، حجتی را بر من تمام کن بر علیه کسی که می خواهد با من محاجّه کند. بر آنكه عناد ورزد پيروى قرار ده. و در برابر آنكه با من مكر كند مكرى و بر آنكه مرا مقهور خواهد قدرتى، و بر آنكه مرا عيب كند و دشنام گويد تكذيبى، خدایا به من سلامتی بده در مقابل کسی که مرا تهدید کرده. و به اطاعت كسى كه مرا براه صواب آرد و پيروى كسى كه مرا ارشاد كند، موفق‏دار.

تهدید کردن گناه خیلی بزرگی است، در حدیث داریم کسی که مومنی را بترساند در قیامت هم خدا او را می ترساند. پدر و مادرها و جوانان دقت کنند وقتی خسته هستند با یکدیگر تندخوئی و پرخاش نداشته باشند صبر کنند خستگی هایشان کمتر شود.

معنای “مکر”

وَمَكَروا وَمَكَرَ اللَّهُ ² ؛ معنای این آیه نیست که خدا مکر کند بلکه آنها مکر به کار بستند و خدا کیفر آنها را نشانشان داد. تعریف “مکر” در کلام راغب اصفهانی این است که هر کاری که فاعل آن کار قصد می کند اما خلاف در باطن خلاف آن نظر دارد. یعنی طوری ظاهر می کند که خلاف آنچه ظاهر کرده را در نظر می گیرد و در باطن مخالفش است.

معمای مکر الهی این است که خداوند کیفر و عذاب بر کار و مکر بندگان وارد می کند در واقع کیفر کار خودشان است.

مکر و خدعه دو جور است یک مکر مذموم شده است و مشهورش در بین مردم است که در اصل ظاهر می کند چیزی را که در باطن خلاف آن هست، در باطن نقشه می کشد و در ظاهر طور دیگری نشان می دهد. نوع دیگر مکر این است که یک وقت هست انسان به خاطر صلاح شخصی او را فریب می دهد.

مثلا به جوان می گویند به فلان جا نرو! اما او قبول نمی کند. به او می گوید: بیا به فلان باغ برویم که زیبایی های بیشتری دارد. یعنی به هر حال می خواهد او را به آنجا بکشاند.

در بد زمانی واقع شده این توکل و توسلمان به خدا کم است با خدا معامله کنید، در کسب و کار، در زندگی و در اولاد حرف های خدا را قبول کنید، توکل یعنی خدا را وکیل گرفتن! باور نمی کنیم و به خدا توکل نمی کنیم. اهل بیت علیهم السلام تمام آداب زندگی را به ما گفته اند حتی آداب خوابیدن.

پس یکی از معانی مکر مثبت است یعنی یک نفر را فریب می دهیم تا از گرفتاری نجات پیدا کند چنانچه با بچه رفتار می شود مثلا تب دارد و یک چیزی می گوییم تا دارویش را بخورد.

در اینجا امام سجاد علیه السلام از خدا می خواهد که قدرتی داشته باشد تا مکر آنها را دفع کند و با آنها مقابله کند، گفتیم مکر همان کیفری است که روی عمل گذاشته می شود.

“نصیحت” در زبان عرب مطلق خیرخواهی است

“قول سدید” یعنی درست سخن بگویید دستور قرآن است: وَقولوا قَولًا سَديدًا ³؛ حضرت از خدا می خواهد تا اطاعت کند از کسی که قول سدید و درست می گوید.

امام جواد علیه السلام می فرماید: انسانِ مۆمن به سه چیز محتاج است:

1- توفیقى که از جانب خداوند بدست آورد.

2- از طریق نفس خود، موعظه ‏گر خود باشد.

3- نسبت به کسى که او را نصیحت مى‏ کند، حالت قبول و پذیرش داشته باشد.

امام سجاد علیه السلام در این دعا از خدا می خواهد تا سخن کسی که خیرخواه اوست و او را نصیحت می کند را بپذیرد.

ما در زبان فارسی “نصیحت” را فقط پند و اندرز می گوییم اما در زبان عربی مطلق خیرخواهی است. اگر کسی معنای اینها را نداند در اخبار اهل بیت علیهم السلام اشتباه خواهد کرد. امام حسن عسکری علیه السلام می فرماید: نصیحت از ناحیه دشمن محال است، خیرخواهی از ناحیه دشمن محال است.

منبع:وارث